نگاهی به تحولات اخیر لبنان؛  از انقلاب زیبا تا هفته خشم
در طی ماه های گذشته کشور لبنان در پی تداوم مشکلات اقتصادی شاهد بروز تحولات داخلی متعددی از جمله اعتراضات خیابانی و استعفای دولت بوده است. تحولات اخیر لبنان از ماه اکتبر گذشته و با اعلام وضع مالیات بر  پیام رسان واتس آپ که محبوب لبنانی‌ها است، شروع و موجب ایجاد موجی از اعتراضات خیابانی در سرتاسر لبنان شد. البته در ابتدا معترضان لبنانی مطالبات خود را به صورت مسالمت آمیز مطرح کرده و خواهان اصلاح سیاست‌های اقتصادی دولت بودند. از این رو هم اعتراضات خود را" ثوره الجمیله" یعنی "انقلاب زیبا" نام‌گذاری کردند، خصوصا به این دلیل که به صورت هم‌زمان در دیگر کشورهای منطقه از جمله عراق اعتراضات خیابانی با خشونت در حال جریان بود و لبنانی‌ها می‌خواستند تا از طریق این نام‌گذاری صلح‌ آمیز بودن اعتراض خود را برجسته نمایند.

جالب اینکه لبنانی‌ها در جریان اعتراضات اولیه خود در خیابان‌های اصلی شهرها به رقص و پایکوبی می‌پرداختند و از این طریق اقدام به اخلال در رفت آمدهای جاری عموم مردم می‌کردند که این مسئله خود موجب فلج شدن خدمات عمومی شهرها و در نتیجه افزایش تعداد معترضان لبنانی شد.

البته هم‌زمان با شدت گرفتن اعتراضات خیابانی دولت لبنان به ریاست سعدالحریری سعی می‌کرد تا با انجام اصلاحاتی از قبیل کاهش پنجاه درصدی حقوق و مزایا وزراء و نمایندگان، حذف مالیات‌های جدید و همچنین اعلام طرح‌هایی از قبیل مبارزه با فساد افکار عمومی را به آرامش دعوت کرده و موجب توقف اعتراضات شود اما در عمل این اصلاحات راه به جایی نبرد و دولت برای عبور از بحران ناچار به استعفاء شد.

اما استعفای سعدالحریری از مقام ریاست دولت نه تنها موجب پایان اعتراضات نشد، بلکه معترضان با مشاهده عقب نشینی دولت به اثر بخشی اعتراضات خود باور پیدا کردند و خواسته هایی فراتر از برکناری دولت را مطرح کردند. به طور مثال شعارهایی از جمله شعار "ینتفض لبنان"یا "لبنان برپاخیز" به شعار "کلن یعنی کلن" یا "همه یعنی همه" تبدیل شد که اشاره بر لزوم استعفای دسته جمعی مسئولین حکومت لبنان دارد.

نگاهی به تحولات اخیر لبنان؛  از انقلاب زیبا تا هفته خشم

کم‌کم پس از استعفای دولت اعتراضات به سمت و سویی متفاوت از مسیر سابق خود کشیده شد و معترضان به جای برپایی رقص و آواز جهت مسدود کردن خیابان ها از لاستیک های آتش گرفته و بلوک های سیمانی استفاده می‌کردند و در برخی از مواقع با نیروهای مسلح ارتش درگیر می‌شدند.
 

ریشه یابی اعتراضات لبنان

ریشه های اعتراضات مردمی لبنان را می‌توان در مشکلات اقتصادی از جمله نرخ بالای بیکاری، افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار و همچنین فساد طبقه حاکم دانست. لازم به ذکر است سیاست‌های بانک مرکزی لبنان نیز بر این مشکلات افزود به طوری که سیاست‌های ارزی این بانک در همراهی با تحریم‌های آمریکا علیه حزب الله موجب کمبود دلار در بازار داخلی و خروج دلار از بانک‌های لبنانی شد.

متاسفانه علاوه بر مشکلات اقتصادی، بی ثباتی سیاسی نیز مزید بر علت شد و موجبات شروع و تشدید بحران در لبنان را فراهم کرد. همچنین به دلیل آنکه ماهیت طایفه ای، قبیله ای و مذهبی ساختار سیاسی لبنان، انتخاب و تشکیل دولت در این کشور دشوار است و شکل‌گیری اجماع بر سر دولتی که همه احزاب و طوایف خواستار سهم از آن هستند آسان نیست و اگر چه «حسان دیاب» که استاد دانشگاه آمریکایی بیروت است، پس از کسب اکثریت رای پارلمان مکلف به تشکیل دولت شده، ولی وی به دلایلی از جمله عدم جلب حمایت «دارالفتوای اهل سنت» عدم مشارکت حزب قوات و المستقبل در دولت آینده و همچنین کارشکنی‌های سعدالحریری با چالش‌های زیادی روبرو است. البته در این بین سعد الحریری و «جریان المستقبل» هم تلاش می‌کنند تا با اردوکشی خیابانی و ترور سیاسی مانع از تشکیل دولت جدید به ریاست حسان دیاب شوند.

نگاهی به تحولات اخیر لبنان؛  از انقلاب زیبا تا هفته خشم

متاسفانه در طول روزهای گذشته با حمله معترضان خشمگین به بانک مرکزی لبنان در خیابان «الحمرا» انقلاب زیبا به هفته خشم بدل شده است. به طوری که در جریان فصل جدید اعتراضات مراکز دولتی زیادی از جمله بانک ها به آتش کشیده شد.

در ادامه به طور خلاصه می‌توان مهمترین زمینه ها و دلایل تبدیل شدن اعتراضات مسالمت آمیز لبنان به آشوب خیابانی را به شرح ذیل در نظر گرفت:

  • کمبود اقلام مصرفی: لبنان کشوری است که بیشترین نیاز خود را از خارج کشور تامین می‌کند و به شدت به واردات وابسته است. در این بین سیاست بانک مرکزی مبنی بر عدم خروج دلار از کشور، واردات این کشور را تحت تاثیر قرار داد و رفته رفته با کمبود اقلام در سطح شهر مواجه شد.

  • کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار و کمبود دلار در بازار: در حال حاضر هر یک دلار بیشتر از 2500 لیر است؛

  • کمبود انرژی مانند قطعی برق و گاز و نبود بنزین در جایگاه های عرضه سوخت؛

  • بیکاری و عدم پرداخت حقوق کارکنان بخش دولتی و خصوصی؛

  • عدم کارایی شهرداری‌ها و انباشت زباله در برخی شهرها؛

  • افزایش طبقات اجتماعی و فاصله فقیر و غنی؛

  • اردو کشی احزاب و درگیری طرفداران از جمله حمله به یک ون در منطقه بقاع از سوی طرفداران جریان المستقبل؛

به نظر می‌رسد به دلیل عدم تشکیل دولت لبنان بی‌ثباتی سیاسی در این کشور هم‌چنان ادامه خواهد یافت و در این بین با وجود آوارگان سوری و فلسطینی مشکلات اقتصادی نمود بیشتری خواهد یافت اما همچنان می‌توان امیدوار بود که عقلای لبنان با حل و فصل سریع مشکلات مانع از ادامه تنش در این کشور شوند.
 
البته نکته ای هم قابل ذکر است و آن اینکه بسیاری از کارشناسان اصلاح طلب و حتی منتقدان جمهوری اسلامی در روزهای اول شروع اعتراضات مسالمت‌آمیز لبنان عکس‌ها و فیلم‌هایی از نحوه اعتراض به اصطلاح مسالمت آمیز لبنانی‌ها مانند غذا خوردن در حین اعتراض و حتی خواستگاری در بین این اعتراضات در صفحات اجتماعی خود پخش می‌کردند. آنها معترضان را دارای آزادی اجتماعی می‌دانستند و نظامشان را به عنوانی نظامی با ظرفیت بالا در حق دادن به اعتراضات به حق مردم قلمداد می‌کردند. اما اکنون که به چشم دیدند این نوع تجمعات غیر قانونی به نابودی اموال مردم کشیده می شود و جان انسانها را در خطر می اندازد، همگی سکوت کرده و توانایی‌های کارشناسانه خود را در موضوعات دیگر به کار گرفته‌اند! وجود توطئه های خارجی در عراق و لبنان مسلم است و کشورهای توسعه یافته شورش در هر کشوری را چه همسو با آنها باشد چه غیر همسو بیشتر می پسندند و در آن دخالت می کنند زیرا عواید بیشتری برای آنان دارد.

نسخه چاپی