به گزارش راسخون، محققین سراسر دنیا در حال ساخت بیش از 165 واکسن علیه ویروس کرونا هستند و 27 واکسن به فاز آزمایش انسانی رسیده اند. معمولا واکسن قبل از رسیدن به فاز بالینی به چند سال تحقیق و آزمایش نیاز دارد اما دانشمندان سعی دارند تا سال آینده واکسن امن و موثر این ویروس را تولید کنند.

تلاش برای تولید واکسن ویروس کرونا در بهمن ماه 98 و با کدگشایی ژنوم SARS-CoV-2 آغاز شد. اولین آزمایش ایمن واکسن روی انسان در ماه اسفند اتفاق افتاد اما مسیر پیش رو قطعی نیست. بعضی از آزمایشات با شکست روبه رو خواهد شد و سایر آزمایشها بدون نتیجه ی روشن به پایان خواهد رسید. اما ممکن است تعدادی از آزمایشات در تحریک سیستم ایمنی برای تولید آنتی بادی موثر علیه ویروس سربلند بیرون بیایند.

اما در رقابت میان کشور‌های جهان برای دستیابی به واکسن ویروس کرونا، روسیه به عنوان نخستین کشور به طور رسمی از نسخه اولیه واکسن خود رونمایی کرد.

فرایند آزمایش واکسن به چه شکل است؟

تلاش دانشمندان در دستیابی به واکسن ضد کرونایی / ایمن سازی واکسن اسپوتنیک روسی چقدر است؟

آزمایش پیش بالینی : دانشمندان واکسن را روی حیواناتی نظیر موش یا میمون آزمایش می کنند تا ببینند واکنش ایمنی ایجاد می کند یا خیر.

فاز اول: دانشمندان واکسن را روی تعداد کمی از انسانها آزمایش میکنند تا ایمنی و دوز آن را بسنجند و تحریک سیستم ایمنی به تایید برسد.

فاز دوم : دانشمندان واکسن را روی صدها نفر در گروههای جداگانه، مثلا کودکان و افراد مسن، آزمایش میکنند تا ببینند عملکرد آن متفاوت است یا خیر. این آزمایش بیشتر ایمنی و توانایی واکسن در تحریک سیستم ایمنی را میسنجد. در ماه ژوئن، اداره ی کل خوراک و دارو آمریکا اظهار داشت واکسن ویروس کرونا باید دست کم از 50% از کسانی که واکسن زده اند محافظت کند تا موثر تلقی شود.

فاز سوم آزمایش میزان کارآمدی: دانشمندان واکسن را روی هزاران نفر آزمایش میکنند و منتظر می مانند ببینند چند نفر در مقایسه با داوطلبانی که مسکن دریافت کرده بودند آلوده می شوند. براساس این آزمایشات میتوان تعیین کرد واکسن قابلیت ایجاد مصونیت دربرابر ویروس کرونا را دارد یا خیر.
تایید: بازرسان هر کشور نتایج آزمایشات را بررسی میکنند و تصمیم میگیرند واکسن مورد تایید هست یا خیر. حین پاندمی، قبل از اینکه واکسن به تایید رسمی برسد درموارد اضطراری مورد استفاده قرار میگیرد.

ترکیب مراحل: یک روش دیگر برای تسریع فرایند تولید واکسن ترکیب مراحل است.

واکسن هایی که از یک یا چند ژن خود ویروس کرونا برای تحریک واکنش سیستم ایمنی استفاده می کنند.

کدام شرکت های مهم جهان در حال تولید واکسن هستند؟

Moderna اولین شرکت آمریکایی که وارد فاز آزمایش واکسن روی انسان شد

این واکسن برای تولید پروتئین های ویروس از پیامرسان RNA (به طور خلاصه: mRNA) استفاده میکند. این شرکت با همکاری انستیتو ملی سلامت، اخبار امیدوارکنندهای از نتایج فاز دوم منتشر ساخت. قرار است آزمایشات فاز سوم از 6 مرداد آغاز شود. فاز نهایی با شرکت کردن 30 هزار نفر در سرتاسر آمریکا انجام می شود. این شرکت تا بحال 1 میلیارد دلار سرمایه گذاری دریافت کرده است.

همکاری شرکت آلمانی BioNTech برای تولید واکسن در نیویورک با کارخانه ی داروسازی چینی Fosun Pharma

آنها در ماه جولای نتایج اولیه از آزمایشات مراحل اول و دوم خود در آمریکا و آلمان را منتشر ساختند. نتایج حاکی از این بود که آنتیبادی SARS-CoV-2 و سلول های ایمنی به نام سلول های T که به ویروس واکنش نشان میدهند در بدن داوطلبان تولید شد. بعضی داوطلبان دچار اثرات جانبی خفیف مانند اختلال در خواب و گرفتگی دست شدند. این شرکت در 6 مرداد اعلام کرد که وارد فاز سوم شده است. Pfizer اظهار داشت در صورت به تایید رسیدن واکسن، انتظار میرود تولید آن تا پایان امسال به 100 میلیون دوز و تا پایان 2021 به بیش از 1.2 بیلیون دوز برسد.

کارخانه ی تولید واکسن هند به نام Zydus Cadila نیز موفق به تولید واکسن براساس DNA شده است. این کارخانه در سوم جولای خبر رسیدن واکسن به فاز آزمایش روی انسان را منتشر ساخت و دومین شرکت در هند است که بعد از Bharat Biotech به رقابت تولید واکسن کووید-19 پا گذاشته است.

ایران در چه فاری از ساخت واکسن کرونا قرار دارد؟

وزیر بهداشت ایران نیز در باره ساخت واکسن اعلام کرد چند مورد از واکسن‌های کرونای ایرانی تست‌های انسانی را پاس کرده‌اند و عن‌قریب وارد مطالعات بالینی خواهد شد.

واکسن کرونای روسی قابل اعتماد است؟

رئیس‌جمهور روسیه با ثبت نخستین واکسن ویروس کرونا، جهان را شگفت‌زده کرد. این واکسن دو مرحله‌ای بوده و براساس ویروسی شبیه به سرماخوردگی (آدنوویروس) تولید شد.

این واکسن از سوی موسسه گامالیا واقع در مسکو توسعه یافته است. کرل دمیتریف، رئیس صندوق ثروت ملی روسیه که حامی مالی تحقیقات درباره واکسن کرونا است در این باره گفت: کشف این واکسن از سوی روسیه مانند زمانی است که به عنوان نخستین کشور در جهان در سال ۱۹۵۷ ماهواره اسپوتنیک را به فضا پرتاب کردیم. آن زمان آمریکایی‌ها از پرتاب ماهواره اسپوتنیک شوکه شدند. در حال حاضر نیز روسیه به نخستین کشوری در جهان تبدیل می‌شود که به واکسن کرونا دست یافته است. از همین رو ما اسم این واکسن را اسپوتنیک وی گذاشتیم.

با این حال، هنوز آمار مربوط به تحقیقات درباره آزمایش موفقیت آمیز واکسن روسیه به مجامع علمی عرضه نشده است؛ همچنین مشخص نیست آیا فرآیند آزمایش انسانی واکسن کرونا به طور کامل طی شده است یا نه. در حالی که آزمایش شماری از واکسن‌ها در جهان به مرحله سوم رسیده روسیه به تازگی مرحله دوم آزمایش واکسن را به پایان رسانده بود. این کشور قرار است همزمان با واکسیناسیون کادر درمانی خود، مرحله سوم آزمایش واکسن کووید ۱۹ را انجام دهد.

دانشمندان روسی اعلام کردند علت موفقیت در عرضه سریع واکسن این است که آن‌ها از نسخه تعدیل شده واکسنی استفاده کرده اند که پیش‌تر برای بیماری‌های دیگر ساخته شده بود.

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در سخنرانی تلویزیونی اعلام کرد: امروز صبح برای نخستین بار در جهان اولین واکسن برای مقابله با کووید۱۹ در روسیه به ثبت رسید. واکسنی که محققان روس به آن دست یافته اند بسیار موثر است. این واکسن می‌تواند باعث ایجاد ایمنی پایدار در افراد در مقابل ابتلا به ویروس کرونا شود.

ایمن سازی واکسن "اسپوتنیک-۵"

دفتر مطبوعاتی وزارت بهداشت روسیه اعلام کرد که ایمنی بوجود آمده در بدن پس از تزریق واکسن ضد ویروس کرونا، ساخته شده توسط مرکز تحقیقات ملی اپیدمیولوژی و میکروبیولوژی گامالیا، تا دو سال طول خواهد کشید.

در بیانیه منتشره آمده است: «واکسن "Gam-COVID-Vac" شامل دو جزء بردار بر اساس آدنوویروس انسانی است. طرح تزریق دوگانه این دارو، امکان ایجاد ایمنی طولانی مدت برای شخص دریافت کننده آن را فراهم می آورد. تجربه استفاده از واکسن‌های دو برداری (با طرح تزریق دوگانه) نشان داده است که مصونیت ایمنی برای مدت دو سال به طول خواهد کشید.»

دفتر مطبوعاتی وزارت بهداشت روسیه همچنین یادآور شد که واکسن تولید شده توسط مرکز تحقیقات ملی گامالیا، در چارچوب مراحل آزمایشگاهی و بالینی به روی چندین گونه از حیوانات و سپس به روی داوطلبان انسانی، تمامی تحقیقات لازم درباره کارآیی، تاثیرگذاری و ایمن سازی را پشت سر گذاشته و بعنوان یک داروی ایمن برای جلوگیری از ابتلا به عفونت کووید-19 موثر شناخته شده است.

روز گذشته (سه شنبه) همچنین "میخائیل موراشکو" وزیر بهداشت روسیه یادآور شد که در بدن تمامی داوطلبانی که در آزمایش واکسن ویروس کرونا شرکت کرده بودند، مقادیر بالایی از آنتی بادی‌های ضد عفونت کووید-19 ایجاد شده است، در حالی که هیچ یک از آنها عوارض جدی به خاطر انجام واکسیناسیون نداشته و ندارند.

واکنش‌های جهانی به واکسن روسیِ کرونا

خبرگزاری اسپوتنیک در گزارشی درباره واکنش سازمان جهانی بهداشت به این خبر آورده است که مقامات این سازمان مشتاقانه منتظر هستند تا جزئیات آزمایشات واکسن تازه ثبت شده روسیه موسوم به Sputnik V علیه کووید-۱۹ را بررسی کرده و به همین منظور با مقامات روسی در ارتباط هستند.

در این گزارش آمده است: سازمان جهانی بهداشت اطلاع دارد که واکسن کووید-۱۹ در ثبت ملی داروهای فدراسیون روسیه به ثبت رسیده است. این سازمان اکنون با دانشمندان و مقامات روسی در تماس است و مشتاقانه منتظر است تا جزئیات آزمایشات را بررسی کند.

این سازمان پیش‌رو و بین‌المللیِ بهداشتی از همه پیشرفت‌های صورت گرفته در زمینه تحقیقات واکسن کووید-۱۹ استقبال کرده و خاطرنشان کرد: تسریع در توسعه باید مطابق با فرآیندهای ایجاد شده برای اطمینان از ایمنی انجام شود.

به گفته مقامات سازمان جهانی بهداشت، این سازمان از همه پیشرفت‌های تحقیق و توسعه واکسن کووید-۱۹ استقبال می‌کند.

شبکه خبری سی ان ان نیز از واکنش مقامات بهداشتیِ آمریکا که در رقابت سرسختانه‌ برای تولید این واکسن با سایر کشورها هستند، نسبت به خبر ساخت واکسن روسیِ کرونا گزارش داده است.

پیتر پیتس، کمیسر پیشین سازمان غذا و داروی آمریکا یکی از افرادی است که نسبت به کارایی واکسن روسیه ابراز تردید و در این خصوص به فاکتورهایی چون نبود شفافیت و در دسترس نبودن اطلاعات کافی برای اطمینان از ایمن بودن آن اشاره کرده است.

همچنین دکتر «آنتونی فائوچی» کارشناس ارشد بیماریهای عفونی در آمریکا در واکنش به ساخت و تایید اولین واکسن کرونا در روسیه گفت: در مورد واکسن کروناویروس که اثربخشی و ایمن بودن آن در روسیه مورد تایید قرار گرفته است، تردید وجود دارد.

این در حالیست که بنابر گزارش ان‌بی‌سی نیوز "کریل دمیتریف"، رئیس صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه که در حال تأمین اعتبار آزمایشات واکسن کرونا در این کشور است چندی پیش اظهار داشت: روسیه به طور سنتی در تولید واکسن‌ها بسیار قوی بوده است.

وی گفت: واکسن ما در واقع نوعی کپی‌برداری از واکسن ابولا است که پنج سال پیش در مسکو تهیه شده است.

به گفته دمیتریف که در کارآزمایی‌های اولیه بالینی واکسن شرکت کرده، واکسن کرونای روسیه به این دلیل توانسته پیشروی کند که نسخه ارتقاء یافته از واکسن قبلی علیه ویروس سندرم تنفسی خاورمیانه (مرس) است که برای اولین بار در سال ۲۰۱۲ در عربستان سعودی ظاهر شد و به کروناویروس جدید عامل کووید-۱۹ بسیار شبیه است. واکسن مرس خود با استفاده از ویروس ابولا ایجاد شده است.

از سوی دیگر وزیر بهداشت آلمان نیز در واکنش به این خبر گفته است که ما اطلاعات کافی در مورد جزئیات ساخت واکسن روسیِ کرونا نداریم.

«ینس اشپان» وزیر بهداشت آلمان می‌گوید: برای اعتماد به چنین واکسنی حتی در دوران همه گیری بیماری ضروری است مطالعات، آزمایشات و تست‌های مرتبط به درستی انجام گیرد تا بتوان آن را عمومی ساخت. مشکل این است که در حال حاضر ما اطلاعات کافی در مورد این واکسن نداریم چرا که مقامات روس در رابطه با این واکسن هنوز اطلاعات شفافی ارائه نکرده‌اند.

در چنین برنامه بلندپروازانه‌ای، روسیه از پیشروان برنامه تولید واکسن کرونا در جهان است. واکسن‌های مشابه، مانند واکسنی که توسط دانشگاه آکسفورد و AstraZeneca ساخته شده، هنوز هم تحت آزمایش‌های بالینی به اصطلاح فاز سه قرار دارند و پیش‌بینی می‌شود موفق به دسترسی گسترده تا قبل از اوایل سال ۲۰۲۱ میلادی نشود.

منبع:
1.آخرین خبر / جزئیات جدید از نخستین واکسن ویروس کرونا
2.ایسنا / واکنش‌های جهانی به واکسن روسیِ کرونا
3.درمانکده /اخبار لحظه به لحظه واکسن کرونا
4.تسنیم / ایمن سازی واکسن "اسپوتنیک-۵" روسیه دو سال خواهد بود