انسان کامل در همه هستی سریان قیومی و وجودی دارد. در این مورد میان عرفا اختلافی نمی باشد مگر این که در نحوه چینش عوالم اندک اختلافی وجود دارد.

حقیقت محمدیه دایره محیط به عوالم آفرینش است؛ و هر که دایره ولایتش نزدیک تر به آن دایره محیط شد، از اولیای امت اوست؛ و ختم ولایت خاصه او اقرب خلایق به اوست

وجود انسان عصاره تمام عالم و تمام موجودات است و وجودش یک نقشه کوچکی می باشد که از روی نقشه بزرگ عالم و کون کبیر از عقل اول تا آخرین نقطه وجود برداشته شده است

از مقامات ولایت تکوینی ولی الله، احاطه او بر عوالم هستی می باشد. این مقام شامخ روح القدس نام دارد که انسان کامل با آن احاطه قیومی به تمامی ذرات کائنات دارد.

حقیقت محمدیه مقام الوهی انسان کامل است که در سراسر هستی سریان دارد. این حقیقت عاری از هرگونه تعین و حدود است.

انسان کامل به حسب مقام شهادت و ظهور به رحمانیت و مقام غیب و ظهور به رحیمیت، تمام دایره وجود است.

در این مقاله سعی خواهیم کرد تا در تعریف معانی ولایت و همچنین ولایت تکوینی و ولایت تشریعی بیشتر عبارات حضرت امام رحمه الله را به نحو مستقیم ذکر کنیم تا نظر ایشان در این زمینه گویاتر و روشن‌تر بیان شود.

انسان مظهر اسم جامع و مرآت تجلی اسم اعظم است. خداوند به یدى الجمال و الجلال، باطن انسان را سرشت و ظاهرش را در عالم شهادت و مظهریت طبیعت قرار داد.

ملائکه مجرد بوده و در عین حال مظهر اسم خاصی از اسماء الهی هستند، مثلا مظهر اسم «علیم» و «قدیر» و اسم «قابض» است و انسان که مجمع همه اسماء است از همین جهت به آنان برتری دارد.

منظور از خاتم ولایت مطلقه و مقیده درباره حضرت على علیه السلام به این صورت است که ایشان به اعتبار وسعت دایره ولایتشان در میان سایر اوصیای محمدی، دارای مقام خاتم ولایت مطلقه است.