امانت در مدیریت
مدیریت در اسلام ویژگیهای خاصی دارد. ویژگیهای مدیریت در اسلام با ویژگیهای سایر مکاتب مدیریتی متفاوت است.
سهشنبه، 30 مهر 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
«و آن عملک لیس لک لطعمه و لکنه فی عنقک امانة و انت مستدعى لمن فوقک . لیس لک ان تقتات فی رعیة ولا تخاطر الا بوثیقة و فی یدیک مال من مال الله عز و جل و انت من خزانه حتى تسلمه الى و لعلى أن لا اکون شر ولاتک لک و السلام»: «مدیریت و حکمرانی برای تو طعمه نیست بلکه امانتی بر گردن تو است و کسی که از تو بالاتر است از تو خواسته تا نگهبان آن باشی. وظیفه نداری که در کار مردم به میل و خواسته شخصی خود عمل کنی، یا بدون ملاک معتبر و فرمان قانونی، به کار بزرگی دست بزنی . اموالی که در دست توست از آن خداوند می باشد و تو خزانه دار هستی تا آن را به من بسپاری . امیدوارم که برای تو بدترین فرمانرواها نباشم. و السلام » (نهج البلاغه، نامه ۵)
مرحوم علامه طباطبایی رحمه الله در تفسیر المیزان این امانت الهی را چنین تعریف می کند: الامانه شیء یودع عند الغیر لیحتفظ علیه ثم یرده الى من اودعه: «امانت چیزی است که برای نگهداری به دیگری سپرده می شود تا وی بر آن محافظ باشد و پس از محافظت به امانت گذار، باز گرداند.» مدیریت از دیدگاه اسلامی امانتی است که به مدیر سپرده می شود و او باید از این مقام که به عنوان امانت در دست دارد، شدیدا مراقبت نماید.
از دیدگاه اسلام به طور عام، و در نگاه امام علی (علیه السلام) به طور خاص، مدیریت و مسئولیت در حکم امانتی است که به مدیر سپرده می شود تا برای مدتی معین به عنوان مجری یا امانتداری در آن جایگاه انجام وظیفه کند. مدیریت و مسئولیت، امانت گرانسنگی است که باید به اهلش سپرده شود؛ زیرا آنچه موجب گردش درست امور و سلامت و صلابت کارها می شود، آن است که مشاغل اصلی و مدیریتی از یک سو به عنوان امانت تلقی شود، و از سویی دیگر به افراد شایسته و توانمند واگذار گردد. این نوع نگاه به مسئولیت باعث می شود که در انتخاب افراد برای مدیریت و یا هر شغل دیگر، شایسته سالاری مراعات گردد، و افرادی شایسته برای به دست گرفتن آنها انتخاب شوند. کسانی که بدون توجه به اصل امانت بودن مدیریت، و بدون برخورداری از شایستگی ها و توانایی های لازم، مدیریت و مسئولیتی را می پذیرند، و نیز کسانی که چنین افرادی را انتخاب می کنند، مرتکب خیانت میشوند.
حضرت علی (علیه السلام) به رفاعه، یکی دیگر از کارگزاران خویش می فرماید: و اعلم یا رفاعه ان هذه الاماره امانه فمن خیانه فعلیه لعنه الله إلى یوم القیامه. ای رفاعه ! بدان که این امارت و مدیریت، امانتی است که هر کس به آن خیانت کند، لعنت خدا تا روز قیامت بر او باشد . خداوند در قرآن کریم می فرماید :... ان الله یامرکم أن تودوا الأمانات إلى أهلها "سوره ی نساء آیه ۵۸». همانا خداوند شما را فرمان می دهد که امانت ها را به صاحبانش باز گردانید. هر چند امانت در این آیه به معنی عام کلمه، همه انواع امانتها را شامل می شود، ولی در روایتی از امام صادق ع امانت به امامت که مدیریتی کامل و شامل می باشد تفسیر شده است: امر الله الامام ان یودی الامانه الى الامام الذی بعده خداوند امام قبل را فرمان داده است تا امامت را که همان امانت و مدیریت جامعه اسلامی باشد، به امام بعد از خود تسلیم کند .
مدیریت از دیدگاه اسلامی امانت است و مدیر امانت دار خدا و مردم، چون از دیدگاه اسلام مدیریتها و پستها امانت است باید به دست کسانی سپرده شوند که امانتدار باشند و لذا در واگذاری مناصب حساس مدیریت، معیارها و شرایطی باید، که از مهمترین آن شرایط امانت داری است. در یک نظام اسلامی، همه سمتها و مقامها و کلیه پستها و منصبها، امانتهای خاص الهی هستند که به ودیعه در اختیار مسئولان قرار می گیرند و حفظ آنها از گزند افراط و تفریط، از وظایف حتمی صاحبان آنهاست و احترام به امانت و پاسداری آن از آسیب تطاول و گزند چپاول ، از دستورات ضروری دین مبین اسلام می باشد.
به علت امانت بودن مدیریت، حضرت علی (علیه السلام) کارگزارانی را که وظایف خود را به خوبی انجام نمی دادند، به عنوان خیانت کنندگان در امانت، نکوهش کرده است. ایشان در نامه ای که به یکی از فرماندارانش نوشته است ، فرموده : « به من درباره تو گزارش نامطلوبی رسیده است که اگر چنین خبر تأسف باری درست باشد ، پروردگار خود را به خشم آورده و امام خود را نافرمانی و در امانت خود ، خیانت کرده ای.» و در مقابل، کارگزارانی را که وظایف مدیریتی را به خوبی ادا کرده اند، به عنوان امانتدار، تشویق نموده است. امام علی (علیه السلام) در این خصوص خطاب به عمر بن ابی سلمه مخزومی (زمامدار بحرین) - هنگامی که او را برای همراهی خود، در جنگ با دشمن فراخواند و فرد دیگری را به فرمانداری آنجا منصوب کرد- می فرماید: اما بعد، من نعمان بن عجلان زرقی را فرماندار بحرین قرار دادم، و اختیار تو را از فرمانداری آنجا برگرفتم، بدون اینکه اینکار برای تو مذمت و ملامت در برداشته باشد، چرا که تو زمامداری را به نیکی انجام دادی و حق امانت را ادا نمودی... .همانطور که ملاحظه می شود از دید مولا علی (علیه السلام)، مناصب و مدیریتها تنها امانت الهی می باشند و باید به دست کسانی سپرده شوند که امانت داری صالح و شایسته باشند و این شرط ، از مهمترین ملاکها و شرایط احراز مدیریت در حکومت علوی است. ارزش و اهمیت این صفت در مدیریت و حکومت داری تا بدانجاست که حضرت علی (علیه السلام) آن را « اساس ایمان » و « سر فصل اعتقادات انسان» معرفی می کند.
منبع: اصول ومبانی مدیریت در اسلام، مهرداد حسن زاده و عبد العظیم عزیزخانی، انتشارات هنر آبی، چاپ اول، تهران، 1390
مقالات مرتبط
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
۱۰ تجربهی منحصربهفرد در کیش که هرگز فراموش نخواهید کرد
تبلیغات تلویزیونی
انتقام مظلومان از ظالمان از دیدگاه حضرت علی (علیه السلام)
مشاوره سئو چیست
وعده صادق الهی از منظر رهبر انقلاب امام خامنه ای(حفطه الله)
آشنایی با انواع زیورآلات با ورق طلا 24 عیار
ثامن تجارت؛ سامانه خرید و قیمت روز آهن آلات
نکاتی برای نگهداری بهتر از پیراهن های مردانه در منزل
وعده های صادق خداوند در قرآن کدامند؟
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
نحوه خواندن نماز والدین
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
طریقه خواندن نماز شکسته و نیت آن
دعا برای ختم به خیر شدن امور و گشایش مسائل
پیش شماره شهر های استان تهران
موارد بیشتر برای شما
حکمت | برای کوچکترین نعمت ها شکر کنید ! / استاد عزیزی
حکمت | خجالت بکش، چیو قبول داری؟ / استاد رفیعی
حکمت | ای که گفتی فمن یمت یرنی / استاد رفیعی
حکمت | بقیه از من بهترن / استاد قاسمیان
حکمت | در هر مصیبتی جایگزینی هست / استاد قاسمیان
رئیسی: بانکها حق بنگاهداری ندارند
قهوه کلد برو چیست؟ چگونه در خانه قهوه کلد برو درست کنیم؟
جزئیات مهم از تسلیحات استفاده شده سپاه در حمله به اسرائیل
حضور باشکوه مردم سمنان پیش از سخنرانی رئیسجمهور
لحظه عجیب برخورد مهدی طارمی با عکاسان کنار زمین
مهدی طارمی باز هم گل زد
بازتاب عملیات تنبیهی سپاه و شوخیهای مجازی
خلاصه دیدار سپاهان 1-0 ذوب آهن
شکارچیان گنبد آهنین
تصاویری از قبرستان بقیع پیش از تخریب