ETF یا صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله چیست؟
ETF از نظر ساختاری مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است (یعنی صندوق‌هایی که راه ورود غیرحرفه‌ای‌ها به بورس است؛ سرمایه از نابلدها و کار و معامله از کاربلدها!)، اما نقدشوندگی ETFها بالاتر از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است؛ یعنی راحت‌تر معامله می‌شوند، سریع‌تر به پول تبدیل می‌شوند. ارزش خالص دارایی‌ها و قیمت صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک در پایان روز محاسبه می‌شود و بعد از این محاسبات، قابل خرید و فروش هستند، اما EFTها این محدودیت را ندارند و مانند سایر سهم‌ها در طول روز قابل معامله هستند.در صندوق ای تی اف همه چیز به نقدشوندگی و پول نزدیک‌تر است؛ خیلی نزدیک‌تر.
.jpg "ETF و ماجرای پرحاشیه دارا دوم")
چرا ناگهان صندوق ETF مهم شد؟
چون دولت تصمیم گرفت با توجه به سیاست‌های اقتصادی خود بخش بزرگی از سهام خود در شرکت‌های دولتی را به مردم عرضه کند تا برای «عدالت اجتماعی» مالکیت را در سطح عموم مردم گسترش دهد. ارزش این عرضه سهام، ۱۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان پیش‌بینی شده و در این مرحله از واگذاری شامل سهام دولت در بانک‌های صادرات، تجارت و ملت و همچنین شرکت‌های بیمه البرز و بیمه اتکایی امین است. [بقیه صندوق‌ها را در انتهای همین مطلب بخوانید]مزایا و معایب صندوق ETF در مقایسه با بقیه صندوق ها
بنابر اعلام مسئولان سازمان خصوصی‌سازی و برای توزیع عادلانه سهام، هر ایرانی می‌تواند تا سقف ۲ میلیون تومان از واحدهای این صندوق ETF خریداری کند. بد نیست بدانید هر واحد این صندوق، ۱۰ هزار تومان است و دولت تخفیف ۲۰ درصدی هم برای خرید آن در نظر گرفته است. یعنی هر واحد ۸۵۰۰ تومان قیمت دارد. با سهام عدالت هم فرق دارد چون سهام به مردم داده نمی‌شود بلکه واحدهای این صندوق فروخته می‌شود و ارزش مدیریتی دارد. خب چی بهتر از این؟نکته: ترکیب سبد این صندوق از بین بانک‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای است که قبلاً در بورس پذیرفته شده‌اند و دولت سهم خود از این شرکت‌ها را عرضه می‌کند. در نتیجه با توجه به قیمت هر واحد این صندوق در روز عرضه سهام، عدد ۱۰ هزار تومانی هم قابل تغییر است.
انواع صندوق های قابل معامله ETF
صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله واسطه‌گری‌های مالی
این صندوق شامل سهام باقیمانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت‌های بیمه البرز، بیمه اتکایی امین، بانک صادرات، بانک ملت و بانک تجارت است. با تخفیف ۲۰ درصدصندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله خودروسازی و صنایع فلزی
این صندوق شامل سهام باقیمانده دولت یا شرکت‌های دولتی در ایران خودرو، سایپا، شرکت ملی صنایع مس ایران و فولاد مبارکه با تخفیف ۲۵ درصدصندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله صنایع پالایش و پتروشیمی
این صندوق شامل سهام باقیمانده دولت یا شرکت‌های دولتی در شرکت پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران با ۲۰ درصد تخفیفارزش این چند صندوق ای تی اف حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود
فروش سهام عدالت در قالب صندوق های سرمایه گذاری
(4).jpg "ETF و ماجرای پرحاشیه دارا دوم")
بر اساس تبصره ۲ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور، به دولت اجازه داده شده که باقیمانده سهام دولت در شرکت ها را به روش های معمول یا از طریق صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله (ETF) عرضه و به فروش برساند. متعاقب این ظرفیت قانونی، در ابتدای سال جاری هیأت وزیران به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داد تا در قالب سه صندوق سرمایه گذای قابل معامل (ETF) باقیمانده سهام دولت را واگذار کند.
مهدی طغیانی، سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس با انتقاد از واگذاری باقیمانده سهام دولتی در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) اعلام کرد: «دولت نباید منابع بازگشتی سهام عدالت را بفروشد. این منابع مربوط به سهام عدالت است و طرح مجلس این است که منابع به جاماندگان واگذار شود و نباید تحت عنوان صندوق یکم یا صندوق‌های دوم و سوم فروخته شوند.»
اظهارات این نماینده مجلس بلافاصله واکنش مدیر روابط عمومی سازمان بورس را در پی داشت. یاسر فلاح در صفحه شخصی خود نوشت: «طبق بودجه سال ۹۹ دولت موظف است باقیمانده سهام خود در شرکت‌ها و بنگاه‌های دولتی را در قالب صندوق‌های قابل معامله در بورس عرضه کند. این روال طبق یک برنامه زمان‌بندی‌شده انجام خواهد شد.»
به دنبال صحبت سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس، علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی‌سازی نیز در واکنش به حاشیه‌های ایجاد شده در این زمینه به گفت: «قانونی در کشور به‌عنوان قانون بودجه وجود دارد که طبق آن قانون در حال اقدام برای عرضه صندوق‌های دولتی هستیم و نمی‌توان اقدامی جز آن را در دستور کار قرار داد.»
ریزش شاخص کل بورس تهران
یک هفته بعد وزارت اقتصاد اعلام کرد: عرضه صندوق ETF پالایشی‌ها به یک تا دو ماه آینده موکول شد. این مهم اما سبب شد میانگین قیمت سهام پالایشی بورس تهران با سقوط ۴ درصدی مواجه شود و به موازات آن شاخص کل بورس تهران نیز شاهد افت ۸/ ۱ درصدی باشد.
آب پاکی روی دست سهامداران ریخته شد و معاون سازمان خصوصی‌سازی در یک اقدام عجیب و شگفت‌انگیز، همه خبرهای گذشته را که قبلا سازمان خصوصی‌سازی و وزارت اقتصاد اعلام کرده بودند؛ تکذیب کرد و گفت صندوق دومی در کار نیست؛ دولت می‌خواهد باقیمانده سهام پالایشی خود را به‌صورت بلوکی عرضه کند.
نگاهی به نوسان قیمت سهام شرکت پالایش نفت اصفهان به‌عنوان لیدر اصلی پالایشی‌ها در چند ماه اخیر دامنه اثرگذاری اخبار مربوط به ETFها بر سهام این گروه را به وضوح نشان می‌دهد. جایی که به سبب تایید و تکذیب چندباره مسوولان نهادهای مختلف دولتی از صف خرید به صف فروش و بالعکس کشانده شد. سیاست‌های یک بام و دو هوایی که تنها سرمایه خرد مردم را تحت‌تاثیر قرار داده و نوسانات پرمقدار سهام را به دنبال داشته است.
در مساله عرضه‌ای تی اف‌ها کدام نهاد را مقصر می باشد؟
در این مساله قطعا وزارت نفت مقصراست چرا که با بورس همکاری لازم را نداشته است، و آنچه که تا کنون انجام شده اقدامی فریبکارانه برای جبران کسری بودجه دولت بوده است؛ لذا دولت تلاش می‌کند تا با شایعه سازی در بورس از عرضه‌ای تی اف‌های ارزنده و دوباره عدم عرضه آن و فعالیت‌ها و رفتار‌هایی از این دست چند هزار میلیارد از کسری بودجه خود را جبران کند، با توجه به اینکه دولت با کسری بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان مواجه است و کسری بودجه بار تورمی به دنبال دارد و اتفاقات بدی را در اقتصاد و معیشت مردم رقم می‌زند و اگر کسری بودجه با استقراض از بانک مرکزی جبران شود، دولت یک اقدام مقطعی و یک مسکن کوتاه مدت را در دستور کار خود قرار داده، مسکنی که کاری از پیش نمی‌برد، به همین خاطر فعالیت‌ها و تاثیر گذاری‌های دولت در بازار سرمایه به صورت ریشه‌ای باید مورد بررسی قرار بگیرد.آیا می‌توان گفت تصمیم عدم عرضه ای تی‌های پالایشی به خاطر فروش اوراق سلف نفتی دولت یا همان وعده گشایش بود؟
این مدل بازی کردن دولت در بازار سرمایه به نوعی بیشتر حرکت در راستای فعالیت‌های سفته بازی است، این وسط برخی سفته بازاران که با دولت در ارتباط هستند برای کمک به تامین نقدینگی بودجه دولت، با اعلام خبر‌هایی و تکذیب مجدد آن به دولت سود می‌رسانند، یعنی سفته بازان با چنین فعالیت‌هایی به نفع دولت کارمی کنند. در حالی که در شرایط بد اقتصادی که مردم به بازار سرمایه رو کرده اند و دولت با سیاست گذاری درست باید با نهادینه کردن فرهنگ سرمایه داری و ایجاد آرامش در بازار، کاری کند که نماد‌ها و شرکت‌ها شروع به افزایش سرمایه‌های بزرگ از محل آورده‌های نقدی کنند، در این صورت است که شاخص اگر از ۲ میلیون و ۳ میلیون هم رد شود حباب ژاپنی در اقتصاد ایران رقم نمی‌خورد.بدگمانی فعالان بازار
رشد بیش از ۴۰۰ درصدی قیمت سهام دولتی از ابتدای اردیبهشت ماه تاکنون و در نهایت منتفی شدن عرضه سهام پالایشی در قالب صندوق دوم اما بدگمانی فعالان بازار سهام را نیز به دنبال داشت. بازار از سرمایه گذاران واقعی و مردمی که به تازگی علاقمند به فعالیت در بازار بورس شده اند خالی می‌شود، لذا بازار می‌ماند و سفته بازان و در این صورت فرهنگ سهامداری در بین مردم نهادینه نمی‌شود، اگر فرهنگ سهامداری را در کشور نهادینه کنیم اقتصاد به مسیر واقعی خود بر می‌گردد.به نظر می‌رسد دولت مردم را در مساله عرضه‌ای تی اف‌های پالایشی بازی داده است.تاثیر بازگشت مجدد دارادوم به بازار سرمایه
پس از بازگشت دارا دوم به بورس و اعلام عرضه آن در هفته دولت، خیلی از سهامداران امیدوار به بازگشت روند شاخص کل بازار سهام هستند.محمد اصولیان کارشناس بازار سرمایه معتقد است: در صورتی که اخبار مربوط به دارا دوم تایید شود روند بازار دوباره مثبت خواهد شد و بازار سبز خواهد بود.
اما مساله این است که دولت‌های ما تا کنون به این موضوع واقف نشده یا باور نکرده اند که نگاه‌های مقطعی در اقتصاد جواب نداده و نمی‌دهد، لذا تا نپذیریم نگاه‌های مقطعی در اقتصاد جواب نمی‌دهد، تا مسوولین نپذیرند اقتصاد علم است و راه حل عبور از بحران‌های اقتصادی، استفاده از راهکار‌های علمی در اقتصاد است نه راه حل‌های سیاسی و قایم موشک بازی دولت با مردم، هیچ گاه روند رشد واقعی بر اقتصاد ایران حاکم نمی‌شود، بخش بزرگی از مشکلات اقتصادی کشور نتیجه دخالت، مدیریت و تصمیم گیری متولیان دولتی است که اقتصاد را نمی‌شناسند، نه تنها دولت بلکه بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در ادوار مختلف که باید بر عملکرد دولت نظارت کنند، به معنای واقعی کلمه، درکی از علم اقتصاد ندارند، این در حالی است که با عدم علم و آگاهی به ظرافت‌های اقتصادی و اینکه حتی در یک خط هم نمی‌توانند شاخص بورس را تعریف کنند، اما در مورد عملکرد بورس نظر می‌دهند و در بازاری اینچنین مهم و در اقتصادی اینچنین پرنوسان اظهار نظر‌ها و تصمیم گیری‌هایی می‌کنند که به هیچ وجه به صلاح اقتصاد نیست! لذا تصمیم گیری‌های بدون پشتوانه علم اقتصاد منجر به کاهش اعتماد مردم به دولت در امور اقتصادی و اتخاذ تصمیمات اقتصادی بنا به تصمیم گیری‌های خود می‌شوند نه هدایت دولت!
منبع:
1.رده / همه چیز درباره صندوق ETF | آخرین خبرها درباره عرضه دارا دوم
2.دانشجو / پشت پرده ماجرای ETF پالایشی‌ها «دارا دوم» چه بود؟ / بازی سفته‌بازان و دولت در بورس با سرمایه‌های مردم
3.دنیای اقتصاد / ماجرای پرحاشیه «دارا دوم»
4.گسترش/ بورس امروز مثبت می‌شود؟
.jpg "چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟")
