آمریکا چگونه از خاورمیانه خارج خواهد شد؟
با روی کارآمدن «جوبایدن» چهل‌وششمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا موضوع خروج آمریکا از غرب آسیا و چگونگی تضمین تامین منافع این کشور در این منطقه از جهان به محور گفتگوها و تحقیقات مراکز فکری و اندیشکده‌های مطرح آمریکایی بدل شده است.
 
دموکرات‌ها بر این عقیده‌اند که دوران هزینه و سرمایه‌گذاری سنگین در غرب آسیا به پایان رسیده است و تا دیر نشده باید توجه آمریکا متوجه شرق خاورمیانه شود، با این‌حال غرب آسیا همچنان درگیر مسائل و مشکلات زیادی است که بی‌توجهی آمریکا به این مسائل می‌تواند منافع این کشور را در معرض تهدید قرار دهد.
 
از این‌رو در ادامه نگاهی خواهیم داشت به خلاصه دیدگاه‌ها و نظرات اتاق‌های فکر ایالات متحده آمریکا در رابطه با مسئله خروج این کشور از غرب آسیا و پس از آن نیز به راه‌کارهای پیشنهادی ارائه شد برای نیل به این هدف نیز اشاره خواهیم کرد.
 
آمریکا چرا باید از خاورمیانه خارج شود؟
پژوهش‌های مراکز تحقیقاتی آمریکا و اروپا در حوزه انرژی نشان می‌دهد که در آینده‌ای نه چندان دور وابستگی جهان به انرژی خاورمیانه کاهش خواهد یافت، چرا که منابع انرژی جایگزین به‌سرعت در حال توسعه هستند، علاوه بر این تداوم استفاده از سوخت‌های فسیلی بیش از هر زمانی کره زمین را در معرض گرمایش و تغییرات اقلیمی قرار می‌دهد. لذا در آینده استفاده از انرژی‌های فسیلی به شدت محدود خواهد شد که در نتیجه آن اهمیت کشورهای تولید کننده نفت به شدت کاهش خواهد یافت و دیگر به واسطه تولید و صادرات نفت قادر به ایفای نقش جدی در معادلات بین المللی نخواهند بود.
 
علاوه بر این کشورهای خاورمیانه درگیر مشکلات پیچیده و لاینحلی هستند که آمریکا و یک یا دو کشور اروپایی به تنهایی قادر به حل آن‌ها نیستند و هزینه برای رفع این مشکلات عملاً نتیجه مثبتی برای طرف‌های غربی به همراه نداشته است و تنها به پیچیده‌تر شدن شرایط خاورمیانه انجامیده است.
 
به‌طور مثال حمایت از شورشیان سوری با هدف سرنگونی نظام قانونی سوریه، موجب تولد یک گروه تروریستی بزرگ و خطرناک در جهان شد که دود تبعات آن حتی به چشم بانیان اروپایی آن نیز رفت و حتی موقعیت آمریکا در کشورهایی مانند عراق را نیز با چالش و بحران مواجه نمود و زمینه ساز تولد وشکل‌گیری گروه‌های ضد‌آمریکایی قدرت‌مندی در منطقه شد.
 
در رابطه با پرونده رژیم صهیونیستی نیز آمارها و پژوهش‌ها نشان از افزایش بی‌علاقگی نسل جدید آمریکا به هزینه کرد مالیات شهروندان آمریکایی برای دفاع از سیاست‌های ضد‌انسانی رژیم صهیونیستی دارد. لذا با‌توجه به افزایش سهم نسل زد یا زومرهای آمریکایی در سبد رای، رای دهندگان آمریکا در نهایت کاخ سفید چاره‌ای جز رها کردن رژیم صهیونیستی به حال خود نخواهد داشت.
 
از سوی دیگر تحلیل‌ها و پیشبینی‌های اقتصادی و سیاسی نشان از افزایش نقش شرق آسیا در تحولات آینده جهان دارد و عقب ماندن آمریکا از نقش آفرینی در این حوزه جغرافیایی زمینه را برای از دست رفتن بیش از پیش نقش جهانی آمریکا فراهم خواهد کرد. لذ آمریکا بایستی هر‌چه سریعتر به‌عنوان یک بازیگر جدی در شرق آسیا فعال شود و مانع از رشد بی وقفه اژدهای زرد چینی در جنوب شرق آسیا شود.
 
به‌طور کلی موارد فوق و دیگر دیدگاه‌هایی که توسط اندیشکده های آمریکایی ارائه می‌شوند دولت فعلی آمریکا را تشویق به خروج از خاورمیانه می‌کنند اما شکی نیست که خروج آمریکا از غرب آسیا به همین آسانی ممکن نیست و چالش ها و مشکلات زیادی پیش روی آمریکا قرار دارد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.
 
موانع پیش روی آمریکا برای خروج از خاورمیانه
در طی دهه‌های گذشته ایالات متحده آمریکا به‌عنوان حامی و پشتیبان بسیاری از رژیم‌های دیکتاتوری خاورمیانه عمل کرده است و امروز نیز بسیاری از کشورهای خاورمیانه و به‌طور خاص حاکمان جنوب خلیج فارس امنیت خود را در گرو حفظ حضور آمریکا در منطقه می دانند. به همین دلیل این کشورها به شدت مخالف خروج آمریکا از خاورمیانه هستند.
 
هم‌پیمانان آمریکا به حدی مخالف خروج آمریکا از خاورمیانه هستند که حتی ابایی از تهدید کاخ سفید ندارند و بارها با شروع مذاکرات جدی با مقامات روسی و چینی و حتی عقد قراردادهای اولیه خرید تسلیحات شرقی این پیغام را به واشنگتن ارسال کرده اند که خروج آمریکا از منطقه آن‌ها را به سمت هم‌پیمانی با دشمنان استراتژیک آمریکا هدایت خواهد کرد.
 
علاوه بر این کشورهای هم‌پیمان آمریکا هنوز هم از جمله ثروتمندترین کشورهای جهان محسوب می‌شوند و شراکت آن‌ها با دشمنان استراتژیک آمریکا هزینه‌های سنگینی را متوجه سیاست‌های جهانی کاخ سفید خواهد کرد. لذا فعلاً آمریکا چاره‌ای جز جلب اعتماد شرکای منطقه‌ای خود ندارد.
 
رژیم صهیونیستی بدون آمریکا به‌راحتی از صحنه جغرافیایی خاورمیانه حذف خواهد شد. لذا تا پیش از قدرت گرفتن نسل زد در آمریکا، لابی های قدرتمند یهودی مانع رها کردن رژیم صهیونیستی در خاورمیانه می شوند.
 
اما مهمتر از همه اینکه فعلا جهان وابسته به جریان انرژی خاورمیانه است و حداقل در طی 10سال آینده این روند ادامه خواهد داشت. لذا آمریکا مجبور به حفظ حضور خود در منطقه خصوصا خلیج فارس است چرا که هیچ یک از هم‌پیمانان آمریکا به تنهایی قادر به تامین منافع آمریکا نیستند.
 
در واقع شرکای منطقه‌ای آمریکا اگر‌چه بر‌روی کاغذ دارای بزرگترین زرادخانه‌های تسلیحات مدرن آمریکایی محسوب می‌شوند، اما در عمل تخصص و توان به‌کارگیری مستقل آن‌ها را ندارند و خروج آمریکا از خاورمیانه خطر دسترسی دشمنان آمریکا به زرادخانه مدرن کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را هم فراهم می‌کند که این مسئله به‌عنوان یک تهدید راهبردی می‌تواند برتری تکنولوژی های نظامی آمریکا در جهان را با چالش روبرو نماید. همان‌گونه که دسترسی ایران به پهپاد RQ-170 توانست تکنولوژی منحصر به فرد ساخت پهپادهای فوق مدرن را در دسترس ایران قرار دهد.
 
مضاف بر‌ این موارد هیچ یک از هم‌پیمانان فرا منطقه‌ای آمریکا خصوصا کشورهای اروپایی و حتی ناتو توان جایگزینی نقش آمریکا در غرب آسیا را ندارند و وضعیت نظامی آن‌ها به حدی ضعیف و شکننده است که توان ایفای نقش محدود در خاورمیانه را نیز ندارند لذا خروج آمریکا از خاورمیانه عملاً این حوزه را خالی از هر عنصر دفاع کننده از منافع آمریکا می نماید لذا فعلاً آمریکا گزینه ای جز حفظ حضور خود در خاورمیانه ندارد هرچند که این حضور موقت خواهد بود.
 
آمریکا باید چگونه از خاورمیانه خارج شود؟
طی ماه ها و هفته های گذشته این سوال که «آمریکا باید چگونه از خاورمیانه خارج شود؟» به عنوان یک سوال کلیدی در اندیشکده‌های آمریکایی مطرح بوده است و محققان این مراکز تاکنون پاسخ‌های مختلفی به این سئوال ارائه داده‌اند که برخی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:
 1. واگذاری مسئولیت حل مشکلات خاورمیانه به کشورهای خاورمیانه‌ای و کاهش دخالت در امورات داخلی این حوزه جغرافیایی با هدف افزایش خوداتکایی کشورهای هم‌پیمان آمریکا در حل مشکلات منطقه؛ بر اساس این راه‌کار آمریکا باید از تشکیل نشست‌ها و جلسات مشترک بین رهبران خاورمیانه البته با هدایت کشورهای هم‌پیمان خود استقبال کند در واقع نسخه برجام هسته‌ای در قالب برجام منطقه‌ای باز تکرار شود؛
2. تقویت پیمان‌های جمعی بین کشورهای وابسته به آمریکا از جمله تشکیل ناتوی عربی با هدف ایجاد توان دفاعی مناسب در آنها جهت مقابله با تهدیدات بومی خاورمیانه و کاهش اتکای کشورهای عربی به توان نظامی آمریکا؛
3. افزایش سرمایه‌گذاری در حوزه آموزش و تربیت نیروی انسانی خاورمیانه با هدف مهندسی ادراک افکار عمومی جوان و نوجوان خاورمیانه و ممانعت از گرایش یافتن آن‌ها به سمت جریانات ضد‌آمریکایی؛
4. تقویت برنامه رهبران جوان در حوزه خاورمیانه با هدف تربیت نسلی جدید از رهبران علاقه‌مند به حفظ منافع آمریکا در منطقه؛
5. حمایت از سازمان‌های مردم نهاد با هدف افزایش یافتن نقش آن‌ها در هدایت ساختارهای اجتماعی و فرهنگی خاورمیانه؛
6. کاهش حضور ملموس نظامی و افزایش حضور غیرنظامی در خاورمیانه از طریق مؤسسات علمی و فرهنگی؛
 
آمریکا باید چگونه از خاورمیانه خارج شود؟
همان‌گونه که مشخص است آمریکا به دنبال خروج از خاورمیانه است، اما این خروج الزاماً به سرعت و یک‌باره اتفاق نخواهد افتاد بلکه آمریکا به دنبال خروج کم هزینه از این منطقه است. البته به‌شرطی که منافع آمریکا در منطقه حفظ شده و خطری متوجه آن‌ها نباشد.
 
به همین دلیل رویکرد آمریکایی‌ها در غرب آسیا به سمت تقویت اقدامات نرم و ادراکی است. لذا جریان مقاومت و گروه‌های ضد‌آمریکایی خاورمیانه بایستی از هم‌اکنون با تقویت مقاومت شناختی افکار عمومی غرب آسیا برای مقابله با این دست اقدامات نرم آمریکا آماده باشند.
نسخه چاپی