تا مباحث نشاط و شادی مطرح می شود اذهان معطوف به کنسرت های شاد و مجالس کذایی معطوف می شود کانه راه های شادی منحصر در همین محافل و مجالس است که افرادی امثال شجاع پوریان برای شاد کردن مردم به دنبال کنسرت خیابانی هستند...
راسخون : این روزها که دائما خبرهای ناخوش اقتصادی به گوش می رسد برای تلطیف فضا و در لابه لای این اخبار خبرهای ضد فرهنگی نیز بیان می شود.
معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران از فراهم شدن تمهیدات و مجوزهای لازم برای برگزاری کنسرت های خیابانی با حضور هنرمندان شاخص و مطرح در قالب کمپین دعوت از هنرمندان در جشنواره تابستانی شادستان خبر داد.
اینکه شهرداری تهران می خواهد برای رفع فشار اقتصادی لحظاتی مردم را شاد نگه دارد کاری بسیار پسندیده ای است؛ ولی اینکه بخواهد شادی در کنسرت بگنجاند و آن را به خیابان بکشاند کاری مذموم و ناپسند است.
ما در اینجا در صدد بیان آثار مثبت و یا منفی موسیقی و تاثیر آن بر روح انسانی نیستیم ولی می خواهیم انواع لذت و شادی را بیان کنیم تا مشخص شود که جایگاه شاد کردن مردم بوسیله اجرای کنسرت خیابانی کجاست.
نکته ی اول آنکه تا مباحث نشاط و شادی مطرح می شود اذهان معطوف به کنسرت های شاد و مجالس کذایی معطوف می شود کانه راه های شادی منحصر در همین محافل و مجالس است که افرادی امثال شجاع پوریان برای شاد کردن مردم به دنبال کنسرت خیابانی هستند؛ ولی از این مهم غافل اند که یکی از دام های شیطان که توانسته توسط آن افراد زیادی را صید کند، موسیقی حرام و غنا است؛ چون خدای متعال در قرآن کریم خطاب به ابلیس می‌فرماید: «وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِک [اسراء/64] هر کدام از آنها را مى توانى با صدایت تحریک کن.» [1]
امام باقر(علیه السلام) فرمود: «غنا، از جمله گناهانى است که خداوند براى آن وعده ى آتش داده است» [2] سپس این آیه را تلاوت فرمودند: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ [لقمان/6] و بعضی از مردم سخنان بیهوده را می‌خرند تا مردم را از روی نادانی، از راه خدا گمراه سازند.»
نکته دیگر آنکه مگر لذت منحصر در همین لذات و شادی های حسی (از قبیل لذت خوردن و آشامیدن و لذات اندام حسی مانند چشم و گوش) است؟
این شادی پایین ترین مرتبه شادی است و بالاتر از آن لذت و شادی خیالی (مانند لذت از شهرت نام و لذت جاه و مقام) و بالاتر از آن لذت و شادی عقلی (لذت از عبادت) است.
طبیعی ست که کسی که به مراحل بالای لذت و شادی دسترسی ندارد و اصلا آن را درک نمی کند، شادی را در لذت و شادی حسی خلاصه می کند و تمام سعی اش بر این است که از آن بهره مند شوند و اصلا تصور لذات دیگر را ندارد که بخواهد برای آن تمهیداتی فراهم کند.
ضمنا آنکه اجرای چنین کنسرت هایی چقدر شادی را برای حضار به ارمغان می آورد و در صورت شاد ساختن آنها این شادی چقدر برای مستعمین ماندگاری دارد؟
اینکه انسان بخواهد لحظاتی را به شادی بگذارند و بعد از پایان آن لحظات اثری از آن شادی باقی نماند و چه بسا حزن و اندوهی هم به همراه داشته باشد نشان از آن دارد که این شادی حقیقی و پایدار نیست.
ولی در مقابل دین بر خلاف متصدیان فرهنگی می خواهد انسان را به لذت و نشاط عقلی دعوت کند تا انسان ها به نشاط موقت و زودگذر دل خوش نکنند.
نکته ی آخر آنکه وقتی می خواهیم پیرامون واژه هایی همچون شادی صحبت کرده و برای آن برنامه ریزی کنیم ابتداء باید این واژه را معنا کنیم و سپس رابطه بین شادی و دین را بیان کنیم و اگر این کار با آگاهی و بدون غرض، نسبت به هر دو مقوله صورت بگیرد، مسلما به این نتیجه می رسیم که برنامه ی دین برای شادی انسان برتر و بالاتر از برنامه های بشری است اما چون دین انسان را به بالاترین لذت دعوت می کند و اکثریت مردم توان رسیدن به این لذات را ندارند، لذت های خود را محدود و منحصر در لذات و شادی های زودگذر کرده و به آن بسنده می کنند.
البته در مراتب پایین و برای عموم مردم هم شادی ها و لذات همگانی همچون بازی های و تفریح و مسابقات و مسافرت ها وجود دارد که امکان بهره مندی از آن برای نوع مردم فراهم است و علاوه بر اینکه مضرات موسیقی را در بر ندارد و مذموم نیست بلکه دین مشوق چنین لذات حلالی است.
نکته پایانی آنکه کسانی که دین هم ندارند ممکن است شادی های را بدست آورند، ولی همانطور که اشاره کردیم این نوع شادی (لذت حسی) پایین ترین مرتبه شادی است و از دوام کمی برخوردار است.
به قلم : محمد صالحی
پی نوشت :
[1].برگرفته از تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج12، ص 184
[2]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافى، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق، ج 6، ص 431.
راسخون : این روزها که دائما خبرهای ناخوش اقتصادی به گوش می رسد برای تلطیف فضا و در لابه لای این اخبار خبرهای ضد فرهنگی نیز بیان می شود.
معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری تهران از فراهم شدن تمهیدات و مجوزهای لازم برای برگزاری کنسرت های خیابانی با حضور هنرمندان شاخص و مطرح در قالب کمپین دعوت از هنرمندان در جشنواره تابستانی شادستان خبر داد.
اینکه شهرداری تهران می خواهد برای رفع فشار اقتصادی لحظاتی مردم را شاد نگه دارد کاری بسیار پسندیده ای است؛ ولی اینکه بخواهد شادی در کنسرت بگنجاند و آن را به خیابان بکشاند کاری مذموم و ناپسند است.
ما در اینجا در صدد بیان آثار مثبت و یا منفی موسیقی و تاثیر آن بر روح انسانی نیستیم ولی می خواهیم انواع لذت و شادی را بیان کنیم تا مشخص شود که جایگاه شاد کردن مردم بوسیله اجرای کنسرت خیابانی کجاست.
نکته ی اول آنکه تا مباحث نشاط و شادی مطرح می شود اذهان معطوف به کنسرت های شاد و مجالس کذایی معطوف می شود کانه راه های شادی منحصر در همین محافل و مجالس است که افرادی امثال شجاع پوریان برای شاد کردن مردم به دنبال کنسرت خیابانی هستند؛ ولی از این مهم غافل اند که یکی از دام های شیطان که توانسته توسط آن افراد زیادی را صید کند، موسیقی حرام و غنا است؛ چون خدای متعال در قرآن کریم خطاب به ابلیس می‌فرماید: «وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِک [اسراء/64] هر کدام از آنها را مى توانى با صدایت تحریک کن.» [1]
امام باقر(علیه السلام) فرمود: «غنا، از جمله گناهانى است که خداوند براى آن وعده ى آتش داده است» [2] سپس این آیه را تلاوت فرمودند: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْتَرِی لَهْوَ الْحَدِیثِ لِیُضِلَّ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ [لقمان/6] و بعضی از مردم سخنان بیهوده را می‌خرند تا مردم را از روی نادانی، از راه خدا گمراه سازند.»
نکته دیگر آنکه مگر لذت منحصر در همین لذات و شادی های حسی (از قبیل لذت خوردن و آشامیدن و لذات اندام حسی مانند چشم و گوش) است؟
این شادی پایین ترین مرتبه شادی است و بالاتر از آن لذت و شادی خیالی (مانند لذت از شهرت نام و لذت جاه و مقام) و بالاتر از آن لذت و شادی عقلی (لذت از عبادت) است.
طبیعی ست که کسی که به مراحل بالای لذت و شادی دسترسی ندارد و اصلا آن را درک نمی کند، شادی را در لذت و شادی حسی خلاصه می کند و تمام سعی اش بر این است که از آن بهره مند شوند و اصلا تصور لذات دیگر را ندارد که بخواهد برای آن تمهیداتی فراهم کند.
ضمنا آنکه اجرای چنین کنسرت هایی چقدر شادی را برای حضار به ارمغان می آورد و در صورت شاد ساختن آنها این شادی چقدر برای مستعمین ماندگاری دارد؟
اینکه انسان بخواهد لحظاتی را به شادی بگذارند و بعد از پایان آن لحظات اثری از آن شادی باقی نماند و چه بسا حزن و اندوهی هم به همراه داشته باشد نشان از آن دارد که این شادی حقیقی و پایدار نیست.
ولی در مقابل دین بر خلاف متصدیان فرهنگی می خواهد انسان را به لذت و نشاط عقلی دعوت کند تا انسان ها به نشاط موقت و زودگذر دل خوش نکنند.
نکته ی آخر آنکه وقتی می خواهیم پیرامون واژه هایی همچون شادی صحبت کرده و برای آن برنامه ریزی کنیم ابتداء باید این واژه را معنا کنیم و سپس رابطه بین شادی و دین را بیان کنیم و اگر این کار با آگاهی و بدون غرض، نسبت به هر دو مقوله صورت بگیرد، مسلما به این نتیجه می رسیم که برنامه ی دین برای شادی انسان برتر و بالاتر از برنامه های بشری است اما چون دین انسان را به بالاترین لذت دعوت می کند و اکثریت مردم توان رسیدن به این لذات را ندارند، لذت های خود را محدود و منحصر در لذات و شادی های زودگذر کرده و به آن بسنده می کنند.
البته در مراتب پایین و برای عموم مردم هم شادی ها و لذات همگانی همچون بازی های و تفریح و مسابقات و مسافرت ها وجود دارد که امکان بهره مندی از آن برای نوع مردم فراهم است و علاوه بر اینکه مضرات موسیقی را در بر ندارد و مذموم نیست بلکه دین مشوق چنین لذات حلالی است.
نکته پایانی آنکه کسانی که دین هم ندارند ممکن است شادی های را بدست آورند، ولی همانطور که اشاره کردیم این نوع شادی (لذت حسی) پایین ترین مرتبه شادی است و از دوام کمی برخوردار است.
به قلم : محمد صالحی
پی نوشت :
[1].برگرفته از تفسیر نمونه، مکارم شیرازی، ج12، ص 184
[2]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافى، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1407 ق، ج 6، ص 431.
مطلب مرتبط :
استقبال از کنسرت خیابانی همایون شجریان
اجرای خیابانی خواننده معروف در تهران + تصاویر
موسیقی و معیارهای آن در اسلام
شادی و نشاط در قرآن
