دو روز پیش سفارتخانه‌های آمریکا در باکو و ایروان، در بیانیه‌ای از تمامی شهروندان آمریکایی خواستند تا به منطقه مورد اختلاف وارد نشوند، گویا از وقوع درگیری‌ها خبر داشتند. این سؤال مطرح است که دولت آمریکا چگونه از بروز دوباره درگیری‌ها در این منطقه با خبر بوده است؟
اولین درگیری‌ها به نظر می‌رسد از بامداد امروز آغاز شده و وزارت دفاع آذربایجان صبح امروز اعلام کرد که مواضع و شهرک‌های مرزی این کشور از سوی نیروهای مسلح ارمنستان هدف خمپاره قرار گرفته که تلفاتی از میان نظامیان و غیرنظامیان به همراه داشته است.
باکو در ادامه از انجام اقدامات تلافی‌جویانه خبر داد و افزود واحدهای پیشرفته ارتش آذربایجان در حال به کار بستن اقدامات تلافی‌جویانه برای سرکوب تحرکات نیروهای ارمنی هستند تا از امنیت جمعیت غیرنظامی که نزدیک خط مقابله نظامی زندگی می‌کنند اطمینان یابند.
«الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور آذربایجان نیز صبح امروز در مقابل دوربین تلویزیون‌ها حاضر شد و گفت که نیروهای مسلح ارمنستان با انواع سلاح‌ها از جمله توپخانه سنگین مواضع ارتش آذربایجان و تعدادی از مناطق مسکونی را هدف قرار داده‌اند که در نتیجه تعدادی از نیروهای نظامی و غیر نظامی مجروح شده‌اند. او در ادامه از پاسخ متقابل نیروهای آذربایجان خبر داد.
پس از آن، «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان نیز از حمله نیروهای آذربایجانی به شهرک‌های مسکونی ارمنستان در منطقه ناگورنو-قره‌باغ خبر داد و وزارت دفاع ارمنستان هم اعلام کرد که نیروهای این کشور دو بالگرد و سه پهپاد آذربایجانی را در واکنش به حملات باکو به مناطق مسکونی ساقط کرده‌اند.
در شرایطی که دو طرف یکدیگر را به آغاز درگیری‌ها متهم می‌کنند، مجموع این رخدادها باعث شد تا «آرائیک هاراطونیان» رئیس منطقه مورد مناقشه «قره‌باغ» صبح امروز در یک نشست اضطراری با اعضای شورای ملی، آماده‌باش جنگی اعلام کند. او در بیانیه‌ای از تمامی افراد بالای ۱۸ سال خواست تا آماده جنگ شوند.
هاراطونیان همچنین در پیامی تاکید کرد: «این جنگ برای مرگ یا زندگی است که آن را به جان پذیرفته و در آن پیروز خواهیم شد. ... تلفات انسانی و مادی ما را مایوس نخواهند کرد. اعلان جنگ کرده‌اند و جنگ دریافت خواهند کرد.»
وزارت دفاع ارمنستان هم اعلام «حالت جنگی» کرده و از تمامی نیروهای خود خواسته است تا در آماده‌باش کامل قرار گیرند.
در مجموع شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته که به‌باور برخی ناظران، منطقه آماده جنگ دیگری شده است. هر چند در این میان ارتش جمهوری آذربایجان اعلام کرده است که نیازی به اعلام آماده‌باش عمومی ندارد و نیروهای این کشور به طور کامل آماده هستند.
هیأت سربازگیری و آماده‌باش ارتش آذربایجان گفته است که ممکن است در صورت لزوم برای دفاع از کشور، وزارت دفاع خواستار بسیج عمومی شود، اما امروز نیازی به این کار نیست.
جزئیات درگیری در قره‌باغ
«نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان از حمله نیروهای آذربایجانی به شهرک‌های مسکونی ارمنستان در منطقه قره‌باغ کوهستانی خبر داده است.
پیش‌تر وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرده بود مواضع و شهرک‌های مرزی این کشور از سوی نیروهای مسلح ارمنستان هدف خمپاره قرار گرفته که تلفاتی از میان نظامیان و غیرنظامیان به همراه داشته است.
باکو در ادامه از انجام اقدامات تلافی‌جویانه خبر داد و افزود واحدهای پیشرفته ارتش آذربایجان در حال به کار بستن اقدامات تلافی‌جویانه برای سرکوب تحرک دشمن هستند تا از امنیت جمعیت غیرنظامی که نزدیک خط مقابله نظامی زندگی می‌کنند اطمینان یابند.
وزارت دفاع ارمنستان هم اعلام کرده نیروهای این کشور دو بالگرد و سه پهپاد آذربایجانی را در واکنش به حملات باکو به مناطق مسکونی ساقط کرده است.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای ادعا کرد: پاسخ ما متناسب خواهد بود و مسئولیت کامل این وضعیت متوجه رهبری نظامی-سیاسی آذربایجان است.
در طرف دیگر، وزارت دفاع آذربایجان گفت عملیات نظامی در امتداد «خط تماس» انجام داده و سقوط یک بالگرد این کشور را تایید کرد اما گفت که سرنشینان آن زنده مانده‌اند.
صدای انفجارهای درگیری ارمنستان و آذربایجان به اصلاندوز رسید
صدای توپ های جنگیدرگیری نظامی میان آذربایجان و ارمنستان به اصلاندوز واقع در استان اردبیل رسید. مردم اصلاندوز که نزدیکترین شهرستان استان اردبیل به محل درگیری این دو کشور است، صبح خود را با صدای توپ‌های جنگی و انفجار آغاز کردند.
تعدادی از شهروندان از ایجاد نگرانی در مردم به خصوص کودکان خبر دادند، اما این را نیز گفتند که دو سال قبل نیز چنین اتفاقی در این منطقه افتاده بود و هیچ آسیبی به شهرهای مرزی کشورمان وارد نشده بود.
مردم از حضور مرزبانان و نیروهای نظامی کشورمان در دفاع از تمامیت ارضی و کیان جمهوری اسلامی ایران و نیز ایجاد امنیت قدردانی کرده و آرامش خود را مدیون جانفشانی‌های سربازان کشور عنوان کردند.
پیشینه
بحران قره باغ که در فوریه سال ۱۹۸۸ تبدیل به یک جنگ ویرانگر شد و تا مارس ۱۹۹۴ ادامه یافت، در ناحیه ای به همین نام در جنوب جمهوری آذربایجان رخ داد. در این منطقه که عمده جمعیت آن ارمنی هستند، با پشتیبانی ارمنستان و مقابله جمهوری آذربایجان یک جنگ تمام عیار شکل گرفت و همانطور که عنوان شد حدود ۶ سال به طول انجامید که طی آن حدود ۳۵ هزار نفر کشته و بیش از ۸۰۰ هزار نفر نیز از منازل خود آواره شدند.
با اوج گیری بحران هر یک از طرف های درگیر سعی در پاکسازی قومی از منطقه کردند که خود یک فاجعه فرهنگی و قومیتی را نیز به دنبال داشت.
هر چند از همان ابتدای درگیری در قرع باغ بازیگران زیادی از اروپا گرفته تا آمریکا و آسیا وارد بحران شدند و طرح های زیادی را نیز ارایه کردند، اما به نظر می رسد تاکنون این طرح ها از جمله تاسیس کارگروه مینسک هیچ یک به نتیجه مطلوب خود نرسیده و منطقه همچنان در حالت نه صلح و جنگ باقی مانده است.
روسیه به همراه فرانسه و آمریکا از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک در گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا ویژه حل مسالمت‌آمیز مناقشه قره‌باغ را بر عهده دارد .
اما بدون قضاوت در مورد صحت و سقم ادعاهای هر یک از طرفین درگیر و این که کدام طرف توانسته تاکنون بیشترین خسارت را طی سه دهه درگیری به طرف مقابل وارد سازد، در این درگیری نکاتی وجود دارد که بخشی از آن به زمان شوروی قبل از فروپاشی و سیاست کوچ اجباری برخی اقوام به نقاط دیگر در زمان استالین باز می گردد و بخشی نیز مربوط به شرایط و تصمیمات غیر منطقی برخی مقامات هر دو دولت باکو و ایروان می شود، البته هرگز نمی توان دخالت پنهان و آشکار برخی دولت های خارج از منطقه را برای بهم ریختن اوضاع در قره باغ نادیده گرفت که به همین علت ضرورت فعال کردن مکانیسمی برای حل این مناقشه قدیمی توسط کشورهای منطقه بیش از گذشته احساس می شود.
ضرورت حل مناقشه قره باغ از سوی کشورهای منطقه
گروه مینسک تاکنون نتوانسته اقدام موثری برای پایان دادن به مناقشه قره باغ صورت دهد و به همین علت به نظر می رسد کشورهای غربی به خصوص برخی از اعضای مینسک مایل به اتمام این مناقشه به دلایل مختلف نیستند.
از جمله دلایلی که می توان برای گرم نگه داشتن آتش مناقشه میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در قره باغ عنوان کرد این است که آنها (غربی ها) بدون تردید منافعی در منطقه دارند که حفظ آن را در بحرانی بودن منطقه می بینند.
هرگونه ادعای غربی ها و به ویژه آمریکا برای حل مناقشه قره باغ و بی تفاوتی آنها در قبال درگیری های خونین در منطقه با هدف تامین امنیت انتقال انرژی و حضور در منطقه و گسترش دادن کمربند امنیتی به دور برخی کشورها و نظارت از نزدیک بر آنها از جمله روسیه و ایران و خیمه زدن بر منابع نفت و انرژی کشورهای قفقاز جنوبی و حاشیه خزر، صورت می گیرد.
به همین علت کشورهای غربی به بهانه حل مناقشه قره باغ با سرگرم کردن مردم و دولت های منطقه به تداوم بحران تلاش می کنند تا حضور خود را در این منطقه تثبیت کنند و باکو و ایروان نیز هر یک به طور مستقل بر این موضوع واقفند که غربی ها و به ویژه ایالات متحده آمریکا هرگز به دنبال حل این مناقشه نبوده و نخواهند بود.
بر این اساس به نظر می رسد در وهله اول جمهوری آذربایجان و ارمنستان باید با درک صحیح از شرایط منطقه بکوشند تا با کنار گذاشتن اختلافات و با تشکیل کارگروهی ویژه مسایل مورد اختلاف خود را دور یک میز مورد بررسی قرار دهند و در صورت نیاز به ورود بازیگران دیگر، این کشورهای منطقه هستند که خواهند توانست با لحاظ منافع هر دو طرف آذری و ارمنی، مانع خون ریزی بیشتر و بروز خسارت های مادی و روانی برای ساکنان منطقه شوند.
اعلام آمادگی ایران برای فراهم کردن زمینه گفت‌وگو میان ارمنستان و آذربایجان
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در ارتباط با در گیریهای نظامی‌به وقوع پیوسته یبن جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران از نزدیک و با نگرانی درگیریهای نظامی میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان را دنبال می‌کند و ضمن دعوت طرفین به خویشتنداری، خواستار توقف فوری درگیری‌ها و آغاز گفتگو میان دو کشور است.
سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین آمادگی کشورمان برای استفاده از همه ظرفیت های خود به منظور برقراری آتش بس و آغاز گفتگو ها میان طرفین را اعلام کرد.
روسیه خواهان آتش بس فوری در قره‌باغ شد
مسکو در نخستین واکنش به شعله ور شدن دوباره آتش جنگ میان آذربایجان و ارمنستان در منطقه قره‌باغ که گفته می شود تلفانی را در میان غیرنظامیان به همراه داشته، خواهان «آتش بس فوری» در این منطقه شد.
وزارت امور خارجه روسیه با انتشار بیانیه ای ضمن اشاره به «بمباران های شدید» در خطوط تماس میان دو طرف مناقشه، خواهان توقف فوری درگیری ها و آغاز مذاکرات برای تثبیت اوضاع در منطقه شد.
منبع:
1. ایرنا/ درگیری در قره باغ؛ ضرورت توجه جدی کشورهای منطقه به حل بحران
2. فارس/ دور جدید تنش‌ها بین ارمنستان و آذربایجان| آیا جنگ در راه است؟
3. حقایق قفقاز/ موضع سخنگوی وزارت امور خارجه در خصوص درگیریهای نظامی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان
4. یورو نیوز/ درگیریهای شدید ارمنستان و آذربایجان بر سر قره‌باغ از سر گرفته شد
5. فارس/ تنش دوباره در قره‌باغ| ارمنستان: 2 بالگرد و 3 پهپاد آذربایجان را ساقط کردیم
6. مهر/ صدای انفجارهای درگیری ارمنستان و آذربایجان به اصلاندوز رسید
7. آخرین خبر/ فیلم