خداوند متعال نقش همنشین را تا حد عاقبت به شر نمودن انسان بیان نموده و می فرماید:
وَ یوْمَ یعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یدَیهِ یقُولُ یا لَیتَنِی اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا یا وَیلَتی لَیتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِی وَ کانَ الشَّیطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا[1]؛
«به خاطر بیاور روزی را که ظالم دست خویش را از شدت حسرت به دندان می گزد و می گوید: ای کاش با رسول خدا راهی برگزیده بودم، ای وای بر من! کاش فلان [شخص گمراه] را دوست خود انتخاب نکرده بودم! او مرا از یاد حق گمراه ساخت، بعد از آن که آگاهی به سراغ من آمده بود، و شیطان همیشه مخذول کننده انسان بوده است».
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز در این باره می فرماید:
«الْمَرْءُ عَلَی دِینِ خَلِیلِهِ فَلْینْظُرْ أَحَدُکمْ مَنْ یخَالِل»[2]؛
«انسان بر دین دوستش است پس هر یک از شما مراقب باشد که با چه کسی دوستی می کند».
لذا اسلام اجازه معاشرت و برقراری ارتباط با هر کسی را نداده و برای معاشرت با دیگران معیارهایی را مطرح نموده و از پیروان خود می خواهد از همنشینی با کسانی که این ارزش ها و معیارها را ندارند دوری کنند.
از همین رو در آیات و روایات متعددی از معاشرت و دوستی با برخی افراد که از لحاظ اعتقادی و اخلاقی معیارهای اسلامی سنخیت ندارند، منع نموده که به تعدادی از آنها به صورت فهرست وار اشاره می نماییم:
کافران
در قرآن کریم آمده است:لا یتَّخِذِ الْمُؤْمِنُونَ الْکافِرِینَ أَوْلِیاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ...[3]؛
«افراد باایمان نباید به جای مؤمنان، کافران را دوست و سرپرست خود انتخاب کنند».
دشمنان خدا و مؤمنین
خداوند متعال در قرآن می فرماید:یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَ عَدُوَّکمْ أَوْلِیاءَ[4]؛
«ای کسانی که ایمان آورده اید! دشمن من و دشمن خودتان را دوست نگیرید!»
منحرفان اعتقادی
امام صادق (علیه السلام) در این باره فرموده اند:«لَا تَصْحَبُوا أَهْلَ الْبِدَعِ وَ لَا تُجَالِسُوهُمْ فَتَصِیرُوا عِنْدَ النَّاسِ کوَاحِدٍ مِنْهُمْ»[5]؛
«رفاقت نکنید با بدعت گرایان، و همنشین آنها نشوید تا در نظر مردم یکی از آنها شمرده شوید».
سبک شمارندگان نماز
پیشوای ششم شیعیان فرموده اند:«اخْتَبِرُوا إِخْوَانَکمْ بِخَصْلَتَینِ فَإِنْ کانَتَا فِیهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ ثُمَّ اعْزُبْ مُحَافَظَةٍ عَلَی الصَّلَوَاتِ فِی مَوَاقِیتِهَا وَ الْبِرِّ بِالْإِخْوَانِ فِی الْعُسْرِ وَالْیسْر»[6]؛
«دو خصلتند که در هر که باشند خوب است و اگر در کسی نباشند دور شو از از او سپس دور شو و باز هم دور شو، گفته شد که آن دو خصلت کدامند؟ فرمود: نماز در وقت خودش و مواظبت بر آن، و نیکی کردن به برادران دینی در سختی و راحتی».
غافلان از یاد خدا
خداوند متعال می فرماید:وَ لا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنا قَلْبَهُ عَنْ ذِکرِنا وَ اتَّبَعَ هَواهُ وَ کانَ أَمْرُهُ فُرُطاً[7]؛
«و از کسانی که قلبشان را از یاد خود غافل ساختیم اطاعت مکن! همان ها که از هوای نفس پیروی کردند، و کارهایشان افراطی است»
کسانی که احکام دین را نادیده می گیرند
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «چهار چیز دل را می میراند که یکی از آنها همنشینی با مردگان است». سوال کردند: همنشینی با مردگان چیست. حضرت فرمود:«مُجَالَسَةُ کلِّ ضَالٍّ عَنِ الْإِیمَانِ وَ جَائِرٍ فِی الْأَحْکام»[8]؛
«همنشینی با کسانی که ایمان را گم کرده و از پایبند بودن به آنچه را که شرع امر کرده منع می کنند».
دروغگو، گناهکار، بخیل، نادن و قاطع رحم
امام سجاد (علیه السلام) در توصیه ای فرزندش امام باقر (علیه السلام) را از رفاقت با پنج دسته برحذر داشته و فرموده:«ای فرزندم، به پنج گروه نظر کن و با آن ها رفاقت نکن و سخن نگو و همراه آن ها نشو:
از رفاقت با دروغ گو بپرهیز که او مانند سراب است که نزدیک را دور و دور را نزدیک جلوه می دهد.
از دوستی با فاسق (گناهکار) اجتناب کن که تو را به یک لقمه یا کم تر می فروشد.
از رفاقت با بخیل خودداری کن که تو را در زمانی که نیاز به او داری، رها می کند.
از مصاحبت با نادان بپرهیز که او می خواهد به تو نفع رساند. اما ضرر می رساند.
از دوستی با کسی که از خویشاوندانش بریده، دوری کن که او را در قرآن ملعون یافته ام».[9]
پی نوشت ها:
[1] فرقان(25)، آیات 27- 28.
[2] بحار الأنوار، ج 71، ص 192.
[3] آلعمران(3)، آیه 28.
[4] ممتحنه(60)، آیه 1.
[5] الکافى، ج 2، ص 375.
[6] کافى، ج 2، ص 672.
[7] کهف(18)، آیه 28.
[8] بحار الأنوار، ج 1، ص 203.
[9] ر. ک: بحار الأنوار، ج 71، ص 199.
منبع: حوزه نت
