آشنایی با زندگی مشترک حضرت زهرا و امام علی (بخش اول)

روزی حضرت فاطمه به امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: از روزی که با تو زندگی مشترک را آغاز کرده ام هرگز با تو مخالف نکرده ام.
 

من درین بادیه، صاحب نظری می جویم *راه گم کرده ام و راهبری می جویم. زندگی مشترک حضرت فاطمه و علی (علیهماالسلام) برای ما و تمامی خانواده های مسلمان، بهترین الگو است. آنان چنان با عشق، صفا، محبت و صداقت با همدیگر زندگی می کردند که مطالعه فرازهایی از زندگانی آن دو بزرگوار، برای همه درس آموز است. در این مقاله چند درس از زندگی حیاتبخش آن گرامیان را به نظاره می نشینیم:
 

صفا و شادابی کانون خانواده، به حضور بانشاط «زن» بستگی دارد؛ امّا نشاط و سرزندگی یک زن به محبت «مرد» وابسته است. حضرت علی علیه السلام در باره لطافت شخصیت زن فرمود: « فَإِنَّ الْمَرْأَةَ رَیْحَانَةٌ وَ لَیْسَتْ بِقَهْرَمَانَةٌ؛1 زن، گل بهاری است، نه پهلوانی سخت کوش.»2 زن همانند گل است و به راستی، طراوت یک گل، مرهون مراقبت های باغبانی مهربان است تا در سایه مواظبت و انس با آن، از جلوه، زیبایی، عطر و رنگش، بهره و لذت برد و روحش از دیدار آن تازه گردد. بنابراین هر گونه رفتار خشونت آمیز و قهرگونه، آرامش و نشاط خانه را به هم می ریزد.
 

کوتاه آمدن در مسایل خانوادگی مانند خطای همسر و فرزندان و یا حساس نشدن در مقابل عادات و سلیقه های ناموزون اعضای خانواده، سعادت دنیا و آخرت و عزّت و سربلندی در پی دارد و بنیان خانواده را از تزلزل و فروپاشی باز می دارد. خداوند در توصیف مؤمنان می فرماید: «آنان خشم خود را فرو می برند، لغزش های مردم را عفو می کنند و خداوند، نیکوکاران را دوست دارد.»3 علی علیه السلام هم در توضیح این آیه فرمود: «در هر حال با همسرت مدارا کن و با او به شیوه ای نیکو رفتار نما تا زندگی باصفا و آرامی داشته باشی!»4
 

امام باقر (علیه السلام) فرمود: «حضرت فاطمه علیهاالسلام همسر بزرگوار علی (علیه السلام) خانه داری می کرد، خمیر کردن و نظافت منزل از جمله کارهای او بود و علی (علیه السلام) نیز بیشتر به کارهای بیرونی منزل مانند آوردن هیزم و تأمین مواد خوراکی اقدام می نمود.»5 روزی رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) به منزل آنان وارد شد و مشاهده کرد که این زن و شوهرِ نمونه، گندم ها را با آسیاب دستی آرد می کنند. پیامبر فرمود: کدام یک خسته ترید؟ علی (علیه السلام) فرمود: فاطمه، خسته تر است. پیامبر به او فرمود: دخترم برخیز! من کار تو را انجام دهم. فاطمه (علیهاالسلام) برخاست و پیامبر (صلی الله علیه وآله و سلم) خود، علی (علیه السلام) را در آرد کردن گندم، یاری نمود.6
 

حضرت علی (علیه السلام) و حضرت زهرا (علیهاالسلام) در آغاز زندگی مشترک برای تقسیم مسئولیت ها خدمت رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم رسیدند و از ایشان درخواست تعیین تکلیف نمودند. پیامبر( صلی الله علیه وآله و سلم) کارهای داخل منزل را به فاطمه (علیهاالسلام) و کارهای بیرون منزل را به حضرت علی علیه السلام سپرد. پس از این رهنمود واقع بینانه، حضرت زهرا (علیهاالسلام) فرمود: «فَلَا یَعْلَمُ مَا دَاخَلَنِی مِنَ السُّرُورِ إِلَّا اللَّهُ بِإِکْفَائِی رَسُولُ اللَّهِ( صلی الله علیه وآله و سلم) تَحَمُّلَ رِقَابِ الرِّجَالِ؛7 خدا می داند که چقدر از این تقسیم کار خوشحال شدم؛ زیرا رسول خدا (صلی الله علیه وآله و سلم) مرا از انجام کارهای مربوط به مردان معاف فرمود و مرا وادار نکرد که دوشادوش مردان نامحرم به کار بپردازم.» با این حال، علی (علیه السلام) در کارهای خانه نیز شرکت می جست. آن گرامی با علاقه ای که به زهرا (علیهاالسلام) داشت، به او یاری می رساند؛ مثلاً در پاک کردن عدس ، جارو کردن خانه و دستاس کردن، همسرش را یاری می نمود. امام صادق (علیه السلام) می فرماید: علی (علیه السلام) هیزم و آب می آورد و خانه را جارو می کرد. حضرت زهرا (علیهاالسلام) نیز گندم ها را آرد می کرد، خمیر آماده می نمود و نان می پخت.8
 

امام صادق علیه السلام می فرماید: «الْعَبْدُ کُلَّمَا ازْدَادَ لِلنِّسَاءِ حُبّاً ازْدَادَ فِی الْإِیمَانِ فَضْلًا؛9 هر چه محبت همسر در قلب مرد زیادتر می شود، فضیلت ایمانش زیادتر گردد.» حضرت علی (علیه السلام) آن چنان با متانت، دلجویی و احترام در برابر ناراحتی و شکوه حضرت زهرا (علیهاالسلام) برخورد می نماید که حضرت فاطمه (علیهاالسلام) آرام می گیرد و می فرماید: خداوند، مرا کفایت می کند. و بدین گونه کار آنها را به خدا وامی گذارد و ساکت می شود.10 امام علی (علیه السلام) درباره چگونگی برخورد با همسرش می فرماید: به خدا سوگند! هرگز کاری نکرده ام که فاطمه، خشمگین شود و او را به هیچ کاری مجبور نکرده ام، او نیز هرگز مرا خشمگین نکرد و برخلاف میل باطنی من، قدمی برنداشت.11 روزی حضرت فاطمه به امیر مؤمنان (علیه السلام) فرمود: از روزی که با تو زندگی مشترک را آغاز کرده ام هرگز با تو مخالف نکرده ام.»12
 

علی (علیه السلام) درباره بانوی بانوان و همسر نمونه تاریخ می فرماید: «لَقَدْ کُنْتُ أَنْظُرُ إِلَیْهَا فَتَنْکَشِفُ عَنِّی الْهُمُومُ وَ الْأَحْزَان ؛13 ... به او نگاه می کردم و با نگاه کردنم به او تمام غم و اندوه های دلم برطرف می شد.» حضرت فاطمه (علیهاالسلام) در خانه علی (علیه السلام) با عشق، صفا و صمیمیت زندگی کرد و در آخرین لحظات زندگی به شوهر وفادار خویش، صادقانه اظهار داشت: «یَا ابْنَ عَمِّ مَا عَهِدْتَنِی کَاذِبَةً وَ لَا خَائِنَةً وَ لَا خَالَفْتُکَ مُنْذُ عَاشَرْتَنِی ؛ ای عموزاده! هیچ گاه دروغ و خیانتی در زندگی از من ندیدی و از وقتی که با من زندگی مشترک آغاز نمودی، هرگز با دستورهایت مخالفت نکردم.» امام علی (علیه السلام) هم در جواب او فرمود: «مَعَاذَ اللَّهِ أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللَّهِ وَ أَبَرُّ وَ أَتْقَى وَ أَکْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفاً مِنْ اللَّهِ مِنْ أَنْ أُوَبِّخَکِ بِمُخَالَفَتِی ؛14 پناه بر خدا! تو نسبت به خدا داناتر، نیکوتر، پرهیزگارتر، بزرگوارتر و هراسناک تر از آنی که بخواهم درباره مخالفت با خود، تو را سرزنش و توبیخ کنم.»

ادامه دارد...

منبع:  ماهنامه اطلاع رسانی، پژوهشی، آموزشی مبلغان شماره161.