در بین پیامبران، یوسف است که به جرم محبوبیت نزد پدر، به چاه انداخته شد و به جرم پاکی و تقوا و حق شناسی، روانه زندان شد. در میان ائمه، امام موسی بن جعفر علیه السلام بود که به جرم علاقه و توجه مردم و اعتقاد آنان به این که او از هارون شایسته‌تر است، سال‌ها زندانی شد؛ با این تفاوت که یوسف را از زندان آزاد کردند، اما دستگاه هارونی عاقبت حضرت موسی بن جعفر علیه السلام را در زندان شهید کرد1.

امام موسی بن جعفر علیه السلام در طول مدت عمر پربرکت خود، رنجها و مشقت‌هایی فراوانی را متحمل شد، عصر امام کاظم علیه السلام، از ولادت تا شهادتش، از دو جهت پر حادثه‌ترین عصرها بود. با توجه به اختناق و فشار شدیدی که در عصر امامت امام کاظم علیه السلام وجود داشت، برخورد مستقیم با حکومت عباسی به نفع اسلام نبود.

پیشوای هفتم با علم به این موضوع، به تقویت مبانی فکری ـ فرهنگی جامعه، و زدودن انحراف‌ها پرداخت. از فعالیت‌های علمی و فرهنگی آن حضرت، ردّ شبهه‌ها و انحراف‌ها بود. مهم‌ترین عوامل این انحراف‌ها، حکومت نابسامان و نیز فاصله گرفتن مردم از پیشوایان مذهبی بود.

اقدام دیگر امام موسی بن جعفر علیه السلام، تقویت مکتب علمی پدران خویش بود، امام همچون خورشیدی گیتی فروز، در سپهر دانش می‌درخشید. این بخش از حیات آن حضرت را در نشر معارف اسلامی و روشن کردن افکار، می‌توان ارزنده‌ترین جنبه شخصیتی او نیز دانست2.

تربیت شاگردانی که هرکدام چون رودی جاری از سرچشمه زلال معارف اهل بیت بودند، از دیگر فعالیت‌های علمی و فرهنگی امام موسی بن جعفر علیه السلام بود. امام کاظم علیه السلام علاوه بر نیرو سازی و تربیت آنها سعی می‌کرد نیروهای قدرت مند، مقاوم و آشنا به مصالح اسلام را حفظ کند و در مقاطع مختلف از آنان بهره بگیرد. صدها نفر، از جمله: یونس بن عبدالرحمن، صفوان بن یحیی، محمد بن ابی عمیر، عبدالله بن المغیرة، حسن بن محبوب، احمد بن ابی نصر، علی بن جعفر، عبدالرحمن بجلی، اسحاق بن عمار صیرفی، اسماعیل بن موسی بن جعفر، داوود برقی و اسماعیل بن مهران، از محضر پرفیض امام موسی بن جعفر علیه السلام بهره می‌بردند و اخبار و احادیث او را نقل می‌کردند3.

عملکرد امام کاظم علیه السلام در دفاع عملی و فکری از جبهه حق، بخشندگی و بزرگواری و کرامت اخلاقی آن حضرت و تربیت اخلاقی شیعیان، هرکدام موجب تجدید حیات و سرزندگی دین در زمان خود شده است. آن امام همام، به نشر سجایا در میان شیعیان و تربیت اخلاقی آنان بسیار همت می گماشت. او به شیعیان سفارش میکرد که در همه زمینه ها آراسته باشند و در مقابل دشمنان شخصیت اجتماعی خود را حفظ کنند4.

سالروز ولادت هغتمین پیشوای مسلمین را به پیشگاه حضرت ولی عصر عجّل الله تعالی فرجه الشریف تهنیت می‌گوییم.

سید احمد سجادی

پی‌نوشت‌ها:

1) مرتضی مطهری، بیست گفتار، (گفتار هشتم: موسی بن جعفر علیه السلام )، ص 131.

2) باقر شریف قرشی، حیاة الامام موسی بن جعفر علیه السلام، جزء اول، صص 40 و 41.

3) عبدالرحیم عقیقی بخشایشی، زندگانی امام موسی بن جعفر علیه السلام، ص 122.

4) الکافی، جلد 6، ص 480.