در عظمت ماه مبارک رمضان هرچه بگوییم و بنویسیم باز هم حق مطلب را ادا نکرده‌ایم. این ماه را ماه خدا نامیده‌اند زیرا بندگان مورد توجه ویژه خداوند هستند. رمضان نیز از ریشه «رمضاء» به‌معناى شدت حرارت گرفته شده و به معناى سوزانیدن مى‏باشد زیرا این ماه ماهی است که در آن گناهان بندگان به‌واسطه عبادت و اطاعت می‌سوزد و مانند روزی که به‌دنیا آمده‌اند پاک می‌شوند. البته طبیعی است که این پاک شدن شرایطی داشته باشد. پیامبر گرامى اسلام(ص) درباره ماه رمضان مى‏فرمایند: «اى مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به شما روى آورد، ماهى که نزد خدا از همه ماه‏ها برتر و روزهایش بر همه روزها و شب‏هایش بر همه شب‏ها و ساعاتش بر همه ساعات برتر است، ماهى است که شما در آن به میهمانى خدا دعوت شده و مورد لطف او قرار گرفته‏اید، نفس‏هاى شما در آن تسبیح و خوابتان در آن عبادت، عمل‌تان در آن مقبول و دعای‌تان در آن مستجاب است... بهترین ساعاتى است که خداوند به بندگانش نظر رحمت می‌کند.»(1)

در روایات اسلامى ماه خدا و میهمانى امت پیامبر اکرم(ص) خوانده شده و خداوند متعال از بندگان خود در این ماه در نهایت کرامت و مهربانى پذیرایى می‌کند. پیامبر(ص) می فرمایند: «ماه رجب ماه خدا و ماه شعبان ماه من و ماه رمضان، ماه امت من است، هر کس همه این ماه را روزه بگیرد بر خدا واجب است که همه گناهانش را ببخشد، بقیه عمرش را تضمین کند و او را از تشنگى و عطش دردناک روز قیامت امان دهد.» یکی از ویژگی‌های عبادات مخصوص ماه مبارک رمضان این است که ریاکاری کمتر وارد آن می‌شود. زیرا کمتر انسانی برای ریاکاری خود را تشنه، گرسنه، خسته و رنجور می کند. ویژگی دیگر این است که روزه و عبادات ماه مبارک رمضان باعث اسحتکام ایمان و ازدیاد اخلاص است و بعد معنوی انسان را تقویت و مستحکم می‌کند.

حضرت فاطمه(س) می‌فرماید: «خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.»(میزان الحکم، ج7، ص3209) اینجاست باید بگوییم عبادت با اخلاص بنده را با سرعت به خداوند نزدیک می‌کند. مقاصدی که خداوند در ماه مبارک رمضان برای بندگان در نظر می‌گیرد آن بعدی است که باید دیده شود. بندگان خدا باید به این بعد توجه کنند و برای رسیدن به آن حرکت کنند.
 
همان‌طور که گفته شد یکی از دلایل این‌که خداوند امتیازات ویژه‌ای برای بندگان خود در نظر گرفته است و به راحتی به او وعده ثواب و اجر و بخشش می‌دهد، حالتی است که بندگان برای خود ایجاد می‌کنند. وقتی انسانی با اختیار کامل از میان سیراب بودن، سیر بودن و خواب بودن، تشنگی، گرسنگی و شب‌زنده‌داری را برمی‌گزیند خداوند امتیازات و جایگاه خای برای او در نظر می گیرد. در واقع خداوند می‌خواهد انسان‌ها با اختیار به سمت او بیایند و بندگی‌اش را بپذیرند.

حالتی که انسان باید داشته باشد این است که خود را بنده خدا ببیند و در معرض توجهات او زیرا بنده خوب خدا همیشه خداوند را ناظر بر خود می‌بیند و مدام می‌خواهد طوری عمل کند که خدا از او راضی باشد. یعنی به‌صورت عملی به آیه «أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَری»(علق14) اعتقاد داشته باشد. این حالت در هر کسی ‌وجود ندارد. حالتی که در آن تحمل هر سختی، خستگی و زحمتی به‌خاطر این‌که خداوند آن را می‌خواهد و دوست دارد، آسان می‌شود. به‌طور مثال وقتی روزه می‌گیرم، گرسنه و تشنه می‌شویم، قدرت بدن‌مان را از دست می‌دهیم، خسته و پژمرده‌ایم باید با این فکر که «خداوند این حالت را در من دوست دارد و از این‌که بنده خود را با این شکل ببیند رضایت دارد.»، هر سختی را تحمل کنیم. پس در این حالت بودن موضوعیت دارد و خداوند به دلیل این حالت و این رضایت در بندگان که در پی رضایت خداوند ایجاد شده اجر و ثواب می‌دهد.
 
یکی از کسانی‌که نگاه و رضایت خداوند را ملاک کافی برای تحمل و صبر بر مصیبت‌ها در نظر گرفت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) بود. در روایات آمده هنگامی که محمّد حنفیّه از قصد امام(ع) در عزیمت به مکه مطلع شد ایشان را از سفر منع کرد. امام(ع) فرمود در این‌باره می‌اندیشم. ساعاتی بعد که حرکت را آغاز فرمود، محمد حنفیه نزدیک امام(ع) آمد و مهار ناقه را به دست گرفت و عرض کرد: «اى برادر! آیا نفرمودى که در این‌باره مى‌اندیشم؟ امام(ع) فرمود: آرى. عرض کرد: پس چه شده است با این شتاب رهسپارى؟ فرمود: «أَتانی رَسُولُ اللّهِ(صلى الله علیه وآله) بَعْدَ ما فارَقْتُکَ، فَقالَ: یا حُسَیْنُ(علیه السلام) اُخْرُجْ فَإِنَّ اللّهَ قَدْ شاءَ اَنْ یَراکَ قَتیلا»؛ (هنگامى که از تو جدا شدم، پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله) را در خواب دیدم، به من فرمود: اى حسین! رهسپار (عراق) شو، خداوند مى خواهد تو را کشته ببیند!). محمّد بن حنفیّه گفت: «إِنَّا لله وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ»؛ (ما از آن خداییم و به سوى خدا بر مى گردیم). با این حال چرا این زنان را با خود مى برى؟! امام(علیه السلام) فرمود: «قَدْ قالَ لِی: إِنَّ اللّهَ قَدْ شاءَ أَنْ یَریهُنَّ سَبایا»؛ (رسول خدا به من فرمود: خداوند مى خواهد که آنان را اسیر ببیند!!).(لهوف، ص127) پس بنده خدا آن است که ببیند خدا چه حالتی در او را دوست دارد به‌همان رضایت بدهد و هر سختی و رنجی را نیز تحمل کند.