در طی عملیات‌های موفقیت‌آمیز رزمندگان اسلام در جبهه‌های حق علیه باطل، شمار زیادی از نیروهای رژیم بعثی عراق به اسارت نیروهای رزمنده ایرانی در آمده بودند.
افزایش اسرای عراق در ایران، عراقی‌ها را به این فکر واداشته بود که طرح تبادل اسرا را بپذیرند.
سرانجام در 24 فوریه 1986 میلادی، قطعنامه 582 به تصویب رسید و در بند 4 آن مقرر شد هر دو کشور ایران و عراق، با همکاری کمیته بین المللی صلیب سرخ در امور اسرای جنگی، هر چه زودتر تبادل اسرای خویش را آغاز کنند.
در همین زمان مجلس شورای اسلامی در تاریخ 13/9/1368 مصوبه‌ای را تنظیم کرد که طی آن در 22 مرداد سال 1369، ستاد رسیدگی به امور آزادگان تشکیل شد و همه چیز برای استقبال از کبوتران زخمی و خسته وطن آماده شد.
دوران سخت زندگی اسرای ایرانی در اردوگاه‌‍‌های عراقی، سرانجامی غرورآفرین وعزت بخش را با خود به همراه داشت.
صبر و شکیبایی، ایثار، تسلیم ناپذیری، تحمل شکنجه‌ها و ناملایمات، داشتن روحیه قوی و شکست ناپذیر، از جمله ویژگی‌های بارز آزادگان ایرانی در دوران اسارت بوده است.
در طی هشت سال دفاع مقدس، 45 هزار رزمنده به اسارت ارتش تجاوزگر عراق درآمدند، ولی فقط 40 هزار تن از آن‌ها به میهن بازگشتند.
اولین گروه آزادگان سربلند، در 26 مرداد سال 1369 به میهن بازگشتند و شور و خاطرات پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی را در یادها زنده کردند1.
شماری زیادی از اسرای رزمنده ایرانی، به علت همکاری نکردن ارتش عراق با صلیب سرخ و عدم اعلام آمار دقیق اسرای ایرانی، مفقودالاثر شدند که وضعیت تعدادی از آن‌ها تا به حال معلوم نشده است.
شمار دیگری هم از این اسرا، زیر شکنجه‌های وحشیانه و ددمنشانه ارتش عراق و یا به علت عدم رسیدگی پزشکی و بهداشتی در زمان مجروحیت به شهادت رسیدند.
مقام معظم رهبری در بیانات خویش؛ اسرای آزاد مرد را مایه افتخار ملت شریف ایران می‌داند. اسرای آزاده‌ای که در دوران اسارت شرایط سختی را گذرانیده‌اند، اما در عین حال با حفظ دین و اعتقادات و دلبستگی خود به اسلام، امام و انقلاب موجب افتخار و آبرومندی ملت خود در برابر دشمن شدید.
ایستادگی و مقاومت آزادگان سرافرازمان در طول سال‌های سخت اسارت، ملت ایران را روسفید و سربلند کرد.
رهبر معظم انقلاب بازگشت پیروزمندانه آزاد مردان راه حق را به میهن اسلامی حادثه‌ای می‌دانند که دست قدرت الهی آن را رقم زده است2.
سید احمد سجادی
پی‌نوشت:
1) مجله آزادگان،شماره 18، 1374
2) سخنرانی مقام معظم رهبری به مناسبت بازگشت آزادگان 27 مرداد 1377.
