علم در خدمت صلح و توسعه یا جنگ و کشتار؟!

روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی است تا به نقش مهم علم در ایجاد صلح، پیشرفت بشری و توسعه پایدار پرداخته شود. اما اگرچه تاریخ نشان می‌دهد که قدرت‌های سلطه‌گر، به ویژه در غرب، از علم به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده‌اند.
يکشنبه، 20 آبان 1403
تخمین زمان مطالعه:
نویسنده : پیمان زرکش
موارد بیشتر برای شما
علم در خدمت صلح و توسعه یا جنگ و کشتار؟!
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی است تا به نقش مهم علم در ایجاد صلح، پیشرفت بشری و توسعه پایدار پرداخته شود. این روز، یادآور این نکته است که علم می‌تواند به عنوان ابزاری برای بهبود کیفیت زندگی و کاهش تنش‌ها در جوامع بشری مورد استفاده قرار گیرد. با این حال، تاریخ نشان می‌دهد که علم در بعضی از مواقع به ابزاری برای جنگ و خشونت تبدیل شده است. در این یادداشت، به بررسی این پارادوکس می‌پردازیم و سعی خواهیم کرد تا رویکرد کشورهای غربی، به‌ویژه ایالات متحده و اسرائیل، را در این زمینه تحلیل کنیم.
 

روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه

سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو) در سال 1999، دهم نوامبر را به عنوان روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه نامگذاری کرد. این نام‌گذاری به منظور ترویج آگاهی عمومی درباره اهمیت علم و فناوری در ایجاد صلح و توسعه پایدار صورت گرفته است. علم به عنوان یک ابزار، می‌تواند به بشر کمک کند تا بر چالش‌های گوناگون غلبه کند و به سمت آینده‌ای بهتر حرکت کند. علم در این راستا می‌تواند به ایجاد راه‌حل‌های نوآورانه برای مشکلات اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی کمک کند. اما آیا واقعاً علم در خدمت صلح و توسعه است یا اینکه به ابزاری در دست قدرت‌های سلطه‌گر تبدیل شده است؟
 

سابقه و منشاء علم در ایران

ایران، با تاریخچه‌ای غنی و باستانی، همواره به عنوان مرکز دانش و علم در خاورمیانه و آسیا شناخته می‌شده است. از زمان‌های گذشته، دانشمندانی چون ابوعلی سینا، خیام و زکریای رازی و بسیاری دیگر از علماء و بزرگان، به پیشرفت علم و فلسفه کمک کرده‌اند. این پیشرفت‌ها در زمینه‌های پزشکی، ریاضیات و نجوم در تاریخ بشری تأثیرگذار بوده است. ایران در طول تاریخ، همواره به علم و دانش اهمیت داده و در دوران‌های مختلف، مراکز علمی و دانشگاه‌ها را تأسیس کرده است. اما با گذر زمان و روی کار آمدن حاکمان نالایق و بی اندیشه، از قدرت و عمق این رویکرد کاسته شد تا آنکه انقلاب اسلامی، موج جدیدی از حرکت علمی و نخبگانی را رقم زد.
.
علم در خدمت صلح و توسعه یا جنگ و کشتار؟!
.

روند رشد علم و صنعت در غرب

با آغاز رنسانس در قرن پانزدهم میلادی، اروپا به عنوان مرکز علم و تکنولوژی در جهان شناخته شد. رنسانس، نه تنها به احیای علم و هنر منجر شد، بلکه به تغییرات اجتماعی و سیاسی عمیقی نیز انجامید. علم در این دوران به ابزاری برای پیشرفت و توسعه تبدیل شد و قدرت‌های غربی به سلاح‌های پیشرفته و فناوری‌های نوین دست یافتند. این پیشرفت‌ها، نه تنها به بهبود کیفیت زندگی مردم کمک کرد، بلکه به گسترش امپریالیسم و سلطه‌گری نیز انجامید.
با پیشرفت علم و تکنولوژی، کشورهای غربی به ویژه ایالات متحده، با استفاده از دستاوردهای علمی و فناوری، به تولید سلاح‌های کشتار جمعی و تسلیحات پیشرفته پرداخته‌اند. این کشورها به بهانه‌های مختلف، از جمله دفاع از آزادی و دموکراسی، به جنگ‌هایی پرداخته‌اند که پیامدهای ویرانگری برای جوامع مختلف داشته است. آیا این علم به واقع در خدمت صلح و امنیت جهانی است یا تنها بهانه‌ای برای پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی است؟
 

علم برای پایان جنگ یا پیروزی در جنگ؟

در قرن بیستم، علم به یکی از ابزارهای اصلی در جنگ‌ها تبدیل شد. از جنگ جهانی اول و دوم گرفته تا جنگ‌های مدرن، علم و فناوری به عنوان ابزاری برای ایجاد سلاح‌های کشتار جمعی و تسلیحات پیشرفته مورد استفاده قرار گرفت. ایالات متحده و کشورهای غربی به بهانه‌های مختلف، از جمله دفاع از آزادی و دموکراسی، به تولید و فروش سلاح‌های کشتار جمعی پرداخته‌اند. آیا این علم به واقع در خدمت صلح و امنیت جهانی است یا تنها بهانه‌ای برای پیشبرد اهداف سیاسی و اقتصادی است؟

در جنگ جهانی دوم، استفاده از بمب اتمی توسط ایالات متحده بر روی شهرهای هیروشیما و ناگازاکی، اثباتی بر این واقعیت است که علم می‌تواند به ابزاری برای نابودی تبدیل شود. این عمل نه تنها جان انسانهای بسیاری را گرفت، بلکه پیامدهای زیست‌محیطی و اجتماعی عمیقی را برای نسل‌های آینده به همراه داشت. به جای اینکه علم به عنوان ابزاری برای ایجاد صلح و همکاری بین ملل مختلف مورد استفاده قرار گیرد، به ابزاری برای تسلط و سلطه تبدیل شد.
 

نتایج علم برای صلح و توسعه فلسطین

در خاورمیانه، به ویژه در فلسطین، علم و فناوری به ابزاری برای سرکوب و خشونت تبدیل شده است. اسرائیل با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، به کشتار و سرکوب مردم فلسطین پرداخته و در این راستا، جامعه جهانی را به چالش کشیده است. علم و فناوری به جای اینکه به ایجاد صلح و امنیت کمک کند، به ابزاری برای ظلم و ستم تبدیل شده است. این واقعیت نشان می‌دهد که علم به خودی خود نمی‌تواند ضامن صلح باشد، بلکه این رویکرد انسان‌ها و نهادهای حاکم است که تعیین‌کننده است.

اسرائیل به عنوان یکی از کشورهای به ظاهر پیشرفته در زمینه فناوری نظامی، از این علم برای توسعه سلاح‌های پیشرفته و استفاده از آن‌ها در مقابله با مردم فلسطین بهره می‌برد. این مسئله نه تنها به کشتار مردم فلسطین منجر شده، بلکه به ایجاد تنش‌های بیشتر در منطقه و در سطح جهانی نیز انجامیده است. در واقع، علم به عنوان ابزاری برای ایجاد صلح و امنیت در این منطقه ناکام مانده و به ابزاری برای ادامه خشونت‌ها و تضییع حقوق بشر تبدیل شده است.
 

علم و اخلاق: چالشی برای آینده

در دنیای امروز، با پیشرفت‌های علمی و فناوری، چالش‌های جدیدی نیز به وجود آمده است. سوالاتی درباره اخلاق علم و مسئولیت‌های اجتماعی دانشمندان و پژوهشگران مطرح می‌شود. آیا علم باید فقط به دنبال پیشرفت‌های تکنولوژیکی باشد یا اینکه باید به جنبه‌های انسانی و اخلاقی نیز توجه داشته باشد؟

در این راستا، لازم است که کشورهای پیشرفته به ویژه ایالات متحده و کشورهای غربی، مسئولیت‌های اجتماعی خود را جدی بگیرند و به این نکته توجه کنند که علم و فناوری باید در خدمت بشریت و بهبود کیفیت زندگی مردم باشد. عدم توجه به این نکته می‌تواند پیامدهای جدی برای آینده بشریت به همراه داشته باشد. به عنوان مثال، توسعه فناوری‌های هسته‌ای و تسلیحات پیشرفته بدون توجه به عواقب آن، می‌تواند به تهدیدی جدی برای صلح و امنیت جهانی تبدیل شود.
 

نتیجه‌گیری

علم، در صورت مدیریت صحیح و اخلاقی، می‌تواند به عنوان ابزاری برای ایجاد صلح و توسعه پایدار مورد استفاده قرار گیرد. اما تاریخ نشان می‌دهد که قدرت‌های سلطه‌گر، به ویژه در غرب، از علم به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف خود استفاده کرده‌اند. روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، یادآور این نکته است که ما باید به گونه‌ای از علم استفاده کنیم که به نفع بشریت باشد و نه به ضرر آن. برای تحقق این هدف، نیاز به یک رویکرد جامع و انسانی داریم که بتواند علم را در خدمت صلح و عدالت قرار دهد.

از این رو، ما باید به یاد داشته باشیم که علم تنها یک ابزار است و این ما هستیم که تعیین می‌کنیم چگونه از آن استفاده کنیم. در نهایت، علم باید در خدمت صلح، عدالت و پیشرفت بشری باشد و نه در خدمت سلطه و ظلم. روز جهانی علم در خدمت صلح، فرصتی است تا به این موضوع توجه کنیم و به دنبال راهکارهای مؤثری برای استفاده بهینه از علم در جهت ایجاد صلح و توسعه پایدار باشیم.


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.