سرمايه داري

يک داستان عاشقانه CAOITALISM: A LOVE  STORY
[«سرمايه داري اين جوري دارد برما حکومت مي کند؛ دوست اش نداري، مي تواني به ..به...درک واصل شوي!»مايکل مور(از کتاب سفيد پوستان احمق)]
کارگردان :مايکي مور.با شرکت :ويليام بلک (خودش)،جيمي کارتر(خودش)،جان مک کين(خودش)،مايکل مور(خودش)،آرنولد شوارتزنگر(خودش).117دقيقه. درجه ي نمايشي:R.
مايکل مور،مستند ساز سرشناس آمريکايي ، پس از پردختن به قضيه ي لشکر کشي آمريکا به عراق(در فيلم فارنهايت 9/11)وقضيه ي نظام معيوب بيمه هاي پزشکي آمريکا (درفيلم سيکو)حالا با فيلم سرمايه داري سروقت نظام ظالمانه وبي رحم سرمايه داري در کشورش رفته است.
مايکل مور، مثل بقيه ي فيلم هاي مستند خود، درفيلم تازه اش انبوهي از اطلاعات جالب را درباره ي نظام اقتصادي کشورش به اطلاع مخاطبان رسانده .او به سراغ شرکت هايي رفته که از راه بيمه ي عمر کارمندان خود ميليون ها دلار به جيب مي زنند درحالي که اين پول ها مي بايست به همسران افراد متوفي تعلق بگيرد. مايکل مور معتقد است که سرمايه داري برخلاف آنچه که در باره اش مي گويند به جاي دامن زدن به خلاقيت هاي فردي وکارآفريني عملا به حرص وآز هر چه بيشتر مردم دامن مي زند و اخلاقيات رابه تباهي مي کشاند. مور براي اثبات اين ادعا مواردي از پولسازي هاي عجيب وغريب درآمريکا را در فيلم خود به تصوير کشيده است.
يکي از جالب ترين - وبه نظر من بهترين - قسمت هاي فيلم سرمايه داري نمايش يک فيلم کوتاه مستند از سخنراني فرانکلين روزولت،رئيس جمهور اسبق آمريکاست روزولت، که در بين روساي جمهوري آمريکا، محبوبيت بسيار زيادي نزد چپ هاي آمريکايي - از پال سوئيزي وهري مگداف گرفته تا نوام چامسکي وهاوارد زين- دارد، دراين فيلم مستند کوتاه خواهان تصويب «دومين لايحه ي حقوق»براي مردم آمريکا مي شود. اين سخنان مربوط مي شود به سال 1944، يعني حدود يک سال قبل از مرگ روزولت. رئيس جمهور اسبق آمريکا قرار بود که سخنراني مذکور را درکنگره ايراد کند اما به دليل بيماري نتوانست درکنگره حضور يابد وبه همين دليل تصميم گرفت که سخنراني اش را از طريق راديو ودربرابر دوربين هاي «مووي تون نيوز»ايراد کند. روزولت در سخنان خود با واژه  ها وجملاتي دقيق وسنجيده اعلام کرد که همه ي آمريکايي ها بايد از حق داشتن خانه،شغل ،بيمه هاي درماني وتحصيلات برخوردار شوند.نکته ي جالب اينجاست که فيلم خبري مذکور تا مدت ها نامکشوف باقي مانده بود ودر واقع اين براي اولين بار است که اين سخنراني پرزيدنت روزولت پس از 66 سال ، از طريق فيلم مايکل مور در معرض نمايش عموم قرار گرفته است. ظاهرا يک پژوهشگر تاريخ موفق شد اين فيلم خبري را بنا به درخواست مايکل مور براي استفاده درفيلم وي پيدا کرده ودر اختيارش بگذارد.تماشاگران با مقايسه ي حرف هاي رئيس جمهور اسبق خود با وضعيت فعلي کشورشان به راحتي پي مي برند که پس از قريب هفتاد سال که از طرح درخواست هاي روزولت مي گذرد هنوز با مشکلات عديده اي درزمينه ي مسکن،بهداشت،شغل وتحصيلات روبرو هستند،هنوز بيش از پنجاه ميليون آمريکايي فاقد بيمه هاي درماني هستند؛ تنها ظرف يک سال گذشته سه ميليون آمريکايي به سبب عدم توانايي در پرداخت وام هاي بانکي مجبور به از دست دادن خانه ها ي خود شده اند ؛ تنها طي يک سال گذشته بيش از 12 ميليون آمريکاي مشاغل خود را از دست داده اند و...
مايکل مور گرچه نظام سرمايه داري را نظام منحط وفاسدي مي داند اما هيچ گزينه ي سوسياليستي اي را پيشنهاد نمي کند.مور کماکان به دموکراسي اعتقاد دارد وحضور هرچه بيشتر مردم در امور اجتماعي و سياسي وفرهنگي را چاره ي همه ي دردها مي داند.به باور مايکل مور،رئيس جمهوري تازه ي آمريکا، باراک اوباما،ظرف دوره ي کوتاهي که از رياست جمهوري اش مي گذرد،با دادن بسته هاي چند صد ميليارد دلاري به شرکت هاي درآستانه ورشکستگي (شرکت هاي بزرگ اتومبيل سازي،بانک ها و شرکت هاي بيمه)باعث ارضاي هرچه بيشتر اغنيا شده است. مايکل مور در فيلم خود از باراک اوباما انتقاد مي کند و وي را به نداشتن برنامه هاي اصلاحي واقعي وحقيقي متهم مي کند.
فيلم تازه ي مايکل مور براي کساني که آثار قبلي اين فيلمساز را ديده وپسنديده اند جالب وتماشايي است. با اين وجود بايد اذعان کرد که فيلمساز نتوانسته درهمه ي موارد به روشني توضيح دهد که دقيقا منظورش چيست وچه حرفي را مي خواهد بيان کند.به عبارت ديگر، فيلم در کنار برخي از قسمت هاي بسيار روشن وتأثير گذارش داراي قسمت هاي مبهم وناروشن نيز هست. همچنين بايد يادآور شد که آن گروه از تماشاگراني که انتظار تفسير و تبين کاملي از مفهوم «سرمايه داري»را در اين فيلم دارند،نوميد مي شوند.حتي فيلسوف و اقتصاددان بزرگي چون کارل مارکس که 18 سال از عمر خود را صرف بررسي پديده ي «سرمايه داري»کرد نتوانست کتاب سرمايه ي خود را آنگونه که در ابتدا مدنظر داشت کامل کند.فيلم مايکل مور دربهترين حالت خود مي تواند ذهن تماشاگر را تحريک کند که به صورت جدي تر و مبسوط تري در جاهاي ديگر- و مخصوصا در انبوه کتاب هايي که راجع به خوب و بد نظام سرمايه داري نوشته شده - وجوه گوناگون قضيه را دنبال کند. اين را هم نبايد فراموش کرد که مايکل مور فيلمساز جانبدار و متعصبي است که گاهي وقت ها ، اگر نگوئيم بيشتر وقت ها ، از جاده ي انصاف وبي غرضي - دوعامل ضروري براي هر کسي که ادعاي پژوهشگري دارد- خارج مي شود.
منبع:نشريه دنياي تصوير شماره187