نگاه توزیعی به قدرت
قدرت امتیازی نیست که بتوان از آن برخوردار شد؛ همچنین امری نیست که بتوان آن را تصاحب کرد، یا قراردادی که معامله ای انجام دهد یا فتحی که قلمروی را تسخیر کند.
شنبه، 27 مهر 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
باید در نظر داشت که این قدرت بر افرادی که فاقد آنند، صرفا به منزله اجبار یا ممنوعیت اعمال نمی شود، بلکه آنها را محاصره می کند، از خلال آنها می گذرد و بر آنها تکیه مینماید. در مقابل، آنها نیز در مبارزه بر علیه قدرت، به چنگال هایی که قدرت بر آنها انداخته است، تکیه می کنند. بنابراین روابط قدرت، تنها در میان شهروندان یا در مرز طبقات نیست بلکه تا اعماق جامعه پیش میرود. اما این روابط در عین برخورداری از پیوستگی، تشابه یا همتایی ندارند؛ همچنین روابط تک معنایی نیستند و نقطه های بیشمار رویارویی را با ویژگیهای متفاوت تبیین می کنند. بنابراین واژگونی این «خرده قدرت»ها، از قانون همه یا هیچ پیروی نمی کند. از این رو، فروریختن یک خرده قدرت می تواند با استحکام خرده قدرت دیگر همراه باشد.
همین موضع فوکو درباره قدرت منتشر است که وی را بر آن می دارد تا بر مبنای اسناد تاریخی فوکو،( ۱۹۷۳)، بیمارستان های عمومی رانه صرفا مؤسسههایی پزشکی، بلکه سازمانهایی شبه قضایی بداند که در کنار سایر نهادهای قدرتی موجود، به تصمیم گیری، قضاوت و اجرای حکم می پرداختند. در واقع، در این مثال، قدرت قضایی تنها در شخص قاضی تجمع نمی کند بلکه در بیمارستانها و در میان پزشکان و پرستاران توزیع شده است.
انگاره پویا از قدرت: یکی دیگر از مفهوم جدید فوکو از قدرت، معطوف به پویایی آن است. از منظر فوکو، روابط معطوف به قدرت بیش پویا هستند(باقری، سجادیه و توسلی، ۱۳۸۹). در رویکرد تبارشناختی، به جای تحلیل درونی قدرت، آن را از روی برخوردها و معارضه ها باز می شناسیم. شاید یکی از دلایل این نوع بررسی موضوع از طریق موضع مخالف، پرهیز از افتادن در دام جلوه های فریبنده قدرت سلسله مراتبی ایستا و مواجه شدن با نقاط پویای بروز و ظهور آن و تلاش برای عریان ساختن آن در همه نقاط باشد.
در نظر گرفتن قدرت در هندسهای غیرکانونی و تعبیر آن در مقام نیروهای نابرابر سیال، سبب می شود تا انگارهای پویا در باب قدرت تکوین یابد و در هرلحظه، مناسبات میان این نیروها، وضعیت نهایی قدرت را تعیین نمایند؛ وضعیتی که قطعا پایدار نخواهد بود و با تغییر مناسبات یا نیروها، تغییر خواهد کرد. فوکو(ترجمه سرخوش و جهاندیده، ۱۳۸۶، ص ۱۰۸)، در توصیف این انگاره بیان می کند: نباید شرط امکان قدرت را ... در وجود اولیه نقطهای مرکزی و در کانون یگانه حاکمیت جستجو کنیم؛ ... بلکه باید آن را در بنیان متغیر مناسبات نیرو جستجو نماییم، مناسباتی که به دلیل نابرابریهایشان، وضعیت های قدرت را به وجود می آورند، البته وضعیت هایی همواره موضعی و ناپایدار» مسأله دیگری که نظر فوکو را از نظرات دیگر متمایز می سازد، توجه وی به آشکال اعمال قدرت در جامعه است. این اشکال مختلف، برآمده از پویایی روابط قدرت و تغییر گراف آنهاست. بر همین مبناست که تمایز لیبرالی دانش و قدرت و نیز تمایز مارکسیستی علم و ایدئولوژی برای فوکو رنگ میبازد و پیوند میان قدرت و دانش به صورتی پررنگ مطرح می شود. فوکو (ترجمه سرخوش و جهاندیده، ۱۳۸۶، ص ۱۱۰)، خود، در این باره می نویسد: « قدرت از پایین می آید؛ یعنی در مبداء روابط قدرت، تقابلی دوتایی و فراگیر به منزله چارچوبی عمومی)، میان حاکمان و اتباع وجود ندارد، به عبارتی نوعی از دوگانگی که از بالا تا پایین و تا اعماق کالبد جامعه، بر بزرگترین گروهها تا کوچکترین شان تأثیر می گذارد. بلکه باید چنین فرض کرد که مناسبات متکثر نیرو که در ابزارهای تولید، خانواده ها، گروههای محدود و نهادها شکل می گیرند و بازی می کنند، پایه ای برای اثرهای گسترده آن تقسیم بندی هستند که کل کالبد اجتماعی را در می نوردند»
از سوی دیگر، تبارشناسی با انکار استمرار، سوژه را نیز به عنوان پدید آورنده تاریخ و حامل این استمرار انکار می کند. این نوع تحلیل به جای جستجوی سوژه در تاریخ، به دنبال آن است که نشان دهد چگونه سوژه در درون ترکیبهای دانش قدرت تاریخی ساخته می شود و تکوین می یابد. هدف فوکو یک بررسی پدیدار شاختی سوژه به عنوان مبنای سازنده دانش نیست. به اعتقاد فوکو حتی سوژه تاریخمند وجود گرایان نیز همچنان قلب تاریخ را تحت اشغال خویش در می آورد و همچنان مرجع همه اتفاقات واقع شده در تاریخ به شمار می آید. در تبارشناسی فوکویی، می توان بدون ارجاع به سوژه، اعم از سوژه استعلایی کانتی و یا سوژه تاریخی، به مطالعه ساختار دانش، گفتمانها و حوزههای مضمونی پرداخت.
منبع: تبارشناسی و تعلیم و تربیت، نرگس سجادیه، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ اول، تهران، 1394
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
۱۰ تجربهی منحصربهفرد در کیش که هرگز فراموش نخواهید کرد
تبلیغات تلویزیونی
انتقام مظلومان از ظالمان از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
مشاوره سئو چیست
وعده صادق الهی از منظر رهبر انقلاب امام خامنه ای(حفطه الله)
آشنایی با انواع زیورآلات با ورق طلا 24 عیار
ثامن تجارت؛ سامانه خرید و قیمت روز آهن آلات
نکاتی برای نگهداری بهتر از پیراهن های مردانه در منزل
وعده های صادق خداوند در قرآن کدامند؟
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
نحوه خواندن نماز والدین
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
پیش شماره شهر های استان تهران
موارد بیشتر برای شما
حکمت | برای کوچکترین نعمت ها شکر کنید ! / استاد عزیزی
حکمت | خجالت بکش، چیو قبول داری؟ / استاد رفیعی
حکمت | ای که گفتی فمن یمت یرنی / استاد رفیعی
حکمت | بقیه از من بهترن / استاد قاسمیان
حکمت | در هر مصیبتی جایگزینی هست / استاد قاسمیان
رئیسی: بانکها حق بنگاهداری ندارند
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
جزئیات مهم از تسلیحات استفاده شده سپاه در حمله به اسرائیل
حضور باشکوه مردم سمنان پیش از سخنرانی رئیسجمهور
لحظه عجیب برخورد مهدی طارمی با عکاسان کنار زمین
مهدی طارمی باز هم گل زد
بازتاب عملیات تنبیهی سپاه و شوخیهای مجازی
خلاصه دیدار سپاهان 1-0 ذوب آهن
شکارچیان گنبد آهنین
تصاویری از قبرستان بقیع پیش از تخریب