صبر و مقاومت
امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
أَیُّهَا النَّاسُ لِیَرَکُمُ اللَّهُ مِنَ النِّعْمَةِ وَجِلِینَ کَمَا یَرَاکُمْ مِنَ النِّقْمَةِ فَرِقِینَ إِنَّهُ مَنْ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی ذَاتِ یَدِهِ فَلَمْ یَرَ ذَلِکَ اسْتِدْرَاجاً فَقَدْ أَمِنَ مَخُوفاً وَ مَنْ ضُیِّقَ عَلَیْهِ فِی ذَاتِ یَدِهِ فَلَمْ یَرَ ذَلِکَ اخْتِبَاراً فَقَدْ ضَیَّعَ مَأْمُولًا.
ای مردم شما باید آن گونه باشید که در همان موقعی که در نعمت و رفاه هستید خداوند شما را در حال بیم و ترس ببیند همان طور که شما را در هنگام کیفر دادن در هراس می بیند به راستی آن که گشایش در مالش پدید آمده و این گشایش را چون دامی پنهان مشاهده نکرد خود را در کاری ترسناک ایمن دانست و آن که در تنگنا قرار گیرد و آن را برای خود آزمایش نداند پاداشی را که به دنبال صبر در این امتحان برایش خواهد بود از دست خواهد داد.
نهج البلاغه: حکمت 350
امام علی علیه‌ السلام فرمودند:
الْجُودُ حَارِسُ الْأَعْرَاضِ وَ الْحِلْمُ فِدَامُ السَّفِیهِ وَ الْعَفْوُ زَکَاةُ الظَّفَرِ وَ السُّلُوُّ عِوَضُکَ مِمَّنْ غَدَرَ وَ الِاسْتِشَارَةُ عَیْنُ الْهِدَایَةِ وَ قَدْ خَاطَرَ مَنِ اسْتَغْنَى بِرَأْیِهِ وَ الصَّبْرُ یُنَاضِلُ الْحِدْثَانَ وَ الْجَزَعُ مِنْ أَعْوَانِ الزَّمَانِ وَ أَشْرَفُ الْغِنَى تَرْکُ الْمُنَى وَ کَمْ مِنْ عَقْلٍ أَسِیرٍ عِنْدَ هَوَى أَمِیرٍ وَ مِنَ التَّوْفِیقِ حِفْظُ التَّجْرِبَةِ وَ الْمَوَدَّةُ قَرَابَةٌ مُسْتَفَادَةٌ وَ لَا تَأْمَنَنَّ مَلُولًا.
بخشش و کرم نگهبان آبروهاست. بردباری بند دهان نادان است. گذشت زکات پیروزی است. فراموش کردن آنکه به تو خیانت نموده تلافی توست. مشورت کردن چشم هدایت است. کسی که فقط به رای خود اکتفا کرد گرفتار خطر شد. شکیبای دور کننده سختی های روزگار است. ناشکیبایی زمان را در نابود کردن انسان یاری می دهد. بزرگترین توانگری ترک آرزو است. چه بسا عقلی که اسیر هوای نفس است و هوای نفس بر او امیری می کند. از جمله توفیقات حفظ تجربه است. دوستی کردن پیوند با مردم را فراهم می سازد. از کسی که از تو رنجیده ایمن مباش.
نهج البلاغه: حکمت 202
امام رضا علیه‌ السلام فرمودند:
سُئِلَ عَنْ خِیارِ الْعِبادِ، فَقالَ علیه السلام: اَلَّذینَ اِذا اَحْسَنُوا اسْتَبْشَرُوا، وَاِذا اَساؤُوا اسْتَغْفَرُوا، وَ اِذا اُعْطُوا شَکرُوا، وَ اِذَا ابْتَلَوْا صَبَرُوا، وَ اِذا غَضِبُوا عَفَوا.
از حضرت رضا علیه السلام درباره بهترین بندگان پرسیدند. حضرت فرمودند: آنان که هرگاه نیکى مى کنند، خوشحال مى شوند، هرگاه بدى مى کنند، استغفار مى کنند، هرگاه چیزى به آنان داده مى شود، سپاس مى گویند، هرگاه مبتلا و گرفتار مى شوند، شکیبایى مى کنند، و هرگاه خشمگین مى شوند، عفو و گذشت مى کنند.
تحف العقول: ص ۴۴۵
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
مَن صَبَرَ عَلى سُوءِ خُلُقِ امرَأتِهِ واحتَسَبَهُ، أعطاهُ اللَّهُ تعالى بکلِّ یومٍ ولَیلةٍ یصبِرُ علَیها مِنَ الثَوابِ ما أعطى أیوبَ علیه السلام عَلى بَلائهِ، وکانَ علَیها مِنَ الوِزْرِ فى کلِّ یومٍ ولَیلةٍ مِثلُ رَمْلٍ عالِجٍ.
هر مردى که به خاطر خدا و به امید پاداش او در برابر بداخلاقى همسرش صبر کند و آن را به حساب خدا گذارد، خداوند متعال براى هر روز و شبى که شکیبایى مى‌ورزد، همان ثوابى را به او دهد که به ایوب علیه السلام در قبال بلایى که دید، عطا کرد و گناهِ زن نیز در هر روز شب به اندازه ریگ‌هاى ریگستان باشد.
میزان الحکمه: 5/ 2266 ؛ الاعمال: 339
امام حسین علیه السلام فرمودند:
لَهُ غَیْبَةٌ یَرْتَدُّ فیها اَقْوامٌ وَیَثْبِتُ فیها اخَرُونَ فَیَوُذُّونَ وَ یُقالُ لَهُمْ: «مَتى هذَا الْوَعْدُ اِنْ کُنْتُمْ صادِقینَ». اَما اَنَّ الصّابِرَ فى غَیْبَتِةِ عَلَى الاَْذى وَالتَّکْذیبِ بَمِنْزِلَةِ المجاهِدِ بِالسَّیْفِ بَیْنَ یَدَىْ رَسُولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله.
حضرت مهدى داراى غیبتى است که گروهى در آن مرحله مرتد مى شوند و گروهى ثابت قدم مى مانند و اظهار خشنودى مى کنند. افراد مرتد به آنها مى گویند: «این وعده کى خواهد بود اگر شما راستگو هستید؟» ولى کسى که در زمان غیبت در مقابل اذیّت و آزار و تکذیب آنها صبور باشد، مجاهدى است که با شمشیر در کنار رسول خدا صلّی الله علیه و آله جهاد کرده است.
بحار الانوار، ج 51، ص 133
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به اصحابشان فرمودند:
سَیَأْتى قَومٌ مَنْ بَعْدِ کُمُ الرَّجُلُ الْواحِدُ مِنْهُمْ، لَهُ اَجْرُ خَمْسینَ مِنْکُمْ، قالُوا: یا رَسُولَ اللّه ِ نَحْنُ کُنّا مَعَکَ بِبَدْرٍ وَ اُحُدٍ وَ حُنَیْنٍ، وَ نَزَلَ فینَا الْقُرْانُ، فَقالَ صلی الله علیه و آله: اِنَّکُمْ لَوْ تَحَمَّلُوا لِما حُمِّلُوا لَمْ تَصْبِرُوا صَبْرَهُمْ.
به زودى بعد از شما گروهى مى آیند که پاداش یک نفر از آنها به اندازه پاداش پنجاه نفر از شماست. آنها گفتند: اى رسول خدا، ما در جنگ بدر و احد و حنین با تو بودیم و درباره ما قرآن نازل شد. رسول خدا صلّی الله علیه و آله فرمودند: آنچه را آنها به دوش گرفتند، اگر بر دوش شما مى نهادند، مثل آنها صبر و استقامت نمى کردید.
بحار الانوار، ج 52، ص 130
امام رضا علیه السلام فرمودند:
ما اَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ اِنْتِظارَ الْفَرَجِ، اَما سَمِعْتَ قَوْلَ اللّه ِ تَعالى: «فَاْرْتَقِبُوا اِنّى مَعَکُمْ رَقیبٌ» (هود:93) وَقَولَهُ عَزَّوَجَلَّ: «فَانْتَظِرُوا اِنّى مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرینَ» (یونس:20) فَعَلَیْکُمْ بِالصَّبْرِ فَاِنَّهُ اِنَّما یَجیئُ الْفَرَجُ عَلَى الْیَأْسِ، فَقَدْ کانَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِکُمْ اَصْبَرَ مِنْکُمْ.
شکیبایى و انتظار فرج چقدر نیکو است، آیا گفته خدا را شنیدید که فرمود. «شما منتظر باشید که من هم با شما منتظرم» و همچنین فرمود: «انتظار بکشید که من هم با شما از انتظار کشندگانم»، بنابراین صبور باشید، چون فرج بعد از زمان یأس و ناامیدى مى رسد و افراد قبل از شما صبورتر بودند.
بحار الانوار، ج 52، ص 629
پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
طُوبى لِلصّابِرینَ فى غَیْبَتِهِ، طُوبى لِلْمُتَّقینَ عَلى مُحَجَّتِهِمْ، اُوْلئِکَ وَصَفَهُمُ اللّه ُ فى کِتابِهِ فَقالَ:«وَالَّذینَ یُؤْمِنُونَ بالْغَیْبِ»وَ قالَ:«اُولئِکَ حِزْبُ اللّه ِ اَلا اِنَّ حِزْبَ اللّه ِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ» (مجادله: 22)
خوشا به حال کسانى که در غیبت حضرت صبور باشند و خوشا به حال کسانى که در محبت ورزیدن در راه اهل بیت علیهم السلام استوار ماندند، خداوند آنها را در کتابش اینطور توصیف نموده است: «آنها که به جهان غیب ایمان آوردند» آنها حزب اللّه هستند، آگاه باشید به درستى که حزب اللّه رستگار است.
بحار الانوار، ج 52، ص 143