نخستین قسمت از برنامه اصفهان به روایت به همت مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل وابسته به سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان با حضور اساتیدی برجسته تشکیل و به نقد و بررسی دو مستند در خصوص روایت شهر اصفهان پرداخت.
به گزارش راسخون، نخستین برنامه از فصل اول «اصفهان به روایت» درحالی برگزار شد که حمید تهامی‌نژاد، پیروز کلانتری و پوریا جهانشاد از اساتید برجسته حوزه مستند و فیلم در آن، برای ارائه مقدماتی در خصوص نوع روایت شهر در ساخته‌های مستند. پس از آن نیز نقد و بررسی 2 فیلم «جویباره» و «طلوع جُدَی» که مرتبط با شهر اصفهان ساخته شده، در این برنامه صورت گرفت.
حمید فرهمند، رئیس مرکز اصفهان شناسی و خانه ملل اصفهان در ابتدای مراسم ضمن خوش آمدگویی به حاضران گفت: فصل اول «اصفهان در روایت» با موضوعیت تاریخ، فرهنگ و مردم‌شناسی اصفهان از منظر سینمای مستند نقطه شروعی برای بررسی رابطه دوسویه انسان و شهر و تاثیر و نقش انسان در ترفیع منزلت شهر و بالعکس است.
توجه به موضوعات تاریخ و فرهنگ بین‌المللی اصفهان
وی با بیان اینکه در این برنامه منظر جغرافیا، حکمت، هنر معماری، جامعه شناسی و مطالبات اصفهان‌شناسی مدنظر بوده، افزود: چند رویکرد جدید در اصفهان‌شناسی مد نظر بوده که کلیدی‌ترین نکته در آن، توجه به موضوعات تاریخ و فرهنگ بین‌المللی، پس از آن توجه به مخاطبان مختلف، ارتقای سطح مطالعات از شهر اصفهان به استان و اصفهان فرهنگی، و در آخر با حمایت مردم و مسئولان، ارائه فعالیت‌های پژوهشی در قالب‌های جدید، است.
در این برنامه 2 فیلم «طلوع جُدَی» ساخته احمد فاروقی و «جویباره» که از جمله مستندهای ساخته شده در سال‌های 42 و 58 در ایران بوده، پخش شد. مستند طلوع جدی، نخستین فیلم ایرانی بود که در جشنواره کن فرانسه شرکت و توانست بهترین جایزه تکنیک را از آن خود کند ولی این دو مستند در روایت اصفهان تاکنون هیچ اکران عمومی نداشته بود و هیچ نقدی از آن ارائه نشده است. همچنین مستند «جویباره» نیز در بیان معضلات و مردم محله یهودی نشین اصفهان در دوران پس از انقلاب به شمار می‌رود.
«طلوع جُدَی»، نوعی رویارویی تاریخ و زمان حال با شهر به صورتی سیال و پرملالت
محمد تهامی‌نژاد، در این برنامه ضمن شرح زندگی‌نامه سازنده فیلم «طلوع جدی» گفت: این مستند در تاریخ سینما یک فیلم نمادگرایانه محسوب می‌شود و عناصر آن به شکل داستانی با گفت‌وگوی خیال و واقعیت قصد روایت مفهوم جُدَی و شهر را برعهده دارند.
به دنبال او، پیروز کلانتری افزود: مستند تجربی فیلمی است که ذهنیت فیلم‌ساز موضوع مستند بوده و در اصل ارجاع ذهن به واقعیت را به همراه دارد. مستند «طلوع جدی» را می‌توان از 2 جنبه بررسی کرد، یکی اینکه سازنده قصد بازسازی اصفهان را داشته و دوم اینکه اصفهان را بستری برای ساخت یک مستند دانسته که اگر بخواهیم آن را از حیث پرداختن به مسائل تاریخی و آثار باستانی بنگریم، مستند و اگر آن را بستر بدانیم، یک مستند تجربی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به خلاقیت در فضای شهری حاکم بر مستند اذعان داشت: فیلم «طلوع جدی» نوعی رویارویی تاریخ و زمان حال با شهر به صورتی سیال و پرملالت است و می‌توان آن را ایدئولوژیک دانست. فیلم «جویباره» نیز با گفتمان متفاوت خود و اتصالی که با میراث فرهنگی دارد. همچنین انسان‌های درگیر فیلم و فاصله سازنده با مستند آن را به صورت بازیگوشی در برخورد با روایت شهر بیان کرده که این جدا بودن کلام از مستند این اجازه را می‌دهد که واقعیات را شکافته و نفس تازه‌ای درون فضای شهر دمید. در واقع این مستند به نوعی ارتباط ما را از طریق رهایی به جریان می‌اندازد.
به چالش کشیدن نظام فکری و ارزشی در مستند «طلوع جدی»
پوریا جهانشاد، نیز در این برنامه در خصوص مستند «طلوع جدی» بیان کرد: این فیلم نوعی مستند تجربی انتقادی در زمینه اجتماعی است که می‌توان دو گرایش عمده اصالت بخشیدن به واقعیت از طریق شکلی، ارزشی، مفهومی و عدم پذیرش واقعیات بیرونی و به چالش کشیدن نظام فکری و ارزشی را در آن دید.
وی افزود: در این مستند از نمادهای جدایی بسیار استفاده شده بود، از این نمادها می‌توان به بزی اشاره کرد که پای پشتی او شکل ماهی است، به همین علت قصد دارد توجه مخاطب را به دوگانگی موجود جلب کند. اینکه عده‌ای در آسمان و زنده هستند و عده‌ای در خواب و متوجه جریان‌های زندگی نیستند.
جهانشاد درخصوص ارتباط جدی با اصفهان گفت: می‌توان اصفهان را به ماه جدی (دی) تعبیر کرد که کالبد آن نیاز به حفظ دارد و انسان‌ها به خاطر عادت بودن با کالبد شهر، توجهی به آن ندارند. اینکه بساط مدرنیته در تمام ظاهر خودنمایی کرده و به دنبال آن نفوذ فرهنگ غرب و علم سالاری وجود دارد که مردم را به سمت فراموشی برده است.
تهامی‌نژاد با اشاره به ارتباط ماه جدی و بازیگران فیلم «طلوع جدی» اظهار داشت: ماه جدی در 10 ماه از منطقه البروج وجود دارد که به آمدن بهار منجر می‌شود. در قدیم جدی را نماد دختری در آسمان‌ها می‌دانستند که در بیابان برای یاری در راه ماندگان ظاهر می‌شده و در این فیلم هم دقیقا! با وجود دختر این تصویرسازی بیان شده است.
وی ادامه داد: در این باره می‌توان تعابیر مختلفی ارائه داد ولی آنچه مدنظر من بوده، این است که طلوع جدی یعنی بروز عقلانیت در جامعه و حتی انتخاب پوستر فیلم آخرین آپارچی در دو پلان این مستند نیز برای تاکید بخشی به این امر که باید برای تغییر و بقا مبارزه کرد، انتخاب شده است و در واقع این انتخاب، به نوعی نمایانگر امید در زندگی است.
پیروز کلانتری در ادامه صحبت‌های تهامی‌نژاد با اشاره به نشان دادن سبک معماری اصفهان در مستند «طلوع جدی» عنوان کرد: این فیلم، یک فیلم نمادین به شمار می‌رود، و هرچیزی درون صحنه‌های آن آمده مواجهه دوستانه با واقعیات قلمداد می‌شود که به صورت تجربی و بازیگوشانه به نمایش گذاشته شده است. همچنین در این مستند می‌خواهد بگوید معماری چقدر با خوانش‌های فردی متفاوت است.
در مستند «جویباره» همه به دنبال نوعی آرمان‌گرایی هستند
تهامی‌نژاد درباره مستند «جویباره» تصریح کرد: این فیلم در دوران پس از انقلاب ساخته شده و در آن همه تقریبا به دنبال آرمان‌خواهی هستند و این فیلم نیز نماینده دوران خود است هرچند ممکن است از نظر پژوهشی ضعیف باشد.
وی افزود: مردم جویباره در آن زمان بدترین دوران را سپری می‌کردند، هرچند در زمان صفویان نقاشان و هنرمندان در این وضع نبودند اما در آن زمانی که فیلم ساخته شده، باعث می‌شد که تضادها برای بروز خود محمل پیدا کنند. بنابراین سبک ساخت این فیلم نمایانگر یک مستند توضیحی است که درآن سازنده درک خود را به جای مردم و از زبان آنها بیان می‌کند.
جویباره، عقلانیت و منطق جامعه را به تصویر می‌کشد
کلانتری نیز در این خصوص اذعان داشت: جویباره یک مستند اجتماعی یا مشاهده‌گر نیست و تفاوتی که با بقیه مستندهای زمان خود دارد، این است که عقلانیت و منطق جامعه را در مشاهده با جامعه تصویر می‌کند ولی پیش از آنکه عقلانیت آنها را جلو برد، احساس مسائل را حل می‌کند، بنابراین بروز احساس بیشتر است.
پوریا جهانشاد نیز درباره مستند «جویباره» گفت: این فیلم به نوعی همان ضد روایتی است که فضای زیستی را با انسان‌ها بیان می‌کند اما نوع بیان آن با طلوع جدی متفاوت است. در طلوع جدی از مجاز استفاده شده و بافت درون فیلم برای معناشناسی کافی نیست و لازم است بدانیم مولف چه می‌خواهد.
وی ادامه داد: جویباره فیلمی مستند و توضیحی در قالب اجتماعی است که صدای راوی پلان‌ها را در جهت خوانش ارجح که همان شعار بوده، محدود می‌کند. باید دقت کرد که اساساً طرح معضل اجتماعی متضاد با شهری بودن آن نیست.
گفتني است؛ برنامه "اصفهان در روايت" از سوي مركز اصفهان شناسي و خانه ملل وابسته به سازمان فرهنگي تفريحي شهرداري اصفهان، 24 و 25 تيرماه در كتابخانه مركزي برگزار شد.
/2759/
.jpg "چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟")
