با این‌كه اولین پیوند عضو در ایران، سال ۱۳۱۴ انجام شده اما بعد از این همه سال، هنوز خانواده ۷۱ درصد مرگ‌های مغزی در كشور در زمینه اهدای عضو همكاری ندارند و سالانه حدود ۲۵ درصد از بیماران در انتظار پیوند به دلیل پیدا نشدن عضو جان خود را از دست می‌دهند.
متوسط اهدای عضو در دنیا ۱۰ تا ۲۰ نفر به ازای هر یك میلیون نفر است در حالی كه در ایران، متوسط اهدای عضو از ۶/۱ در سال ۸۳ به ۹/۲ در حال حاضر رسیده كه این آمار با آمار عدم همكاری خانواده‌های مرگ مغزی همخوانی دارد.
همچنین برخی كشورها مانند اسپانیا به نرخ اهدای ۳۵ در یك‌میلیون نفر جمعیت رسیده‌اند. اسپانیا یكی از مذهبی‌ترین كشورهای اروپایی است و شاید دلیل اصلی این نرخ بالای اهدا، صبغه مذهبی آن كشور باشد. به نظر می‌رسد اگر در كشور ما اطلاع رسانی لازم در این زمینه انجام شود، حتی به نرخ‌های بالاتری دست یابیم.
كامران باقری‌لنكرانی، وزیر بهداشت در همایش نفس، با بیان این كه خانواده‌های ۷۱ درصد مرگ‌های مغزی كشور در زمینه اهدای عضو همكاری ندارند، با تاكید بر لزوم فعال‌تر شدن شبكه فراهم‌آوری اعضا به منظور استفاده موثرتر از ارگان‌های اهدایی، گفت: حداقل یك پنجم افراد در انتظار پیوند در دنیا به دلیل كمبود ارگان، جان خود را از دست می‌دهند.
به گزارش ایسنا، وی با بیان این كه آمارهای دنیا نشان می‌دهد كه حداقل یك پنجم افراد لیست پیوند به دلیل كمبود ارگان جان خود را از دست می‌دهند، ادامه داد: باوجود همه تلاش‌های انجام شده در زمینه پیوند از مرگ مغزی و با وجود فعال شدن شبكه فراهم‌آوری عضو در اغلب دانشگاه‌های كشور، باز هم از نظر فرهنگ عمومی در این زمینه با مشكل مواجه هستیم.
به گفته لنكرانی، خانواده‌های ۷۱ درصد مرگ‌های مغزی كشور در زمینه اهدای عضو همكاری ندارند و این نقطه بحرانی محسوب می‌شود. در حالی كه برخی پیوندها مانند پیوند قلب بدون پیوند از جسد قابل انجام نیست. در مورد پیوندهایی مانند پیوند كبد كه از زنده هم قابل انجام است، به دلیل عوارض این كار، ترجیح اصلی آن است كه پیوند از جسد صورت گیرد. بنابراین لازم است موضوع فرهنگسازی اهدای عضو از جسد به صورت جدی‌تر دنبال شود.
لنكرانی با اشاره به همه‌گیری جهانی بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون و چاقی، ادامه داد: با سیر فزاینده نارسایی كلیه روبه‌رو خواهیم بود و پیش‌بینی می‌شود كه تعداد نارسایی‌های كلیه تا ۲۰ سال آینده هر سال افزایش یابد. بنابراین مهم است كه این نیاز از دهنده جسد تامین شود.
لنكرانی با بیان این‌كه ریه از جمله ارگان‌هایی است كه سریع تخریب می‌شود و به همین دلیل نمی‌توان از ریه تعداد زیادی از بیماران مرگ مغزی استفاده كرد و هر چه فاصله بیشتر شود امكان استفاده از این عضو كمتر می‌شود، با اشاره به شبكه فراهم آوری اعضا، گفت: در صورتی كه این شبكه فعال‌تر شود، می‌توان به صورتی موثرتر از ارگان‌های اهدایی استفاده كرد.
لنكرانی با اشاره به حمایت‌های یارانه‌ای وزارت بهداشت از بیماران پیوندی نیز گفت: سال گذشته ۵۵ میلیارد تومان یارانه تنها برای داروهای پیوند پرداخت شد. همچنین با در نظر گرفتن ۲۰ میلیارد تومان ردیف حمایتی، در مجموع حدود ۷۵ میلیارد تومان به صورت مستقیم برای داروهای بیماران پیوندی هزینه شد و این روند حمایتی برای سال جاری هم ادامه دارد.
رئیس بیمارستان مسیح دانشوری با بیان این‌كه سالانه حدود ۲۵ درصد بیماران درانتظار پیوند به دلیل پیدا نشدن عضو، جان خود را از دست می‌دهند، بر لزوم فرهنگسازی در زمینه اهدای عضو از مرگ مغزی تاكید كرد.
دكتر علی‌اكبر ولایتی با اشاره به تاریخچه پیوند عضو از مرگ مغزی در دنیا گفت: از سال ۱۹۶۸ ارگان‌های حیاتی مبتلایان مرگ مغزی برای پیوند به بیماران نیازمند مورد استفاده قرار گرفت.
وی با اشاره به تاریخچه پیوند از جسد در ایران و فتوای حضرت امام خمینی (ره) مبنی بر جواز پیوند عضو از مرگ مغزی، ادامه داد: سال ۱۳۸۱ نیز قانون پیوند اعضا به تصویب مجلس رسید و تایید شورای نگهبان را نیز گرفت. پیوند عضو از مرگ مغزی در دنیا بسیار گسترش یافته و در ایران نیز باوجود سابقه كوتاه، از رشد خوبی برخوردار بوده است.
ولایتی با تاكید بر لزوم فرهنگ‌سازی‌های لازم به منظور اهدای عضو از مرگ مغزی و همچنین دریافت كارت‌های اهدای عضو یا كارت دریافت عضو از سوی افراد مختلف جامعه، گفت: در حال حاضر حدود ۲۰۰ نفر در فهرست انتظار پیوند قلب، ۲۵۰ بیمار در فهرست انتظار پیوند ریه و ۹۰۰ بیمار در فهرست انتظار پیوند كبد قرار دارند. در این بین، پیوند كلیه تقریبا در كشور به روز انجام می‌شود.
وی پیوند ریه را به دلیل حساسیت زیاد این عضو بدن از مشكل‌ترین پیوندها عنوان كرد و گفت: ریه از جمله اعضای بدن است كه بسیار زود آسیب می‌بیند و ریه آسیب دیده، معمولا قابل انتقال و پیوند نیست.رئیس جمعیت حمایت از پیوند اعضای ایرانیان با بیان این كه سالانه حدود ۲۵ درصد بیماران در صف انتظار پیوند به دلیل پیدا نشدن عضو جان خود را از دست می‌دهند، ادامه داد: این در حالی است كه تعداد مرگ مغزی در كشور از آمار بالایی برخوردار است. بر اساس ارزیابی‌های اولیه در صورتی كه آمادگی اهدای عضو در خانواده‌های ۲۰ درصد مرگ‌های مغزی وجود داشته باشد، نیاز بیماران نیازمند به پیوند عضو كشور برطرف خواهد شد.
ولایتی گفت: تاكنون در بیمارستان مسیح دانشوری ۳۱ مورد پیوند ریه و ۲۹ مورد پیوند قلب انجام شده است كه دو مورد این پیوندها (پیوند ۲ ریه و یك قلب به صورت همزمان) در یك بیمار انجام شده است.
● پیوند اعضا از ابتدا تاكنون
نخستین پیوند نسج در ایران مربوط به سال ۱۳۱۴ (پیوند قرنیه) است. همچنین انجام پیوند كلیه در سال ۱۳۴۷، دومین پیوند نسج در ایران بود و پس از آن سابقه نخستین پیوندها در كشور به دوران پس از انقلاب اسلامی مربوط می‌شود؛ به این ترتیب كه انجام نخستین پیوند قلب و كبد به سال ۱۳۷۲ و نخستین پیوند ریه به سال ۱۳۷۹ و نخستین پیوندهای پانكراس و روده به سال ۱۳۸۵ مربوط می‌شود. در حال حاضر نیز پیوندها از نتایج قابل قبولی برخوردار است و تقریبا با بهترین مراكز دنیا برابری می‌كند.
تا پایان سال گذشته ۶۹۷ پیوند كبد، ۲۱۱ پیوند قلب، ۵۱ پیوند پانكراس، حدود ۲۰۰۰ پیوند مغز استخوان، ۲۸۷۲ پیوند دریچه قلب، ۱۶۴۲ پیوند قرنیه و ۳۴ پیوند ریه در كشور انجام شده است. همچنین سالانه بیش از ۲۰۰۰ پیوند كلیه در كشور انجام می‌شود.
پیوند كلیه از ۱۷۷۰ مورد در سال ۸۳ به ۱۹۲۶ مورد در سال ۸۷ افزایش یافته است. از آنجا كه پیوند كلیه به ۲ صورت از جسد و از زنده قابل انجام است، در فاصله سال‌های ۸۳ تا ۸۷ انجام پیوند كلیه از زنده كمتر شده است؛ به این صورت كه سال ۸۳ ، ۱۵۶۳ پیوند كلیه از زنده صورت گرفت كه این آمار در سال ۸۷ به ۱۵۴۰ كاهش یافته و عمده افزایش در پیوند از جسد بوده است؛ به این صورت كه پیوند كلیه از جسد از حدود ۲۰۰ مورد در سال ۸۳ به ۳۸۱ مورد در سال ۸۷ رسیده است. در حال حاضر پیوند كلیه در ۲۵ مركز، پیوند قلب در ۴ مركز، پیوند ریه در ۲ مركز، پیوند كبد در ۳ مركز و پیوند پانكراس در یك مركز انجام می‌شود. همچنین بانك خون بند ناف در گسترش پیوند در كشور بسیار موثر است.
● لیست انتظار پیوند كلیه نداریم
رئیس گروه اورولوژی بیمارستان لبافی‌نژاد، ایران را تنها كشور دنیا دانست كه لیست انتظار پیوند كلیه ندارد و بر لزوم ایجاد سازمان پیوند اعضا با ریاست بالاترین مرجع اجرایی كشور تاكید كرد.
دكتر سیم‌فروش گفت: حدود ۲۵ هزار پیوند كلیه از بعد انقلاب تاكنون در كشور انجام شده است. این در حالی است كه هزینه‌ای كه به تیم پیوند پرداخت می‌شود، به اندازه جراحی‌های كوچك است اما هزینه پیوند در كشورهای همجوار ایران ۵ میلیون تومان است.
وی ادامه داد: پزشكان كه از خیران گمنام سلامت كشور هستند، حدود ۱۲۰ میلیارد تومان به ۲۵ هزار پیوند كلیه انجام شده كمك كرده‌اند كه با هیچ جای دنیا قابل مقایسه نیست.
رئیس گروه اورولوژی بیمارستان لبافی‌نژاد، بزرگ‌ترین مشكل در زمینه پیوند را عدم پشتیبانی كافی سیستم اداری مالی عنوان كرد و گفت: حال كه پزشكان و پرستاران اینچنین به حوزه سلامت خدمت می‌كنند، لازم است مانند سازمان انتقال خون، سازمان پیوند اعضا در كشور راه‌اندازی شود و بالاترین مرجع اجرایی كشور، ریاست آن را بر عهده بگیرد.
/1001/
