شنبه 98/12/3
در اخبار سیاسی روز شنبه برخی از سایت ها و خبرگزاری ها بر موضوع مشارکت تاکید کردند و تلاش نمودند نشان دهند با وجود تبلیغات رسانه ای دشمن، مردم با صندق های رای قهر نکردند و مشارکت باشکوهی در انتخابات داشتند. در همین راستا خبرگزاری جوان آنلاین نوشت: «ملت انقلابی ایران اسلامی با حضوری پرمعنا، به این القائات مسموم هم «نه» گفتند تا نشان دهند که امنیت و حضور مردمی دو اصل به هم پیوسته است و حاضر نیستند سرنوشت خود را با برخی فضاسازی‌های دروغین گره بزنند.»1- روزنامه ابتکار: «شخصیت‌های سیاسی اصلاح‌طلب و برخی نمایندگان ردصلاحیت شده مجلس دهم با حضور در پای صندوق‌های رای نشان دادند که انتقاد و گلایه از برخی عملکردها نمی‌تواند مانع از مشارکت در انتخابات باشد. رئیس دولت اصلاحات در اولین ساعات رای‌گیری در حسینیه جماران رای خود را به صندوق انداخت و این خبر مورد توجه بسیاری از رسانه‌های داخلی و خارجی قرار گرفت. "محمدرضا عارف" رئیس فراکسیون امید مجلس به همراه همسرش رای خود را در حسینیه جماران به صندوق انداختند. وی ضمن اشاره به اینکه ایران مردمی‌ترین حکومت را دارد، تصریح کرد: اهمیت و نقش حضور مردم در انتخابات مشخص است و ما در جای جای مختلف قانون اساسی این وضعیت را می‌بینیم. همچنین "علی مطهری" نماینده کنونی مجلس و از ردصلاحیت شدگان این دوره رای خود را در صندوق حسینیه ارشاد انداخت. "سیدحسن" و "سیدیاسر" نوه‌های بنیانگذار انقلاب اسلامی هم با حضور در حسینیه جماران رای خود را به صندوق انداختند.
مسئولان نهادهای مختلف در کشور هم ضمن حضور در پای صندوق‌های رای، مهمترین دلیل این حضور را مقابله با زیاده‌خواهی‌های خارجی اعلام کردند. آیات عظام "ناصر مکارم شیرازی" و "حسین نوری همدانی" از مراجع تقلید قم در اولین ساعت رای‌گیری در انتخابات مجلس شورای اسلامی و میان دورای مجلس خبرگان شرکت کردند.»
2- اعتماد: انتخابات دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی و اولین میان‌دوره‌ای دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری، روز گذشته برگزار شد و باز هم مردم در این عرصه حضور پیدا کرده و نشان دادند که با صندوق‌های رای قهر نکرده‌اند. هر چند در مورد کیفیت و کمیت برگزاری انتخابات و آرای مردم بیان چند نکته ضروری است. اول اینکه به هر حال دست به دست شدن قدرت بخشی از دموکراسی و تحقق آن است. اگرچه نقش شورای نگهبان در گرفتن فرصت رقابت از اصلاح‌طلبان به عنوان اتفاقی که باعث شد آنها پیش از برگزاری انتخابات عرصه رقابت و انتخابات را واگذار کنند، نمی‌توان نادیده گرفت. در واقع نظارت شورای نگهبان در این دوره باعث شد، اصلاح‌طلبان عملا از حضور چهره‌های شاخص محروم شوند.
3- جوان: طی یک ماه گذشته برخی رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور هم که با دلار‌های نفتی ارتجاع منطقه تغذیه می‌شوند، همسو با دشمنان تلاش کردند، ملت را از حضور در انتخابات یازدهم مجلس شورای اسلامی منصرف کنند، اما ملت انقلابی ایران اسلامی با حضوری پرمعنا، به این القائات مسموم هم - نه - گفتند تا نشان دهند که امنیت و حضور مردمی دو اصل به هم پیوسته است و حاضر نیستند سرنوشت خود را با برخی فضاسازی‌های دروغین گره بزنند. مردم روز گذشته با حضور در پای صندوق‌های رأی، با تجدید بنای خانه ملت، فقط در یک فرایند مردم‌سالارانه شرکت نکردند، بلکه رأی آنها تغییر ریل‌گذاری مجلس به نفع کارآمدی و گشایش مشکلات اقتصادی هم هست.»
یک شنبه 98/12/4
تحلیل در خصوص کاهش مشارکت مردم در انتخابات و بیان دلایل در روز یک شنبه در اکثر موضع گیری‌های سیاسیون دیده می شود. در همین خصوص مقام معظم رهبری می‌فرمایند: «تبلیغات منفی از چند ماه قبل آغاز و با نزدیک‌شدن به انتخابات بیشتر شد و در دو روز آخر نیز به بهانه یک بیماری و ویروس، رسانه‌های آنها از کمترین فرصت برای منصرف کردن مردم از حضور در انتخابات چشم‌پوشی نکردند.» برخی از اصلاح طلبان گله‌مندی جامعه از اتفاقات ماه‌های گذشته و تنگناهای اقتصادی از یک‌طرف و ردصلاحیتهای اصلاح‌طلبان شاخص را دلیل کاهش مشارکت بیان کردند و اما اصولگرایان با این استدلال که رد صلاحیت ها در دوره های قبل هم وجو داشته است، کاهش مشارکت به علت عملکرد شورای نگهبان را منطقی نمی‌دانند و عملکرد ضعیف دولت را عامل اصلی کاهش مشارکت بیان می کنند.4- رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای جلسه درس خارج فقه با تشکر از درخشش مطلوب ملت ایران در امتحان بزرگ انتخابات و ناکام گذاشتن فرصت‌طلبی و تبلیغات همه‌جانبه دشمنان، تأکید کردند: «در مقابل توطئه دشمن برای ضربه زدن به ارکان مختلف کشور، همه باید برای دفاع هوشیار، و آماده ضربه و حمله متقابل باشیم.» حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با اشاره به فضاسازی منفی و پر حجم دستگاههای تبلیغاتی بیگانه علیه شرکت مردم در انتخابات، خاطرنشان کردند: «این تبلیغات منفی از چند ماه قبل آغاز و با نزدیک‌شدن به انتخابات بیشتر شد و در دو روز آخر نیز به بهانه یک بیماری و ویروس، رسانه‌های آنها از کمترین فرصت برای منصرف کردن مردم از حضور در انتخابات چشم‌پوشی نکردند.» رهبر انقلاب اسلامی با شکر خداوند متعال و قدردانی عمیق از حضور گسترده مردم در انتخابات برغم این تبلیغات مغرضانه، گفتند: «خداوند اراده کرده است این ملت را پیروز کند.»
ایشان دشمنیِ دشمنان با ملت ایران را محدود به عرصه‌های اقتصاد، فرهنگ و باورهای دینی و انقلابی مردم ندانستند و افزودند: «آنها حتی با انتخابات ملت ایران نیز مخالف هستند چرا که نمی‌خواهند پدیده شرکت مردم به‌نام دین در پای صندوق رأی و در خدمت انقلاب، به‌عنوان یک واقعیت تثبیت شود.»
5- حمید شجاعی (روزنامه نگار): «اصولگرایان پیروز انتخابات مجلس یازدهم شدند؛ شاید بسیاری این مساله را ناشی از تلاش جریان اصولگرا و برنامه‌ریزی برای حضور پر‌قدرت در بهارستان 98 بدانند اما واقعیت امر بر آن است که مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم داده است تا اصولگرایان که تا دیروز در سودای وحدت بودند امروز خود را پیروز انتخابات بدانند. گله‌مندی جامعه از اتفاقات ماه‌های گذشته و تنگناهای اقتصادی از یک‌طرف و ردصلاحیتهای اصلاح‌طلبان شاخص از طرف دیگر باعث شده اصولگرایان این‌بار به راحتی وارد مجلس شوند. شاید اگر مجلس دهم و اصلاح‌طلبان زلف‌شان را به دولت گره نزده بودند و برخی اتفاقات رخ نمی‌داد در نتیجه مشارکت حداکثری امروز، اصلاح‌طلبان به جای اصولگرایان به کرسی‌های مجلس یازدهم سلام می‌کردند. هر چند ردصلاحیتهای اصلاح‌طلبان در برخی استان‌ها باعث شد آنها کرسی استان‌ها را نیز به رقیب واگذار کنند.»
6- آرمان ملی: «حضور کم‌فروغ اصلاح‌طلبان برای ثبت‌نام در انتخابات مجلس و ردصلاحیت چهره‌های شاخص این جریان از یک سو و حضور پرشمار گروه‌ها و چهره‌های اصولگرا در انتخابات و عملکرد ضعیف نمایندگان فراکسیون امید در مجلس دهم و نارضایتی عمومی از آنها از سوی دیگر باعث شده بود، اصولگرایان از مدت‌ها قبل پیش‌بینی قریب به یقینی درخصوص پیروزی در انتخابات مجلس داشته باشند. به خصوص اینکه موتور حرکت به سمت مجلس یازدهم و رسیدن به وحدت حداکثری را از دو سال پیش روشن کرده بودند. در این میان اختلافات میان شورای ائتلاف و جبهه پایداری بر سر حضور محمدباقر قالیباف و نزدیکانش در لیست نهایی گرچه کار را به نامه‌نگاری‌ها و پاسخ‌های تند حدادعادل و آقاتهرانی به یکدیگر رساند، اما با هر سختی‌ای که بود، آنها در نهایت به «لیست وحدت» رسیدند.
در نهایت نیز با توجه به مشارکت پایین مردم تهران در انتخابات مجلس شورای اسلامی تمامی اصولگرایان این لیست به مجلس شورای اسلامی راه یافت. حال باید منتظر بود که اختلاف‌نظر میان پایداری‌ها و طرفداران نفر اول برای ریاست مجلس آغاز شود. در این میان اصلاح‌طلبان در یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی حضور فعالی نداشتند و این موضوع هم از مدت‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود. عوامل زیادی به حضور کمرنگ اصلاح‌طلبان در میدان رقابت دامن زد که از جمله آنها ردصلاحیت چهره‌های شاخص جریان اصلاح‌طلب بود. علاوه بر این حضور پرشمار گروه‌ها و چهره‌های اصولگرا در انتخابات و عملکرد ضعیف نمایندگان اصلاح‌طلب در مجلس دهم هم بارقه امیدی را در میان اصولگرایان روشن کرده بود که در انتخابات مجلس یازدهم پیروز میدان خواهند بود.»
7- آفتاب یزد: پرسش بعدی در مورد وضعیت دولت روحانی است؛ بدیهی است که نمایندگان تازه نفس اصولگرا آمده‌اند تا برای پاستورنشینان خسته، ناراضی و ناامید عرض اندام کنند. خلاصه و مفید عرض کنم که دولت شیخ حسن روحانی از تابستان سال بعد روزهای به مراتب سخت‌تری را تجربه خواهد کرد. چه آنکه وزرای محترم مجبور باشند لحاف و تشک خود را در بهارستان پهن کنند به جای منزل تا مبادا زیر تیغ استیضاح بروند! سوال دیگر شرایط جامعه است؛تصور نمی‌شود مجلس در شرایط حال و حاضر در جایگاه و مرتبه‌ای باشد که بتواند تاثیرگذاری خاصی بر معادلات مهم مملکتی داشته باشد.در واقع به همان اندازه که مجلس فعلی موثر بود مجلس بعدی نیز می تواند باشد. ولی یک نکته را نباید فراموش کرد که حداقل در بعد روانی و رسانه‌ای و یکسری اقدامات سطحی سیاسی مجلس فوق حرف‌هایی برای گفتن دارد که بخش اعظم آن مواجهه با دولت روحانی است.»
8- ابراهیم نکو (نماینده سابق مجلس): اکنون شاهد یک مجلس تمام اصولگراییم هم کار را برای مجلس سخت می‌کند و هم برای دولت. مجلس با مشکلات جاری کشور و کمبود بودجه دولت و فشارهای بین‌المللی یک مجلس سیاسی است، باید دید که آنها چه سیاستی را در پیش می‌گیرند با توجه به اینکه اصولگرا هستند ناچارند مواضع اصولگرایی را نیز در چنین شرایط سختی ادامه دهند. پرسش این است که آیا با این روش می‌توان وضعیت را بهبود بخشید؟ حتی اگر خود این نمایندگان هم نخواهند طرفدارانی که به آنها رای داده‌اند این انتظار را از آنها دارند تا با دولت سرشاخ شوند و به دولت تفهیم کنند که مثلا برجام چیز بدی بوده است و یا سیاست‌های خارجی پاسخگوی حل مشکلات مردم نیست.» وی ادامه داد: «از سویی دیگر نمایندگان مجلس در دوره یازدهم به محض ورود به مجلس به برخی از واقعیت‌ها پی خواهند برد که این واقعیت‌ها را در شرایط فعلی شان نمی‌توانند درک کنند. از جمله کاستی‌های بودجه دولت برای چیست و چگونه است و یا اینکه خود مجلسی‌ها در حضورشان به پارلمان به این نکته پی می‌برند که کاری از دستشان برنمی‌آید. موضوعی که باعث می‌شود تا آنها در آینده حتی با حامیان خودشان نیز وارد چالش شوند.»
9- سعید شریعتی (فعال سیاسی اصلاح طلب): «مجلس آینده مجلسی است که برنامه‌های القایی را در حد شعار دنبال خواهد کرد در یک سال اول بر روی فشار به دولت متمرکز خواهد بود. با فشاری که به وزارتخانه‌ها و استانداری‌ها به وجود می‌آید تغییراتی در کادر دولت ایجاد می‌کند تا زمان انتخابات ریاست جمهوری برسد و در آن دوره برای تغییرات کلانتر فعال شود. برنامه اکثریت منتخبان این مجلس مشخص نیست. هیچ‌کس نمی‌داند که این اکثریت می‌خواهند با جهان خارج چه کند. آیا در تعامل با برخی کشورها می‌خواهند مسیری غیر از مسیر گفتگوهای ایران با پنج به علاوه یک را حمایت کنند یا موضوع دیگری را مطرح می‌کنند؟» شریعتی درباره اینکه ممکن است نمایندگان اصولگرای مجلس چند شقه شوند و به رقابت با هم بپردازند گفت: «نیروهای اکثریت اصولگرای راه یافته به مجلس، نیروهای باسابقه‌ای نیستند. آنها در فرایندهایی معطوف به پوپولیست همدیگر را پیدا کرده‌اند و اصلا خاستگاه آنها مشخص نیست. نمی‌توان مشخص کرد که تاریخچه اینها چگونه است و به یک جریان فکری خاصی تعلق دارند.»
10- عبدالله گنجی (سردبیر روزنامه جوان): «در چرایی کاهش مشارکت هم نمی‌توان تک عاملی یا تک‌زاویه‌ای به موضوع نگریست یا به توجیه جناحی آن بسنده کرد، اما می‌توان با صراحت گفت رد‌صلاحیت‌ها عامل آن نیست. چرا؟ اولاً روند رد صلاحیت‌ها با ادوار قبل تفاوتی نکرده است، پس علت پایین بودن مشارکت این نیست. در تهران اصلاح‌طلبان حاضر، شناسنامه‌دارتر از اصلاح‌طلبان ۱۳۹۴ بودند. در سال ۱۳۹۴ حدود ۲۴ نفر به کلی گمنام بودند، اما این دوره چنین نبود. حداقل ۱۲ نفر از نمایندگان فعلی مجلس در لیست حضور داشتند. ثانیاً اصلاح‌طلبان در رقابت جدی هم کاندیدای پیروز دارند و هم کاندیدای شکست خورده، مثلاً در جایی مثل تبریز رأی اول را آوردند، اما همان‌جا هم، مشارکت پایین است.
رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس فعلی در گرگان به میدان آمد و رقابت جدی وجود داشت، ایشان حدود ۴ هزار رأی کسب کرد، اما آنجا هم مشارکت پایین است. در شهرکرد مانند دو دوره قبل رقابت درون جریانی بود، اما در دوره قبل مشارکت بالاتر از اکنون بود؛ بنابراین چه رقابت درون‌جریانی بود چه برون‌جریانی، اصل مشارکت پایین آمده است و در سراسر کشور کاهش مشارکت از آهنگی موزون برخوردار است و حوزه‌هایی هم که رقابت جدی بود مشارکت کاهش یافته است. پس باید پذیرفت که رد صلاحیت‌ها امری تازه و جدید نبوده است و خاص همه حوزه‌های انتخاباتی کشور هم نبوده است.»
11- حسین شریعتمداری (مدیر مسئول روزنامه کیهان): نیم نگاهی به عملکرد دولت مدعی اصلاحات و تدبیر بیندازید. غیر از تحمیل ده‌ها و حتی صدها مشکل به مردم و کشاندن معیشت ملت به مرز فلج شدن چه دستاورد قابل‌توجهی داشته است؟! گرانی لجام گسیخته کالا و خدمات به‌گونه‌ای که همه روزه شاهد افزایش نجومی و سرسام‌آور آن بوده‌اند، تورم بالای ۴۳ درصد، تعطیلی ده‌ها کارخانه بزرگ و صدها مرکز تولید، افزایش106 درصدی قیمت مسکن فقط طی یک سال، افزایش نقدینگی از ۴۷۰ هزار میلیارد تومان -هنگام تحویل دولت- به ۲هزار هزار میلیارد تومان، افزایش نرخ بیکاری و اضافه شدن انبوهی از جوانان جویای کار به خیل بیکاران، فساد اقتصادی هزاران میلیارد تومانی و نه فقط بی‌توجهی دولت به آن بلکه در مواردی حمایت از مفسدان، کاهش غیر‌قابل تصور ارزش پول ملی، افزایش قیمت دلار از ۳۲۰۰ تومان به ۱۴ هزار تومان، برباد دادن تاسیسات هسته‌ای و خروج شماری از دانشمندان هسته‌ای از کشور، هزینه کردن امکانات و ظرفیت‌های ۶ ساله کشور در مذاکرات هسته‌ای با هدف اعلام شده لغو تحریم‌ها که نه فقط هیچ دستاوردی نداشت بلکه فاجعه برجام را به ملت و نظام تحمیل کرد، و ده‌ها تحریم دیگر نیز به بار آورد.
در پیش گرفتن دیپلماسی التماسی و بازی با حیثیت ملی در عرصه بین‌المللی، دهن‌کجی به مردم با پرداخت حقوق‌های نجومی به نورچشمی‌ها و ذخیره نظام! نامیدن آنها و... باعث دلسردی مردم و پاشیدن بذر ناامیدی در میان آنها نبوده است؟! حالا کلاه خود را قاضی کنیم. حضور توده‌های چند ده میلیونی در شهادت سردار بزرگوارمان حاج قاسم سلیمانی به وضوح از اعتقاد راسخ مردم به اسلام و انقلاب و نظام که از ویژگی‌های بارز سردار سلیمانی بوده است خبر می‌دهد، بنابراین کاهش چند درصدی مشارکت اگرچه بسیار طبیعی و متداول است، ولی چنانچه بخشی از آن را ناشی از دلسردی برخی از مردم بدانیم، با توجه به موارد یاد شده، این دلسردی! برخلاف اصرار دشمنان بیرونی و دنباله‌های داخلی آنها، از عملکرد ناهنجار، شماری از دولتیان و برخی از مجلس‌نشینان کنونی ریشه می‌گیرد که ترکیب مجلس آینده باطل‌السحر آن است.»
دوشنبه 98/12/5
بحث در خصوص کاهش مشارکت در انتخابات در روز دوشنبه نیز تیتر بسیاری از خبرگزاری ها بوده است. در این روز در حالی که برخی از سیاسیون اهتمام و مشارکت مردم در انتخابات مجلس شورای اسلامی را برجسته کردند. "سید محمد حسینی" دبیر کل کانون دانشگاهیان ایران اسلامی عملکرد منفی لیست امید را دلیل کاهش مشارکت برشمرد ولی "آذر منصوری" قائم مقام حزب اتحاد ملی ایران اصل انتخابات را زیر سوال برد و دلیل کاهش مشارکت را در رقابتی نبودن دید.12- سید محمد حسینی (دبیر کل کانون دانشگاهیان ایران اسلامی) نوشت: «عامل شکست ۳۰ بر صفر جریان اصلاحات در تهران و کشور رد صلاحیت‌ها نبود، بلکه دلیل اصلی عملکرد منفی لیست امید در مجلس و شورای شهر و نیز کارنامه تقریباً هیچ روحانی بود که موجب یأس مردم و عدم حضور هوادارانشان در انتخابات بود، البته جبهه انقلاب هم نتوانست این جماعت را همراه سازد.»
13- علی لاریجانی (رئیس مجلس شورای اسلامی): «از حضور عزتمندانه ملت ایران در راهپیمایی روز ۲۲ بهمن‌ماه و اهتمام به مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی سپاسگزار هستم.» وی افزود: «مردم با مشارکت در انتخابات و حضور در پای صندوق‌های رای به رکن اصلی مردم‌سالاری اعتبار بخشیدند و با انتخاب نماینده خود در مجلس شورای اسلامی نقش خود را در مسیر اداره کشور در چهار سال آینده انتخاب کردند. از حضور کاندیداها در انتخابات سپاسگزارم و به منتخبین تبریک می‌گویم.» وی عنوان کرد: «از رهبری معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای(دامت برکاته) که با رهنمودهای خود همگان را به انجام این فریضه ملی دعوت کردند، تشکر می کنم.» لاریجانی افزود: «همچنین از زحمات همه هیأت های نظارت و هیأت های اجرایی و همه بخش‌های وزارت کشور، استانداران، فرماندارن، بخشداران که ماه ها در این امر تلاش کردند قدردانی می کنم؛ از عزیزان نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات و نیروهای مسلح که در تأمین امنیت انتخابات سعی وافر داشتند تشکر و از رسانه های گروهی به ویژه صداوسیما که در اطلاع رسانی همت کردند قدردانی می کنم.»
14- آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی (رئیس قوه قضائیه): «دشمن مدت‌ها تلاش کرد با ایجاد یأس و تردید در جامعه، مردم را نسبت به انتخابات و سازوکار آن دلسرد کند و حتی در شب انتخابات محدودیتهای مالی و پولی و بانکی را اعمال و تلاش کرد از شیوع یک ویروس برای کاهش حضور مردم سوء استفاده کند، اما مردم ما با عزم و اراده جدی وارد صحنه شدند و حضور بامعنا و باصلابت آنها حقیقتاً قابل تقدیر است.» آیت الله رئیسی با بیان اینکه پیروز انتخابات یک جناح و گروه خاص نبود، تصریح کرد: «پیروز انتخابات ملت بزرگ ایران است و مردم ما در برابر دشمنان و بدخواهان برنده شدند و باید این پیروزی را به آنان تبریک گفت.» رئیس قوه قضائیه با تقدیر از مسئولان اجرایی و نظارت و همکاران خود در دستگاه قضایی که نقش مهمی در برگزاری هر چه بهتر انتخابات داشتند، خاطرنشان کرد: «مردم وظیفه خود را در انتخابات انجام دادند و اکنون نوبت منتخبان ملت است.» آیت الله رئیسی افزود: «منتخبان ملت از همین امروز با اندیشه، همفکری و مشورت با صاحبنظران و حتی با رقبای خود که نتوانستد رأی نصاب ملت را به دست آورند، باید برای رفاه اجتماعی، گرهگشایی از کار مردم و معیشت آنها و مساعدت به دستگاهها برای پیشبرد اهداف نظام در گام دوم انقلاب اسلامی برنامه‌ریزی کنند.»
15- آذر منصوری (قائم مقام حزب اتحاد ملی ایران): «میزان مشارکت مردم در انتخابات برآیندی از اعتماد مردم به میزان قرار گرفتن رای‌شان در تحولات و مناسبات حقیقی و حقوقی ساختار قدرت است. به این اعتبار به میزانی که اعتماد مردم بیشتر باشد، بالطبع مشارکت مردم نیز بیشتر خواهد شد و از این منظر کاهش مشارکت مردم در هر انتخابات باید حاوی علامتی روشن به نهادهای قدرت در کشور باشد. اینکه یک جریان سیاسی به دلیل حذف‌های پی‌درپی و اصرار بر استفاده از صندوق رای به حداقل‌ها تن دهد و پایگاه اجتماعی خود را برای مشارکت حداکثری بسیج کند، دست‌کم از 96 به این سو، این تجربه را در انتخابات 98 پیش‌روی اصلاح‌طلبان قرار داد که با این راهبرد نه تنها نهادهای انتخابی از جایگاه تراز قانون اساسی جمهوری اسلامی فاصله می‌گیرند، بلکه همین رویکرد حذفی و تن دادن به حداقل‌ها موجب تقویت نهادهای غیرانتخابی شده است که در نتیجه‌اش عملا نهادهای انتخابی را به حاشیه برده‌اند. از طرف دیگر اصرار بر این تکرار نه تنها از شدت دوقطبی ایجاد شده بین نهادهای انتخابی و انتصابی نیز نکاسته بلکه از سیاست داخلی تا سیاست خارجی را تحت تاثیر قرار داده است.
طبیعی است در چنین شرایطی نهادهای انتخابی چه جایگاهی بین افکار عمومی پیدا می‌کنند و کار به جایی می‌رسد که عملا بود و نبودشان تاثیر ملموسی بر زندگی شهروندان نیز نخواهد داشت. در چنین شرایطی حداقل الزام برای بازگشت این اعتماد می‌توانست، برگزاری انتخاباتی به مراتب آزادتر نسبت به انتخابات گذشته باشد که رای‌دهندگان باور کنند، لیست‌های عرضه شده برای انتخابشان نماد «ایران برای همه ایرانیان» است. وقتی مشارکت مردم به پایین‌ترین میزان خود در مقابسه با انتخابات گذشته می‌رسد یعنی جمع وسیع‌تری از شهروندان، امکانی برای انتخاب نمایندگان حداقلی خود را نیز نداشتند و در چنین شرایطی بود که اصلاح‌طلبان در بیش از دو سوم حوزه‌های انتخابیه به خصوص حوزه انتخابیه تهران لیست ندادند و عدم معرفی کاندیداهای مطلوب به این جریان سیاسی تحمیل شد. کوتاه سخن اینکه دلیل کوتاه‌مدت کاهش مشارکت مردم این بود که حتی حداقل‌های تحقق یک رقابت انتخاباتی نیز فراهم نشد.»
16- اکبر ترکان (مشاور سابق حسن روحانی): «آن چیزی که اتفاق افتاد حضور مردم شریف ایران بر پای صندوق‌های رأی بود. حضور مردم در دوم اسفند قابل قبول بود و آنان نشان دادند که پای نظام جمهوری اسلامی ایران و رهبرشان ایستاده‌اند. بخشی از اصلاح‌طلبان به دلیل رد صلاحیت نامزدهایشان در انتخابات مشارکت نداشتند، در حالی که اگر کاندیدای اصلاح‌طلبان تأیید صلاحیت نیز می‌شدند پیروز انتخابات اصولگرایان بودند به عبارتی اصلاح‌طلبان در هر حالتی به اصولگرایان می‌باختند.» ترکان افزود: «آن چیزی که اتفاق افتاد حضور مردم شریف ایران بر پای صندوق‌های رأی بود. حضور مردم در دوم اسفند قابل قبول بود و آنان نشان دادند که پای نظام جمهوری اسلامی ایران و رهبرشان ایستاده‌اند.» مشاور سابق حسن روحانی افزود: «بخشی از اصلاح طلبان مثل حزب کارگزاران و سازندگی و اعتدالیان همچون حزب اعتدال و توسعه در انتخابات شرکت داشتند. به نظر من حق این بود که همه اصلاح‌طلبان در انتخابات حضور فعال داشته باشند. ما در یک تحریم همه‌جانبه از سوی دشمن هستیم. خودی‌ها دیگر نباید تحریم می‌کردند. باید در این شرایط پای نظام بایستیم و از آن دفاع کنیم.» ترکان خاطرنشان کرد: «البته شورای نگهبان نباید خیلی سخت‌گیرانه عمل می‌کرد. اما در عین حال مشارکت مردم در انتخابات مجلس قابل قبول بود.»
17- اعتماد: «در حال حاضر مجلس دهم 285 نماینده دارد که در ایام انتخابات حدود 40 نماینده ثبت نام نکردند، حدود 70 نفر رد صلاحیت شدند و تعدادی از تائید صلاحیت شدگان هم انصراف دادند؛ در نهایت 167 نماینده در رقابت‌های انتخاباتی شرکت کردند. از این 167 نماینده 57 نفر منتخب مردم در مجلس یازدهم شدند و دو نماینده باید در مرحله دوم انتخابات شرکت کنند. حتی با فرض پیروزی این دو نماینده در مرحله دوم، 231 نماینده موفق به حضور در مجلس یازدهم نشده‌اند. انتخابات مرحله دوم مجلس در تاریخ 29 اردیبهشت 99 برگزار می‌شود. در نگاهی دیگر مجلس دهم ریزش 80 درصدی داشته و تنها حدود 20 درصد از نمایندگان فعلی مجوز ورود به مجلس بعدی را پیدا کرده‌اند.»
سه شنبه 98/12/6
در خصوص بیان دلایل کاهش مشارکت "علی مطهری" اتفاقات آبان ماه، حادثه هواپیما، عملکرد شورای نگهبان را عوامل اصلی بیان می کند و اما اصولگرایان استدلال کردند که اصلاح طلبان از بر باد رفتن سرمایه اجتماعی خودشان اطلاع داشتند و بخش عظیمی از کاهش مشارکت مربوط به این سرمایه‌سوزی، اعتبار سیاسی و اجتماعی اصلاح‌طلبان می باشد.15- علی مطهری (نماینده ردصلاحیت شده): «باید علل این اتفاق را بررسی کنیم که در آینده دیگر تکرار نشود. مثلاً اتفاقات آبان ماه به نظر من در کم بودن مشارکت انتخاباتی تأثیر داشته است. البته هیچ‌وقت درصد مشارکت انتخاباتی در هیچ کشوری صد درصد نمی‌شود. اما در کشور ما مشارکت بالای 60 درصد طبیعی بوده. مثلاً در دوره قبل مشارکت 62 درصد بود یا سال 88 مشارکت بالای 80 درصد داشتیم ولی این عدد 42 درصد عدد پایینی است. دلیل دیگر، حادثه هواپیما و رفتار غیردلسوزانه در حادثه جان‌باختگان کرمان بود. یک دلیل دیگر هم به نظر من این بود که برخی مسئولان ما بابت تشییع باشکوه پیکر سردار سلیمانی دچار توهم شدند و فکر کردند این جمعیت انبوه به معنی تأیید سیاست‌های داخلی و خارجی آنهاست؛ در حالی که چنین چیزی نبود و مسأله، شکسته شدن غرور ملی بود و مردم از این بابت ناراحت بودند که یک فرمانده ارشد آنها را امریکا در خاک کشور همسایه ترور کرده و دیدیم که موافق و مخالف نظام، همه وارد شدند. عامل دیگر در کاهش مشارکت مردم، روش بحث برانگیز شورای نگهبان در بررسی صلاحیت نامزدها بود.
در این دوره یک رویه در شورای نگهبان برجسته‌تر بود و آن رد صلاحیت بابت اظهارنظر بود. در گذشته هم از این کارها می‌کردند اما در این دوره خیلی شدید بود، یعنی آشکارا می‌گفتند شما باید این را می‌گفتید و آن را نمی‌گفتید. این رویه کاملاً مخالف آزادی بیان بود. این هم یک پدیده نامبارکی بود که متأسفانه این بار شدت پیدا کرده بود. دلیل دیگر، ناعادلانه بودن رقابت بود که به‌دنبال رفتار شورای نگهبان ایجاد شد. یک طرف از چند ماه پیش با خیال آسوده مشغول برنامه‌ریزی بود و طرف دیگر تا دو روز مانده به انتخابات هنوز نمی‌دانست که چه نامزدهایی از آن تأیید صلاحیت شده‌اند و فهرست خود را چگونه ببندد. این اصلاً یک رقابت عادلانه نیست. مثل یک مسابقه دو سرعت است که افراد سریع را با دست نگه دارند برای اینکه ضعیف‌ها جلو بیفتند. و این اتفاقی که افتاد به ضرر کشور بود. البته من خودم به این اتفاقی که رخ داد خوش‌بین هستم. به خاطر اینکه وقتی که کار دست دوستان به قول خودشان انقلابی می‌افتد و اداره کشور را به دست می‌گیرند باعث می‌شود که خودشان به برجام برگردند، خودشان مشکل اف ای تی اف را حل کنند، خودشان سیاست خارجی را اصلاح کنند، رابطه با عربستان را برقرار کنند، حتی رابطه خوب با اروپا را در پیش خواهند گرفت.»
19- شهاب‌الدین بی‌مقدار: در عین حال با ابراز نگرانی از روابط مجلس یازدهم تمام اصولگرا با دولت دوازدهم گفت: «البته در مجلس دهم برخی تندروها از ابتدا دنبال عدم کفایت رئیس‌جمهوری و استیضاح او بودند و این خطر در مجلس یکدست اصولگرای یازدهم تقویت می‌شود. اما بعید است رهبری اجازه چنین کاری را به آنها بدهند؛ اما دولت در مواجهه با مجلس شرایط سختی خواهد داشت.» نماینده اصلاح‌طلب مردم تبریز در مجلس که اولین پیشنهاد کننده مذاکره با امریکا پس از به شهادت رسیدن سردار سلیمانی بود ادامه داد: «با توجه به شناختی که از برخی منتخبان مجلس یازدهم دارم، بعید است تعاملی با دولت داشته باشند. همچنین با ورود برخی مدیران احمدی‌نژادی به مجلس، پیش‌بینی می‌کنم همان پروژه و برنامه‌های پوپولیستی و شیوه عملکرد احمدی‌نژاد را در مجلس یازدهم در پیش گیرند.»
عضو فراکسیون امید مجلس همچنین توضیح داد: «البته برخی نمایندگان فعلی بر این عقیده‌اند که همه مشکلات کشور تقصیر دولت است. ولی واقعیت این است که دولت و مجلس در سیاست خارجی کاره‌ای نیستند مگر اینکه به مجلس یازدهم اعتماد شود و دستشان را باز بگذارند، به شرطی که آنها هم اعتقادی به تعامل و مذاکره با دنیا داشته باشند. هرچند شعارهای آنها بیشتر در حدود مقاومت و نابودی اسرائیل می‌چرخد و بعید به نظر می‌رسد به دنبال تعامل با دنیا باشند.»
20- محمدکاظم انبارلویی: «اساسا رقابت بر مبنای گیس و گیس‌کشی، فحش و ناسزا دادن به هم و پدیداری دوقطبی دیو و پری یک مبنای عقلانی براساس سیاست‌ورزی درست، آن هم از نوع دینی و اسلامی آن نیست. این رقابت را باید در حوزه کارآمدی و کاربلدی در حوزه حکمرانی خوب برد تا مردم برای انتخاب خوب و خوب‌تر نیز به میدان بیایند، نه انتخاب زشت و زشت‌تر یا زشت و زیبا! برای انتخاب خوب و خوب‌تر باید کارنامه بدون دستکاری شده اضلاع رقابت در دست مردم باشد تا بتوانند دست به انتخاب صحیح بزنند. اصلاح‌طلبان در ایام تصدی در دولت و مجلس کارنامه قابل‌قبولی از خود باقی نگذاشتند.
تورم 40درصدی، سه‌برابر شدن حجم نقدینگی، تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی، بیکاری، بی‌مهری به منتقدین، ناکام شدن در وعده‌های برجامی و ده‌ها مورد دیگر، سرمایه اجتماعی آنها را بر باد داد، به طوری که نفر آخر فهرست اصلاح‌طلبان کمتر از 3 هزار رأی در تهران داشت. مظلوم‌نمایی رد صلاحیت‌ها را کسی نپذیرفت. آقای عارف نفر اول فهرست اصلاح‌طلبان در مجلس دهم یک میلیون و 608 هزار و 926 رأی از همین مردم تهران گرفت. او اصلا نامزد نشد تا شبهه رد صلاحیت در مورد او مطرح باشد. شماری از اصلاح‌طلبان اصلا نامزد نشدند. آنها خبر از بر باد رفتن سرمایه اجتماعی خودشان داشتند. بخش عظیمی از کاهش مشارکت مربوط به این سرمایه‌سوزی، اعتبار سیاسی و اجتماعی اصلاح‌طلبان بود.»
چهارشنبه 98/11/7
21- سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی (نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی): «آنچه که موجب نارضایتی مردم را فراهم آورد و باعث شد حضورشان در انتخابات مجلس یازدهم کاهش یابد، عدم اقدام مؤثر مجلس نسبت به دولت بود.» وی افزود: «عدم مشارکت مردم در انتخابات مجلس به این معناست که مردم احساس‌شان این بود که نهاد مجلس کارآمدی خود را از دست داده است.»عضو هیأت رئیسه مجلس اظهار داشت: «وقتی مجلسی تماشاچی و نسبت به موضوعات منفعل می‌شود، مردم به آن پشت می‌کنند و یا می‌گویند چه ارزشی دارد ما برویم و در انتخابات شرکت کنیم.» قاضی‌زاده خاطرنشان کرد: «اینکه دولت عملکرد مطلوبی نداشت و مجلس مقتدرانه در برابر دولت رفتار نکرد، باعث شد مردم حضور پررنگی در انتخابات مجلس نداشته باشند.» وی افزود: «مردم در مراسم تشییع پیکر حاج قاسم سلیمانی چه حضوری داشتند؛ چراکه حاج قاسم را یک چهره انقلابی و کارآمد می‌دانستند اما مجلس را ناکارآمد ارزیابی کردند و این مسأله اثر خود را در مشارکت گذاشت.»
22- سلیمی‌نمین: «بعضی‌ها عدم حضور خود در انتخابات را دلیل عدم حضور مردم دانسته‌اند.»
23- حجت‌الاسلام نصرالله پژمانفر (نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی) گفت: «اگر مشارکت مردم در انتخابات این دوره مجلس پایین بوده به این خاطر است که عملکرد اکثریت مجلس دهم و همچنین دولت باعث ناامیدی مردم شده است.» وی افزود: «امروز بار سنگینی بر دوش مجلس یازدهم است که باید مردم را امیدوار کند تا بتوانیم عقب‌افتادگی که در ارتباط با حضور در پای صندوق‌های رأی است را جبران کنیم.»
عضو فراکیسیون نمایندگان ولایی مجلس اظهار داشت: «اینکه اصلاح‌طلبان درصدند اینگونه القا کنند که به خاطر عدم حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات مشارکت مردم در پای صندوق‌های رأی پایین بوده باید بگوییم که درست می‌گویند. دقیقاً رد پای اصلاحات نسبت به کاهش حضور مردم در این موضوع دقیقاً نشان‌دهنده آن است که رد پای آنها وجود دارد و اصلاح‌طلبان در ارتباط با این موضوع برنامه‌ریزی کرده‌اند که رضایت‌مندی مردم را به نظام کاهش دهند و طبیعتاً برای رسیدن به اهداف سیاسی خودشان ولو نظام قربانی شود راضی هستند که این اتفاق بیفتد.»
پژمانفر خاطرنشان کرد: «کاهش حضور مردم در انتخابات به خاطر عدم رضایت از مجلس دهم است که اکثریت آن را اصلاح‌طلبان تشکیل می‌دهند لذا دولت اگرچه خود را دولت اعتدال می‌نامد اما تحت تأثیر مستقیم اصلاح‌طلبان است.»
24- محمد جواد اخوان (روزنامه نگار): در روزهای اخیر برخی چهره‌های جریان موسوم به اصلاحات تلاش کرده‌اند کاهش میزان شرکت‌کنندگان در انتخابات را به ردصلاحیت تعدادی از عناصر این جریان ربط دهند و انتخابات را غیررقابتی قلمداد کنند، هرچند پاسخ صریح وزیر کشور دولت دوازدهم مبنی بر حضور نامزد‌های با گرایش به این جریان در اکثر حوزه‌های انتخابی، این ادعا را از اساس باطل می‌کند، اما با بررسی تحلیلی و آماری نتایج انتخابات می‌توان این ادعا را راستی‌آزمایی کرد، به عنوان نمونه شهر تهران در هر دو دوره جریان موسوم به اصلاحات در انتخابات لیست ارائه نموده و ترکیبی از نامزد‌های شاخص و گمنام را به مجلس معرفی کرده‌اند. مقایسه تغییر آرای سرلیست اصلاحات و نیز نامزد‌های معین و شناخته شده این جریان در هر دو انتخابات می بایست بررسی گردد.»
25- غلامعلی جعفرزاده گفت: «آقای روحانی کار خودش را انجام خواهد داد و می‌تواند مجلس آینده را مدیریت کند. الان فضای عمومی جامعه این تصور را دارد که مجلس آینده برای دولت روحانی شمشیر را از رو بسته است. این اتفاق اگر بیفتد برای خود مجلس آینده خوب نیست چون نمایندگانش برای آنکه به مجلس راه پیدا کنند درباره رفع مشکل بیکاری، ایجاد رفاه اجتماعی، کنترل گرانی، تورم و نقدینگی، خیلی قول و وعده به مردم دادند و گفتند: همه مشکلات کشور را حل و فصل می‌کنند. به‌عنوان یک نماینده که سال‌ها در پارلمان بودم می‌گویم: عمل به این وعده‌ها غیرممکن است. مجلس نمی‌تواند ایران را گل و بلبل کند چون حوزه اجرا و خیلی از امور کشور دست مجلس نیست. به نفع خود مجلس یازدهم است که فتیله را پایین بکشد و با دولت وارد یک فضای آرامش و تعاملی بشود چون نمایندگان بدون تعامل و همفکری با دولت قطعا نخواهند توانست به وعده‌های انتخاباتی‌شان جامه عمل بپوشانند.»
وی درباره اینکه چهره‌های شاخص راه یافته مجلس گفته‌اند دولت را راه می‌اندازند و به تحرک و کار وادار می‌کنند، گفت: «اصلا می‌دانند چه می‌گویند؟ این حرف‌های کسانی است که یا قانون اساسی و آیین‌نامه مجلس را نخواندند یا اصلا اطلاعی از حوزه اختیارات یک نماینده مجلس ندارند مجلس اگر بخواهد روحانی را استیضاح بکند چهره‌ای افراط‌گرایانه و انتقام‌جویانه از خود نشان می‌دهد بنابراین وجهه‌اش نزد افکار عمومی خراب می‌شود. این اتفاق خوبی در سال انتخابات ریاست‌جمهوری برای جناح اکثریت در مجلس آینده نخواهد بود چون به شدت دچار ریزش محبوبیت می‌شود.»
26- آرمان: «تردیدی نمی‌توان داشت که مجلس یازدهم قریب به 3ماه دیگر با یک هجمه سنگین علیه دولت و شخص آقای روحانی کار خود را آغاز خواهد کرد. در واقع از هم‌اکنون قابل پیش بینی است که بسیاری از چهره‌های اصلی تندرو که وارد مجلس یازدهم شده‌اند و حتی چهره‌های معتدل همچون آقای قالیباف فرصت را از دست نداده و هرجا که تریبونی پیدا کنند به دولت روحانی انتقادکرده است. همانطور که می‌دانید سیاست تندروها ظرف چند سال اخیر این بوده که با حمله و انتقاد از روحانی کلیه مشکلات و مسائل کشور را بر سر وی بریزند.
این سیاست را بعد از تشکیل مجلس هم ادامه خواهند داد و جدا از زیر فشار قرار دادن وزرای کابینه و شخص رئیس جمهور ممکن است که حتی در صدد استیضاح وی برآیند. پرسش اساسی آن است که آیا مسئولان با استیضاح حسن روحانی و یا حتی رای کبود و برکناری وی موافقت خواهند کرد یا خیر. ممکن است نمایندگان با استیضاح موافقت نمایند تا توجه افکار عمومی به این سمت جلب شود که مشکلات کشور زیر سر آقای روحانی است. اما اینکه آیا با برکناری وی موافق باشند، جای تردید دارد. در عین حال مجلس یازدهم تلاش خواهد کرد که شماری از وزرا و ایضا شماری از استانداران، مسئولان و مدیران شرکت‌های بزرگ دولتی را تغییر دهند. اما سؤال اینجا است که به هر حال این سیاست را نمی‌توان تا آخر دنیا ادامه داد.»
پنج‌شنبه 98/11/8
25- سعدالله زارعی: «انتخابات دوم اسفند ماه مجلس شورای اسلامی ایران بدون تردید علاوه‌بر محیط داخلی، تأثیرات مهمی در فضای وسیع منطقه‌ای و بین‌المللی نیز برجای می‌گذارد و درست به این دلیل است که قبل و بعد از انتخابات، دشمنان خارجی و منطقه‌ای ایران تلاش وسیعی برای زیر سؤال بردن کمیت و کیفیت آن نمودند. انتخابات دوم اسفند ماه ایران پیام‌های روشنی به محیط منطقه‌ای و بین‌المللی منعکس نمود....انتخابات مجلس ایران اگرچه که در درجه اول یک رخداد داخلی است و باید رفع مشکلات اقتصادی مردم را در کانون توجه خود قرار دهد و لحظه‌ای از آن غفلت نکند، اما در عین حال این انتخابات در محیط منطقه‌ای و بین‌المللی جمهوری اسلامی نیز پژواک عملی پیدا خواهد کرد.26-محمدهاشمی (بردار مرحوم هاشمی رفسنجانی) در سازندگی نوشت: «انتخابات مجلس یازدهم با اختلاف نظرهای مختلف در باب مسئله بررسی صلاحیت‌ها و در شرایط خاص از وعیت اقتصادی و سیاسی کشور برگزار شد. شرایط حساسی که پیش از برگزاری انتخابات مجلس یازدهم بر کشور حاکم شده بود. بیش از دوره‌های گذشته ما نیازمند به مشارکت حداکثری مردم حتی به میزان 70درصد واجدان شرایط کرده بود. این نیاز تنها با گفتار قابل برآورده شدن نبود، بلکه باید تمهیداتی برای آن اندیشیده می‌شد و زمینه‌هایی برای حصول آن فراهم می‌آمد. بر کسی پوشیده نیست که لازمه مشارکت حداکثری بین کاندیداها بود.» محمدهاشمی می‌گوید انتخابات پرشور را در عدم ردصلاحیت دانسته و گفت: «پیش از برگزاری انتخابات من در گفتگویی اعلام کردم که اگر انتخابات به معنای واقعی رقابتی باشد، به این معنی که تعادلی بین کاندیداها برقرار شود نه اینکه یک طرف چند کاندیدای ناشناخته داشته باشد و طرف دیگر افراد شناخته شده باشند و تبلیغات و این نوع مسائل متعادل برقرار شود، انتخاباتی رقابتی است و در انتخابات رقابتی نرخ مشارکت بالا است؛ اما اگر رقابت به معنای واقعی نباشد مشارکت پایین می‌آید.»
محمدهاشمی متولی مشارکت را شورای نگهبان می‌داند در حالی که کدخدایی گفته ما وظیفه گرم کردن تنور انتخابات را نداریم. البته محمدهاشمی به نقش جریان‌ها و احزاب در گرم کردن تنور انتخابات اشاره ای نکرد و از کنار آن گذشت، کمااینکه در لیست اصلاح طلبان که در همین روزنامه سازندگی چند بار چاپ شد، چهره های سرشناس وجود داشت و نسبت به لیست اصولگرایان از درصد بالاتری برخوردار بود و ایشان از کنار این موضوع هم گذشت. محمدهاشمی در همین حال نیمی از یادداشت خود را به تعریف و تمجید از شرکت کنندگان پرداخت و میزان مشارکت را نسبت به کشورهای پیشرفته و مدعی دمکراسی بالاتر دانست.