در شمار مهم ترين مباني تفسير قرآن، اعتقاد به ساختار چند معنايي براي تمامي آيات قرآن است. بر اين اساس، براي هر آيه، پس از گذر از معناي ظاهري، مي بايد به معناي دروني و لايه هاي بعدي معاني آيات توجه کرد که...

آنچه از تعريف تأويل در نظر اصوليون برآمد، اين بود که: تأويل، عبارت است از حمل لفظ بر معنايي که يا در آن ظهور ندارد و يا برخلاف آن ظهور دارد؛ به تعبير ديگر، تأويل، حمل لفظ بر معناي غير ظاهر يا خلاف ظاهر...

تأويلي صحيح برشمرده مي شود که با دليل معتبر همراه باشد. اين نوع تأويل، خود بر دو قسم است: تأويل قريب و تأويل بعيد.

الفاظي که در قرآن استعمال شده، از دو حال خارج نيست: يا مراد از آن ها واضح است و يا مراد از آن ها واضح نيست. دسته ي اول: نص، ظاهر، مفسَّر و محکم است، و دسته ي دوم: خَفِيّ، مشکل، مجمل و متشابه است. در اين...

در کتب اصول فقه، ميان تعريف « تأويل » و تعريف « لفظ مؤوَّل » اختلاف به چشم مي خورد؛ تعريفي که در ذيل « تأويل » آمده با تعريفي که در ذيل « لفظ مؤوَّل » ارائه شده، سازگار نيست. ما ضمن ارائه ي هر دو تعريف،...

از آن جا که محور بحث تأویل در اصول فقه، میزان ظهور یا عدم ظهور لفظ در معناست، در آغاز به طور اجمال، اقسام لفظ از نظر دلالت بر معنا را بیان می کنیم. برخی از اصولیون لفظ را از نظر درجه ی دلالت بر مراد متکلم،...

دلايل و شواهد، حاکي از رابطه ي بين خطابيه و اسماعيليه است، به طوري که برخي از مِلَل و نِحَل نويسان، گروه اسماعيليه را همان خَطابيه (پيروان ابوالخطاب) به شمار آورده اند. (1) بعضي منابع برآنند که ابوالخَطاب...

باطنيه در تأويل آيات قرآن سعي مي کنند به هر نحو ممکن، الفاظ قرآن را بر معتقدات خود حمل کنند. به طور کلي مي توان گفت که آنان از دو شيوه در تأويل قرآن استفاده مي کنند:

از نظر باطنيه، قرآن و بلکه تمام شريعت، رموز و امثالي هستند که مراد و مقصود اصلي، حقايقي است که در وراي آن هاست.

در تفاسير روايي، احاديثي آمده است که گذشته از ضعف سند اغلب آن ها، متن آن ها نيز با اصول و قواعد عقلي و نقلي و عرفي مخالف است. ما اين گونه روايات تفسيري را مصاديق « تطبيق باطل » مي دانيم.