جابه‌جایی در مدیریت بزرگترین نهاد مسئول در امور هستهای جهان، انتظارها را نسبت به تحول در خط مشی این سازمان افزایش داده است اگرچه برخی معتقدند که او نیز همان محظورات و محافظه‌کاری رهبران سازمان ملل را خواهد داشت.
جابه‌جایی در مدیریت بزرگترین نهاد مسئول در امور هستهای جهان، انتظارها را نسبت به تحول در خط مشی این سازمان افزایش داده است. امیدها به تحول در آژانس انرژی اتمی را می‌توان در استقبال گسترده‌کشورهای مختلف از انتخاب «یوکیا آمانو» دیپلمات ژاپنی به جای محمد البرادعی مصری به روشنی دید.
به باور ناظران هرچند قدرت اصلی در این سازمان که دیده‌بان هستهای جهان نام گرفته،در اختیار نهاد شورای حکام است اما دوران پرتلاطم البرادعی در منصب رهبری این نهاد نشان داد که شخص دبیر کل می‌تواند تأثیر بسزایی در هدایت سیاست‌های هستهای جهان داشته با شد.
اکنون دیپلمات ژاپنی مسئولیتی را عهده‌دار شده است که بیش از هر نهاد دیگری در معرض قضاوت افکار عمومی جهان است .در سال‌های سختی که بر آژانس انرژی اتمی گذشت نحوه رفتار آژانس با موضوع هستهای به یکی از شاخص‌های عدالت جهانی تبدیل شد. ایران از جمله کشورهای عضو آژانس است که به‌رغم اجرای پیمان ان.پی.تی از بیشترین تبعیض در برخورد این سازمان برخوردار بوده است.
بدون شک مدیر جدید آژانس در اولین روزهای کاری خویش با چند مناقشه مهم هستهای روبه‌رو خواهد شد. موضوعاتی از قبیل آزمایش هستهای کره شمالی، وضعیت هستهای پاکستان و هند، کاهش تسلیحات هستهای قدرت‌های بزرگ، زرادخانه‌های اتمی اسرائیل و بالاخره موضوع هستهای ایران.
رفتار آمانو در قبال هر کدام از این پرونده‌ها بدون شک سرنوشت آینده این سازمان بین‌المللی را رقم خواهد زد. آرمان جهان عاری از سلاح هستهای، یک خواسته جهانی است. این ایده در منطقه ما - خاورمیانه - به دلیل سایه وحشت زرادخانه هستهای اسرائیل بیش از هر نقطه دیگر دنبال می‌شود.
دیپلمات سلف آمانو - البرادعی - به داشتن سیاستی دو پهلو در قبال این چالش‌های هستهای مشهور بود. او سعی می‌کرد هر دو طرف قربانیان تبعیض هستهای و نیز دارندگان قدرت اتمی را راضی نگه دارد. ایرانی‌ها نیز همین تصویر آمیخته به ابهام را از دیپلمات مصری دارند اما با همه این اوصاف البرادعی در پایان ریاست‌اش اقرار کرد که خاورمیانه فقط در صورت برچیده شدن سلاح‌های هستهای اسرائیل روی آرامش خواهد دید.
شاید این نکته را بتوان مهم‌ترین تجربه دوران البرادعی برای جانشین‌اش به حساب آورد. هم‌اکنون حدس و گمان‌های زیادی درباره نوع نگرش جانشین البرادعی نسبت به جهان عاری از سلاح هستهای وجود دارد. برخی نسبت به آینده رفتار او خوشبین هستند بویژه آن که او از کشوری آمده که قربانی بمباران هستهای بوده است و آمانو تجربیات بسیار ارزشمندی در زمینه خلع سلاح و منع گسترش سلاح‌های هستهای و نیز سیاستگذاری‌های مربوط به انرژی هستهای را دارا بوده و بطور مکرر در مذاکرات بین‌المللی که در زمینه توسعه ان. پی. تی (معاهده منع گسترش سلاح‌های هستهای)، کنوانسیون منع گسترش سلاح‌های بیولوژیکی و سمی (BTWC) و نیز بررسی معاهده منع جامع آزمایش‌های هستهای (TBTC)، معاهده سلاح‌های متعارف و اصلاحیه آن شرکت داشته است. در همین راستا گروه‌های صلح‌جوی ضمن ابراز ناخرسندی از انتخاب مدیرکل جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کردند: آمانو دیپلماتی ژاپنی است که از سیاست‌های محمد البرادعی برخوردار نیست. حتی تاداتوشی آکیبا شهردار هیروشیما نیز که از بابت انتخاب آمانو خرسند است، نسبت به تهیه نقشه‌راه از سوی آمانو به منظور دستیابی به حذف و عاری‌سازی سلاح‌های هستهای ابراز امیدواری کرد.
اما برخی دیگر با تردید درباره سیاست او سخن می‌گویند و معتقدند که او نیز همان محظورات و محافظه‌کاری رهبران سازمان ملل را خواهد داشت. به باور این ناظران نظام تقسیم قدرت در آژانس اتمی به‌گونه‌ای است که مدیر کل قدرت مانور چندانی ندارد زیرا شورای حکام همانند شورای امنیت قدرت رئیس را محدود می‌کند. یک دلیل بدبینی دیگر این گروه خرسندی اسرائیل و امریکا از انتخاب آمانو است و این که گفته می‌شود گروه غرب در شورای حکام نقش زیادی در این انتخاب داشته است.
اما به دور از این گمانه‌زنی‌ها اولین اجلاس شورای حکام که زمان چندانی برای آن باقی نیست نشان خواهد داد که دیپلمات ژاپنی کدام مسیر را دنبال می‌کند.
/2759/
