معرفي جشنواره هاي بين المللي فيلم مستند
نويسنده: محمدرضا فرطوسي
جشنواره بين المللي فيلم مستند سينما دوريل( سينما واقعيت) فرانسه
International Documentary Film Festival:Cinema du reel
يكي از قطب هاي مهم نمايش فيلم هاي مستند در فرانسه و جهان كه سه سال است كه به طور منظم و سالانه در پاريس برگزار مي شود. البته نبايد اين جشنواره را با ويزيون دوريل سوييس اشتباه گرفت.
سينما دوريل سالانه بيش از 2500 فيلم را بازبيني مي كند تا بين آنها فيلم هاي مستندي را كه بكرترين و عميق ترين نگاه ها را به مشكلات و بحران هاي جهان معاصر و دردها و رنج هاي ناشي از جنگ، فقر و تخريب محيط زيست داشته اند، انتخاب كند و براي علاقه مندان سينماي مستند، فيلم سازان و مديران جشنواره ها به نمايش درآورد.
آغاز اين جشنواره به سال 1978 باز مي گردد كه هم زمان با نشستي كه مجله ايمپكت(IMPACT) با موضوع« انسان به انسان مي نگرد» در مركز فرهنگي ژرژ پمپيدو برگزار مي كرد، ژان ميشل آرنولد مدير سينما تك فرانسه و ژان روش مستندساز معروف فرانسوي پيشنهاد راه اندازي جشنواره تخصصي فيلم مستند را دادند. يك سال بعد از اين پيشنهاد، اولين دوره اين جشنواره با نام جشنواره بين المللي فيلم هاي قوم نگار و جامعه شناس واقعيت( سينما دوريل) توسط كتابخانه عمومي اطلاعات(Bibliotheque publique d'information) در مركز فرهنگي ژرژ پمپيدو برگزار شد. اما چند سال بعد با تأسيس جشنواره فيلم قوم نگار ژان روش، نام خود را به جشنواره بين المللي فيلم مستند تغيير داد و انواع فيلم مستند را در برنامه نمايش خود جاي داد. اين جشنواره از طرف مركز ملي تحقيقات فرانسه(C.N.R.S)كميته فيلم هاي قوم نگار فرانسه(Ethnographic Film Committee)، وزارت فرهنگ و ارتباطات فرانسه، استانداري ايل دو فرانس و مركز ملي سينماي فرانسه حمايت مي شود و البته از سال 1984 بنياد دوستان سينما دوريل نيز به جمع حاميان اين جشنواره اضافه شد.
اين جشنواره داراي چهار بخش مسابقه است كه شامل بخش بين الملل مربوط به فيلم هاي بلند مستند، بخش ملي( سينماي فرانسه)، بخش فيلم هاي اول بين الملل و بخش مستند كوتاه بين الملل است و سالانه نزديك به 200 فيلم مستند را از سراسر جهان نمايش مي دهد. سينما دوريل با اعطاي هشت جايزه در بخش هاي مختلف از بهترين آثار تقدير مي كند، مهم ترين آنها جايزه بزرگ جشنواره با مبلغ هشت هزار يورو است كه توسط كتابخانه عمومي اطلاعات و انجمن تهيه كنندگان سينما و تلويزيون فرانسه اعطا مي شود.
در اين جشنواره فقط فيلم هاي توليدي يك سال گذشته و آنهايي كه تاكنون در هيچ جشنواره و تلويزيوني در فرانسه نمايش نداشته اند امكان شركت در بخش بين الملل و بخش فيلم هاي اول را دارند. شركت فيلم سازان در جشنواره از تمام نقاط دنيا امكان پذير و رايگان است.
سينما دوريل به مستندهايي با پرداخت و ساختار سينمايي اولويت مي دهد و طيف هاي گوناگوني از مستند را بدون توجه به موضوع، فرمت و مدت زمان فيلم مي پذيرد و از مستندهايي كه ساختارهاي كلاسيك و متعارف سينماي مستند را به چالش مي كشند استقبال مي كند، ولي با همه اينها ترجيح مي دهد كه با گزارش هاي خبري تلويزيوني و فيلم هاي سفارشي و تبليغاتي رو به رو نشود.
كارگردان فيلم پذيرفته شده به جشنواره دعوت مي شود و هر فيلم حداكثر سه بار در سالن هاي مركز فرهنگي ژرژ پمپيدو با زيرنويس انگليسي و فرانسه به نمايش درمي آيد و بعد از اولين نمايش هر فيلم جلسه نقد و بررسي با حضور كارگردان برگزار مي شود.
مهم ترين بخش جنبي جشنواره برگزاري ورك شاپ هاي تخصصي با حضور اساتيد و فيلم سازان برجسته سينماي مستند جهان است كه مورد توجه بسياري از فيلم سازان و دانشجويان سينما قرار مي گيرد، اما بخش هاي جنبي ديگر نيز طرفداران خود را دارند. مانند بخش مستندهاي اكتشافي، شنيدن- ديدن( تلفيق هنري سينما و موسيقي)، فيلم هاي نامرئي( مستندهاي ناياب و نادر كه معمولاً توسط جشنواره بازسازي مي شوند)، مروري بر آثار يك فيلم ساز، مروري بر سينماي يك كشور و...
با توجه به داده هاي سايت جشنواره تاكنون فقط يك فيلم ايراني، آن هم با كارگرداني ناشناس توانسته يكي از جوايز اصلي جشنواره را ببرد. مستند پاره هايي از يك انقلاب كه مقابل اسم كارگردان عبارت ناشناس قيد شده، محصول مشترك ايران و فرانسه است كه در آخرين دوره جشنواره جايزه لويز ماركولر را كسب كرد. در همين دوره نيز مهران تمدن، مستندساز ايراني، يكي از اعضاي هيئت داوران بخش بين الملل اين جشنواره بود.
سي و چهارمين دوره اين جشنواره از بيست و دوم مارس( دوم فروردين) تا يكم آوريل (دوازدهم فروردين)2012 در پاريس برگزار مي شود.
آدرس جشنواره:
Cinema du reel
BPI Centre Georges Pompidou
25,rue du Renard
75197 Paris cedex 04
www.cinereel.org
منبع: نشريه فيلم نگار، شماره 106.
