عرفان يك باشگاه جهانى است و در اديان ابراهيمى همچون واكنشى در برابر شريعت و تعقل تلقى مى شود. عرفان قابل نفى و اثبات نيست، با هنر رابطه اى تنگاتنگ دارد و بستر مناسبى براى تأويل است.

تأويل كتاب هاى آسمانى منسوخ نيز براى اثبات حقانيت دين خود مرسوم است. همان طور كه مى دانيم، هر يك از يهوديت، مسيحيت و اسلام قائل به خاتميت خود هستند. يهوديان نسخ را رد مى كنند و مسيحيان پس از عهد جديد،...

هنگام بررسى محتواى متون مقدس مى توان از 4 شيوه بهره برد كه درجات آن از ساده به پيچيده، از عينى به ذهنى و از شايع به نادر به شرح زير است: 1. ترجمه و آن كوششى است براى نقل محتواى متن مقدس از زبان اصلى كه...

اگر به دهه 1950 برگرديم خواهيم ديد كه جامعه شناسان بر اين عقيده بودند كه فرقه ها گروه هايى زوال پذير هستند كه تنها يك نسل دوام مى آورند. امروزه اين عقيده را همه ما به كنار نهاده ايم، چون با شمارى از اديان...

در طى اين قرن، مطالعه در زمينه اديان جهان، ما را به صف آرايى خيره كننده عقايد و اعمالى كه آدميان از آنها پيروى مى كنند، آگاه ساخت و جهت گيرى پژوهشى و مطالعاتى ما را به اين سمت رهنمون شد كه دريابيم چه چيزى...

«جنبش هاى نوپديد دينى» در واقع جنبشهایی است كه به هوادارانش تعليم مى دهد تا خدا را «در درون خويش» بجويند. انديشمندان و محققان در پى آنند تا از اصطلاحات و اسامى خنثى و بى طرف درباره اين گروه ها نظير نهضت...

چنان که مى دانیم، شاپوریکم علیرغم آن که به مانى میدان داد تا تعالیم خویش را تبلیغ کند، نه خود رسماً مانوى شد و نه موبدانى چون کَرتیر را از تبلیغ مجدّانه براى زرتشتى گرى بازداشت، در حالى که نواده او، کواد...

هنگامى که ابوعلى حسن بن علىّ بن اسحاق طوسى، ملقّب به خواجه نظام الملک قلم به دست گرفت تا شرحى در احوالِ مزدکیان بنویسد، بیش از هر چیز در دل داشت تا نشان دهد «بَواطنه» نخستین کسان نیستند که

علاوه بر همانندى ها يا تأثيرپذيرى هاىِ عرفان مِركَبَه در عناصر اصلىِ عرفان عملى، در جانب عرفان نظرى نيز همانندى هاى زيادى ميان خداشناسى، انسان شناسى، جهان شناسى، فرشته شناسى و ساير نگرش هاى عارفان مِركَبَه...

عرفان يهودى از آغاز تاكنون سه مرحله اصلى را پشت سر نهاده است و در طى اين مراحل به كمال و شكوفايى خود رسيده است; اين سه مرحله اصلى را مى توان تحت عناوين عرفان مركبه مشخص نمود، دوره كمال و پختگى عرفان يهودى...