حد ضرر (Loss Stop)

اقتصاد علمی بسیار عجیب و بزرگی است. این علم بر خلاف تفکر عموم، تنها به اعداد و ارقام و نمودارها توجه ندارد. این علم پای را فراتر از حد قیمت ها و بازارها می گذارد و با همراهی علم روانشناسی به نوعی سعی می کند ذهن انسان ها را بخواند و رفتار بعدی آن ها را با درصد احتمال خطای کمی حدس بزند. در واقع امروزه بازارهای سرمایه بر اساس همین رفتارشناسی پیش می روند و یکی از پایه های اساسی آن را تشکیل داده است.

در کلام بهتر اگر بخواهیم مثالی ملموس تر بزنیم همین عنوان تحلیل تکنیکال مفهومی است که بر اساس پیش بینی رفتار شناسی فروشنده ها و خریداران صورت می گیرد. شما به عنوان یک سهامدار یا معامله گر با انواع ابزارآلات مختلف و تحلیل های بسیار سعی در رفتار شناسی خریداران و فروشندگان بازار سرمایه دارید.

نتیجه این رفتار شناسی می تواند زمان درستی برای ورود به سهم یا خروج از آن را مشخص کند؛ بنابراین عملا ما در بازار با استفاده از اعداد و ارقام و جداول مختلف مشغول روانشناسی هستیم.

نکته جالب تر این جاست که این روانشناسی در مورد خود ما هم صدق می کند؛ یعنی ما قبل از این که بخواهیم به سهمی وارد شویم یا تصمیم دیگری بگیرم باید خودمان را بشناسیم و رفتار درستی برای خودمان تعریف کنیم. در کلام بهتر ما تحلیل تکنیکال و رفتارشناسی بازار را انجام می دهیم تا بتوانیم بر اساس این رفتار غالب، رفتار درستی برای خودمان مشخص کنیم. این گونه می توانیم سود خوب با ریسک کمتری و با روش علمی تر به دست بیاوریم.

این مفهوم به ما کمک می کند که بازار سرمایه را خارج از شانس یا اقبال بدانیم. یکی از اصلی ترین مفاهیم خودشناسی در بازار سرمایه را حد ضرر می توان معرفی کرد. در ادامه قصد داریم بیشتر با تعریف حد ضرر، مفهوم آن و روش های مختلف تعیین آن آشنا شویم. یادتان باشد حد ضرر از اصول اول و کاملا لازم برای ورود به معامله یک سهم است؛ بنابراین همراه ما باشید تا کامل با این مفهوم آشنا شویم.

مفهوم حد ضرر از بعد شخصیتی

به زبان ساده حد ضرر در واقع خط قرمزی است که شما باید از آن به هیچ وجه عبور نکنید. این خط قرمز در ذهن شما باید چیزی شبیه به پرتگاه باشد که قدم گذاشتن در آن مساوی با شکست شما خواهد بود. در کلام رعایت یک خط قرمز کاملا ساده و راحت است اما این اتفاقات جزئی است که به چشم نمی آید اما رفته رفته خط قرمز را رد می کند.

به طور مثال فردی دروغ را خط قرمز خود تعیین می کند. این یعنی او نباید تحت هیچ شرایطی دروغ بگوید؛ اما به مرحله عمل که می رسد، کم کم دروغ های کوچک و به ظاهر بی تاثیر با هزاران توجیه خط قرمز را رعایت می کند. از این گونه خط قرمزها، مانند صبح زود بیدار شدن و... در زندگی هر کدام از ما بسیار اتفاق افتاده است و همه ما به نوعی این تجربه ها را در کارنامه زندگی داریم.

بحثی که باعث می شود حد ضرر فارغ از مفهوم اصلی آن در بازار سرمایه بسیار مهم جلوه کند دقیقا همین است که ما عموما عادت به شکستن خط قرمزها داریم.

از این روست که معامله گران حرفه ای و کسانی که در بازار سرمایه تجربه های بسیاری کسب کرده اند بر داشتن و رعایت حد ضرر بسیار تاکید می کنند. در غیر این صورت مفهوم ریاضی و عددی حد ضرر چیز چندان سختی نیست و مفهومی است که عموما هرکسی می تواند آن را به سادگی درک کند.

از طرفی دیگر حد ضرر مفهومی می تواند باشد که نه تنها در بازار سرمایه بلکه در هر نوع رفتاری، حتی در رفتار با یک دوست یا یک همکار بسیار به کمک ما بیاید. در کلام بهتر هر ارتباط ما با دنیای بیرون مانند دوستی، خرید و فروش، ازدواج، درس خواندن و ... نیاز به تعیین یک حد ضرر دارد. این حد می تواند مانند خط کشی دقیق ما را از افتادن در پرتگاهی عمیق دور کند.

اگر کمی به زندگی شخصی خودتان نگاه کنید خواهید دید که نداشتن همین حد ضرر باعث شده است که چه ضربه های بزرگی بخورید و چه ضررهایی را متحمل شوید. به این مفهوم نه تنها از دید بورسی و اقتصادی بلکه از دید اجتماعی و شخصیتی به آن نگاه کنید. باور کنید رمز اصلی که باعث می شود از 90 درصد معامله گران پیشی بگیرید این است که مسئله انسانی را در اعداد و ارقام بفهمید و درک کنید. (1)

مفهوم حد ضرر در بازار سرمایه

اما نوبت این است که حد ضرر را از دید اعداد و ارقام نگاه کنیم. حد ضرر در واقع یک عدد یا یک قیمت است که شما در بازار سرمایه به هیچ عنوان حق ندارید از آن عدد بیشتر در سهمی صبر کنید و منتظر اتفاق جدیدی باشید. در کلام بهتر حد ضرر در برابر احساس کاذب امیدواری شما می ایستد و شما در لحظه ای که سهم برخلاف تحلیلتان در حال سقوط است باید در اطراف همان عدد و قیمت اقدام به خروج از سهم کنید.

به طور مثال شما سهمی را در قیمت 100 تومان خریداری کرده اید. بر اساس تحلیل تکنیکالی که انجام داده اید بر این باور هستید که سهم می تواند به حد سود 200 تومان برسد؛ اما بر اثر یک اتفاق یا اشتباهی در تحلیل سهم بعد از نوسانی روند نزولی به خود می گیرد. در این حالت شما باید چه کار کنید؟ آیا همان لحظه سقوط سهم باید از سهم خارج شد؟ مسلما خیر.

پاسخ این است که شما قبل از خرید سهام در این تومان شما باید بر اساس روش هایی که در ادامه خواهیم گفت حد ضرر را مشخص کنید؛ مثلا حد ضرر برای این سهم با قیمت 100 تومان چیزی حدود 92 تومان شده است. شما در هنگام سقوط باید اطراف همین خط قرمز اقدام به خروج کنید؛ بنابراین حد ضرر یک قیمت تعیین شده توسط خود شماست که باعث می شود یک دیوار امنیتی در برابر ضرر بیشتر در سهم ایجاد شود.

اما در تعیین حد ضرر چندین عامل می تواند تاثیر گذار باشد که شما باید همه آن ها را رعایت کنید. مهمترین این عوامل را می توان بازه زمانی سرمایه گذاری شما دانست. در واقع این که شما کوتاه مدت، میان مدت یا بلند مدت سرمایه گذاری می کنید تاثیر بسیاری در انتخاب حد ضرر شما دارد.

عامل مهم دیگر صعودی یا نزولی بودن روند سهم است. این دو عامل اساسی ترین کلیات حد ضرر را برای شما مشخص می کند؛ اما شما باید یک عدد یا یک محدوده مشخص برای خود داشته باشید. در ادامه این موضوع را بیان خواهیم کرد. (2)

پیدا کردن حد ضرر و نکات مهم آن

برای پیدا کردن حد ضرر اصولا می توان از ابزارهای زیر استفاده کرد:

1-حمایت مهم

2-فیبوناچی

3-امواج الیوت

4-الگوهای نموداری

5-کف دوقلو

6-الگوی سروشانه

این ها ابزاری است که می تواند به شما کمک کند تا حد ضرر دقیق و البته منطقی بر اساس روند و تحلیل سهم خود پیدا کنید. این نکته را باز تکرار می کنیم که بعد از پیدا کردن حد ضرر مناسب سهم، حتما و حتما به آن پایبند باشید؛ اما در بالا دو نکته اساسی ذکر کردیم که شما باید بر اساس زمان و روند کلی سهم، این ابزارها را استفاده کنید.

از نظر بازه زمانی شما از سه حالت کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نمی توانید خارج شوید؛ یعنی بر اساس تحلیل های بنیادی و روند کلی بازار تصمیم می گیرید که یک سهم را با کدام دید خریداری کنید. یکی از دلایل مهمی که حد ضرر برای سهامداران مشخص نیست و آن را رعایت نمی کنند همین موضوع است که اصلا نمی دانند این سهام را با کدام دید خریداری کرده اند و به نوعی کورکورانه وارد سهم می شوند؛ اما وقتی به طور کامل بدانید که در کدام بازه قصد کسب سود دارید می توانید دقیق تر حد ضرر خود را مشخص کنید.

برای این کار اگر قصد معامله در بازه زمانی کوتاه مدت را دارید ابزارهای گفته شده را در تایم فریم روزانه بررسی کنید. اگر قصد سرمایه گذاری میان مدت دارید این تایم فریم را بر اساس هفتگی مورد واکاوی قرار دهید و در مورد سرمایه گذاری بلند مدت نیز اصولا تایم فریم های هفتگی و ماهانه کاربرد خوبی دارند. علت این امر نیز کاملا مشخص است.

در تایم فریم های بزرگ تر نوسانات کوچک دیده نمی شود و نمی تواند تاثیری در حد ضرر شما داشته باشد اما در تایم فریم های کوچک تر این نوسانات خود به خود مهم است و می تواند یک عامل تعیین کننده در حد ضرر شما محسوب شود. در مورد نکته دوم که روند صعودی یا نزولی بودن سهم در تعیین حد ضرر است نیز در ادامه توضیح خواهیم داد. (3)

حد ضرر ثابت یا متحرک؟

یکی از بحث های اساسی در تعیین حد ضرر این است که این حد ضرر را آیا می توان در ادامه حرکت سهم تغییر دارد یا خیر؟ پاسخ این سوال هم آری است هم خیر. در کلام بهتر این روند کلی سهام است که می تواند تعیین کند که حد ضرر شما ثابت باشد یا متحرک.

اگر یک سهام در روند نزولی خود قرار بگیرد شما حق ندارید حد ضرر خود را تکان دهید و آن را پایین تر یا بالاتر در نظر بگیرد. در این حالت حد ضرر شما ثابت خواهد بود.

اما در یک روند صعودی بحث اساسی به نام سود مطرح می شود. در کلام بهتر شما سرمایه گذاری می کنید که سود آوری داشته باشید؛ بنابراین هدف اول بعد از از دست ندادن سرمایه، از دست ندادن سود حاصل شده از خرید سهام است. بنابراین در یک روند صعودی که سهام درحال سود آوری است باید در فکر از دست ندادن سود هم بود.

از این رو حد ضرر شروع به حرکت به سمت بالا می کند تا در صورت نزولی شدن بازار علاوه بر ذخیره سرمایه اولیه، درصدی از سود نیز ذخیره شود. این یعنی تعیین حد ضرر به شکل متحرک و مکانیکی که البته برای تعیین آن نیز باید از ابزارهای یاد شده استفاده کرد. حال این که از کدام ابزار و با چه کیفیتی استفاده کنید بستگی به تحلیل شما و نوع حرکتی خود سهام دارد. (3)

نکته آخر در باب حد ضرر این است که همیشه در بازار عده ای هستند که در جاهای مختلف شروع به شایعه پراکنی می کنند. بسیاری که تحلیل خوبی ندارند یا به تحلیل خودشان اعتماد ندارند بر اثر این شایعات دست به اقدامات عجیبی می زنند.

به طور مثال بازار به شکل نزولی خود در آمده است و کم کم قیمت به حد ضرر شما رسیده است. در این حالت عده ای می گویند که خبر دارند این سهام در حال افزایش سرمایه یا ... این امیدواری های کاذب باعث می شود که راحت اصول خود را زیر پای بگذارید و در پرتگاه شکست قدم بزنید.

یادتان باشد اولا هیچ خبر رازگونه ای در این بازار وجود ندارد و ثانیا کسانی در این بازار موفق می شوند که به تحلیل خودشان احترام بگذارند؛ بنابراین واقعا به خودتان احترام بگذارید.

پی نوشتها