فردا 6 مهر، در سراسر کشور ایران شاهد ماه گرفتگی (خسوف) است و بنابر دستورات شرع مقدس اسلام هنگام حوادث طبیعی همچون خسوف بر افراد واجدالشرایط نماز آیات واجب می شود.
به گزارش راسخون، گفتنی است، قرائت نماز آیات در هنگام خسوف واجب شرعی است؛ آنچه در زیر می خوانید طریقه قرائت نماز آیات است:
نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد ، که به دو روش خوانده می شود.
صورت اول: بعد از نیت و تکبیرة الاحرام، حمد و سوره خوانده شود و به رکوع برود، سپس سر از رکوع برداشته و دوباره حمد و سوره را بخواند و به رکوع رود و باز سر از رکوع بردارد و حمد و سوره بخواند و به رکوع رود و سپس سر از رکوع بردارد و همین طور ادامه دهد تا یک رکعت پنج رکوعى که قبل از هر رکوعى حمد و سوره خوانده است انجام دهد، سپس به سجده رفته و دو سجده نماید و بعد براى رکعت دوم قیام کند و مانند رکعت اول انجام دهد و دو سجده را بجا آورد و بعد از آن تشهد بخواند و سلام دهد.
صورت دوم: بعد از نیت و تکبیرةالاحرام، حمد و یک آیه (البته احتساب بسم‌الله به عنوان یک آیه خلاف احتیاط است) از سورهاى را قرائت کرده و رکوع کند، سپس سر از رکوع بردارد و آیه دیگرى از آن سوره را بخواند و به رکوع رود، و بعد سر از رکوع برداشته و آیه دیگرى از همان سوره را قرائت نماید و همین طور تا رکوع پنجم ادامه دهد تا سورهاى که پیش از هر رکوع، یک آیه از آن را قرائت کرده، قبل از رکوع آخر تمام شود. سپس رکوع پنجم را بجا آورد و به سجده رود، و پس از اتمام دو سجده، براى رکعت دوم قیام نماید و حمد و آیهاى از یک سوره را بخواند و به رکوع برود و همین طور مانند رکعت اول ادامه دهد تا تشهد بخواند و سلام دهد و چنانچه بخواهد براى هر رکوعى به یک آیه از سورهاى اکتفا کند، نباید سوره حمد را بیش از یک مرتبه در اول آن رکعت بخواند.
اکنون به عنوان نمونه، نماز آیات را به شکل کوتاه آن با تقسیم سوره "قدر" بیان می کنیم:
پس از نیت ، با گفتن "الله اکبر" نماز را شروع می کنیم.
سوره حمد را بخوانید و حالا پس از بسم الله الرحمن الرحیم ، آیه اول سوره قدر را بخوانید
به رکوع بروید
برخیزید و آیه دوم سوره قدر را بخوانید (بسم الله الرحمن الرحیم نمی خواهد فقط آیه بعدی سوره قدر) به رکوع بروید
برخیزید و آیه سوم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
برخیزید و آیه چهارم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
برخیزید و آیه پنجم سوره قدر را بخوانید ؛ به رکوع بروید
به سجده بروید( دو بار سجده مثل نماز عادی )
رکعت دوم را مانند رکعت اول بخوانید ، فقط در رکعت دوم می توانید قنوت را هم بخوانید
سپس رکوع پنجم را بعد از قنوت بجا آورده، سر از رکوع برداشته و به سجده می روید .
با تشهد و سلام ، نماز را به اتمام می رسانید .
ضمناً این نماز را می توان به جماعت خواند ، چرا که جز نمازهای واجب می باشد.
برخي از احكام نماز آيات عبارتند از:
١- از وقتى که خورشید یا ماه شروع به گرفتن مىکند انسان باید نماز آیات را بخواند و بنابر احتیاط واجب باید به قدرى تاخیر نیندازد که شروع به باز شدن کند.
٢- اگر خواندن نماز آیات را به قدرى تاخیر بیندازد ، که آفتاب یا ماه شروع به باز شدن کند ، باید نیت ادا و قضا نکند ولى اگر بعد از باز شدن تمام آن،نماز بخواند ، باید نیت قضا نماید.
٣- اگر مدت گرفتن خورشید یا ماه بیشتر از خواندن یک رکعتباشد ولى انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن یک رکعت به آخر وقت آن مانده باشد باید نیت ادا کند بلکه اگر مدت گرفتن آنها به اندازه خواندن یک رکعت هم باشد بنابر احتیاط واجب باید نماز آیات را بخواند و ادا است.
4- موقعى که زلزله و رعد و برق و مانند اینها اتفاق مى افتد، انسان باید فورا نماز آیات را بخواند و اگر نخواند معصیت کرده و تا آخر عمر بر او واجب است و هر وقتبخواند ادا است.
چرا نماز آیات بخوانیم؟
مقصود از آیات خورشید گرفتگی، ماه گرفتگی، زلزله و سایر حوادث هولناک آسمانی مانند رعد و برق بسیار شدید و بادهای سیاه و سرخ است، آنچنانکه بیشتر مردم بترسند.
قبل ار اسلام بسیاری از اقوام به هنگام خورشید گرفتگی و ماه گرفتگی، طبل و دهل می کوبیدند، تا اژدهای غول پیکری که به گمان آنان درصدد بلعیدن ماه یا خورشید هستند، بترسانند. یهودیان به هنگام خسوف بر طبل می کوبیدند به تصور اینکه، ماه این صدا را می شنود و می ترسد و آشکار می گردد. ظهور اسلام این سنتهای جاهلی را دگرگون ساخت.
در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در روز وفات فرزندش ابراهیم، کسوف روی داد. مردم تصور کردند که گرفتگی خورشید در اثر وفات فرزند پیامبر است. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) برای از بین بردن این افکار موهوم و خرافی بلافاصله جنازه فرزند خویش را رها کردند و در برابر مردم قرار گرفتند و پس از حمد و ثنای خداوند فرمودند:
"ای مردم!ماه و خورشید دو آیت از آیات الهی هستند (نشانه ای از نشانه های قدرت و عظمت پروردگارند) بفرمان او جریان دارند و ا ز او اطاعت می کنند و برای مرگ یا حیات کسی کسوف روی نمی دهد. هرگاه خسوف و کسوف پدید می آید نماز بگذارید." آنگاه پیامبر به همراه مردم نماز آیات خواندند.
امام رضا (علیه السلام) در این باره می فرماید: " اقامه نماز توجه و اقرار به ربوبیت پروردگار است ..."
قدر مسلم آن است که فلسفه نماز همان یاد خداست که بفرموده قرآن یاد خدا مایه اطمینان قلب هاست.
امام علی (علیه السلام) می فرماید: "نماز وسیله تقرب هر پرهیزگاری است به سوی خدا. "
امام صادق (علیه السلام) نیز می فرماید: "هنگامی که مشکل مهمی برای علی (ع) پیش می آمد، حضرت به نماز برمی خواست و آنگاه این آیه را تلاوت می فرمود: و استعینوا بالصبر و الصلوة."
امام رضا (علیه السلام) در این باره می فرماید: " اقامه نماز توجه و اقرار به ربوبیت پروردگار است ..."
این روایات همه به این حقیقت اشاره دارند که نماز انسان را به قدرت لایزالی پیوند می دهد که همه مشکلات و سختیها برای او سهل و آسان است. چنین احساسی موجب می شو دکه انسان در برابر حوادث و امور سهمناک، ترس و شکست و زبونی را از خود دور گرداند و با اتصال به قدرت لایزال الهی و اقرار به ربوبیت پروردگار، شکیبا و نیرومند گردد.
برخي حكمت هاي نماز آیات
الف) توجه دادن مردم از خرافات به طرف خداوند متعال، تا بدانند كه خسوف و كسوف و هر آيت ديگر الهي ارتباطي با اژدها، مار، قهر كردن خورشيد و ... ندارد؛ بلكه اين خداوند است كه خالق و مدير افلاك است.
ب) يادآوري تاريكي، زلزله و .. قبل از قيامت.
ج) از آن جا كه بسياري از مردم در هنگام نعمت، خدا را فراموش مي كنند و تنها در گرفتاري ها به ياد خدا مي افتند؛ در حال زلزله و آيات ديگر الهي و ديدن آثار مرگ، با خواندن نماز توجه بيشتري پيدا مي كنند و به فكر توبه از گناه و جبران گذشته خود مي افتند. (1)
دو سؤال از مراجع تقلید
*سؤال: اگر خورشيد گرفتگى در شهر ما قابل رؤيت نباشد و يا در شهر ديگرى زلزله شود، نماز آيات بر ما واجب مى شود؟.
همه مراجع: امورى كه نماز آيات براى آن ها واجب است، در هر محلى كه اتفاق بيفتد، فقط مردم همان جا بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم شهرهاى مجاور آن، واجب نيست. (2)
*سؤال: اگر زن در گرفتگى خورشيد و ماه، حائض باشد، آيا پس از پاك شدن، بايد نماز آيات را قضا كند؟.
همه مراجع: (به جز آیات فاضل و وحيد): قضاى آن واجب نيست. (3)
آيت‌اللَّه فاضل: بنابر احتياط واجب، بايد قضا كند. (4)
آيت‌اللَّه وحيد: اگر در هنگام گرفتگى خورشيد و ماه حائض بوده، قضاى آن واجب نيست؛ ولى اگر در هنگام زلزله بوده، بايد پس از پاك شدن، آن را بدون نيت ادا و قضا به جا آورد. (5)
لازم به ذکر است ماه گرفتگی در ساعت 4 و37 دقیقه بامداد روز دوشنبه 6 مهرماه 1394 آغاز می شود و تا ساعت 6 و 53 دقیقه پایان خواهد یافت. این ماه گرفتگی در شهرهای مختلف قابل رویت می باشد.
پی نوشت:
(1)-مرکز مطالعات و پاسخ‌گویی به شبهات حوزه علمیه قم
(2). توضيح المسائل مراجع، م 1494؛ نورى، توضيح المسائل، م 1491؛ وحيد، توضيح المسائل، م 1502 و خامنهاى، اجوبة الاستفتاءات، س 713.
(3). امام، صافى، مكارم و نورى، توضيحالمسائل مراجع، م 1506 و تبريزى و سيستانى، منهاجالصالحين، احكامالحائض، م 232 و بهجت، وسيلة النجاة، ج 1، م 283 و دفتر: خامنهاى.
(4). تعليقات على العروه، ج 1، احكام الحائض، الحادى عشر.
(5). وحيد، منهاجالصالحين، احكام الحائض، م 232 و صلاة الآيات المبحث الثانى.
/2759/
