«شکی نیست که وقتی اخیرا "جو بایدن" نامزد دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا، بیانیه‌ای را به مناسبت دومین سالگرد ترور "جمال خاشقچی" توسط عوامل دولت سعودی قرائت می کرد، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، نگران ترین فرد در جهان بوده است».
جو بایدن در جریان بیانیه خود، قویا و به صراحت قتل جمال خاشقچی توسط دولت عربستان را محکوم کرد. خاشقچی از سال 2017، مقیم آمریکا بود. بایدن قویا قول داد که به حمایت آمریکا از ائتلاف سعودی در حمله به یمن (که از سال 2015 آغاز شده)، خاتمه دهد. وی گفت: "امروز من به مردان و زنان شجاع عربستان، و همچنین فعالان و روزنامه نگاران عربستان و بین المللی می پیوندم که داغدار دومین سالگرد ترور جمال خاشقچی هستند. من نیز همچون آن ها، خواستار احترامِ جهانی به حق آزادی هستم".
انتشار یک چنین بیانیه ای توسط جو بایدن که امکان دارد به عنوان رئیس جمهوری آمریکا برگزیده شود، پیامی وحشتناک به دولت عربستان سعودی است.
پشت پا زدن به رفاقت ها
دو سال پیش، برخلاف آنچه اکنون جو بایدن می گوید، دونالد ترامپ در مقام رئیس جمهور آمریکا، به صراحت از اقدام دولت عربستان در قتل جمال خاشقچی حمایت کرد و حتی وی را "دشمن دولت عربستان" نامید. ترامپ به نحو وقیحانه ای از قاتلان حمایت کرد و به هیچ عنوان، بن سلمان را محکوم نکرد و مراتب حمایت خود را نیز از وی اعلام داشت. وی حتی از محکوم شدن گسترده بن سلمان در کنگره آمریکا نیز جلوگیری کرد. ترامپ عملا با حمایت از متحدان دیکتاتور و اقتدارگرای آمریکا نظیر دولت عربستان سعودی، ضربه ای سنگین را به وجهه بین المللی آمریکا وارد کرد و انتقادات داخلی زیادی را نیز برانگیخت.انفعال شدید دولت ترامپ در برابر اقدام جنایت بار دولت عربستان سعودی در به قتل رساندن جمال خاشقچی، عملا آرامش و اطمینان خاطری را برای بن سلمان به وجود آورده که امکان دارد با انتخاب جو بایدن در انتخابات آتی ریاست جمهوری 2020 آمریکا، عمیقا جریحه دار شود. با این حال، چندان هم نباید در مورد تغییراتی که در صورت انتخاب یک رئیس جمهور دموکرات در آمریکا و سیاست خاورمیانه ای آن ایجاد می شو.د، اغراق کرد.
اقدام دولت اوباما در کاستن از حمایت های خود از "حسنی مبارک" که در نهایت منجر به پیروزی معترضان وی و سقوط دولتش در سال 2011 شد، نوعی حس اضطراب و آشوب را برای حکام سعودی نسبت به رویکرد دموکرات‌ها در قبال مسائل خاورمیانه ایجاد کرده است. آن ها اقدام دولت اوباما را نوعی خیانت به متحدان قدیمی خاورمیانه ای اش ارزیابی کرده و از این بابت، آشفته شده اند.
عربستان سعودی در زمان اوج گیری انقلاب های مردمی در منطقه خاورمیانه، از این هراس داشت که شاید با تغییرات سیاسی و شوک آورِ فوری مواجه شود. این مساله مخصوصا در نبودِ حمایت های قاطع و گسترده از سوی آمریکا، بیش از پیش موجب آشفتگی و نگرانی های مسوولان سعودی شده بود. مقام های سعودی خیلی خوب می دانستند که اگر اصلاحات درخواستی دولت اوباما را اجرایی نکنند، نمی توانند چندان روی حمایت وی از خود حساب کنند. اوباما حتی در یک مصاحبه مشهور اعلام کرد که "رهبران عرب باید بدانند که عمده مشکلات آن ها ریشه داخلی دارد و آن ها باید طرح این مساله که دشمنان خارجی در حال توطئه چینی بر علیهشان هستند را کنار بگذارند". اوباما به طور خاص به این نکته اشاره می کرد که عرب ها نباید مدام ایران را به عنوان دشمن و تهدید خارجی مستقیم خود به افکار عمومیشان معرفی کنند.
رهبران سعودی به وضوح نگرانند که اگر بایدن رئیس جمهور شود، امکان اینکه بار دیگر آمریکا و غرب با ایران به توافق برسند(نظیر آنچه در امضای توافق برجام مشاهده شد)، وجود دارد. آن ها نگرانند که یک رئیس جمهور دموکرات، آن ها را عمیقا به حاشیه براند و سیاست های منطقه ای و داخلی سعودی ها را به چالش بکشد. رهبران عربستان، عمیقا این حس را دارند که از جانب دموکرات ها مخصوصا در دولت اوباما، به آن ها خیانت شده است. امری که اگر بار دیگر و با روی کار آمدن یک رئیس جمهور دموکراتِ دیگر اتفاق بیفتد، قطعا تبعات وخیم و دردآوری را برای آن ها به دنبال خواهد داشت. انتخاب بایدن را باید "کابوس بن سلمان" دانست.
تبعات انتخاب بایدن برای دولت عربستان سعودی
اولین اقدامی که احتمالا دولت بایدن انجام خواهد داد، ایجاد محدودیت های گسترده جهت صادرات سلاح و مهمات به عربستان و همچنین متوقف ساختن برنامه های آموزش نظامی برای نظامیان عربستانی می باشد. دولت بایدن احتمالا حمایت از جنگ یمن که توسط عربستان و متحدان آن به راه افتاده است را نیز متوقف خواهد کرد. دولت بایدن همچنین بر شدت سخت گیری های خود در مورد مسائل حقوق بشری عربستان و سیاست های مخرب منطقه ای و بین المللی آن نیز خواهد افزود.آمریکا، تحت ریاست جمهوری ترامپ، عمیقا در عرصه بین المللی دچار آسیب شده و اعتقاد جهانی به آن، تا حد زیادی مخدوش شده است. برخی آمریکایی ها، احتمالا انتخاب بایدن را نوعی ترمیم خساراتی می بینند که ترامپ به آمریکا وارد کرده است. این افراد با رای دادن به بایدن سعی دارند تا آبروی از دست رفته آمریکا را بازگرداند. مردم آمریکا به نوعی در عرصه سیاست خارجی با انتخاب بایدن، نه تنها به افراط گرایی های ترامپ خاتمه می‌دهند، بلکه سیاست های آمریکا در مناطقی نظیر خاورمیانه را نیز که سال هاست با مشکل مواجه است هم تصحیح می‌کنند.
از اکنون تا زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری 2020 آمریکا، محمد بن سلمان بدون تردید شب های کابوس وار زیادی را خواهد گذراند و نگران خواهد بود که مبادا یک متحد تمام عیار خود(ترامپ) را از دست بدهد. فردی که به بن سلمان اجازه داد تا به راحتی جنایت کند و تحت هیچ مجازاتی نیز قرار نگیرد.
نویسنده: مضاوی الرشید، نویسنده و تحلیلگر مسائل خاورمیانه در پایگاه خبری میدل ایست آی؛