مولانا شرح موضوع مورد بحث را از حمزه، عموی پیامبر، که جنگ‌های صدر اسلام دلیری‌های او در تاریخ ثبت شده است، آغاز می‌کند. حضرت حمزه(علیه السلام) در اواخر دوران حیات خود، بدون زره به آوردگاه پیکار می‌رفت...

مولانا مقایسه‌ای میان آنها که به دنیا چسبیده‌اند و آنها که در فکر آخرت و وصال حق هستند، می‌کند. «پوشیده گشتی»، یعنی در این دنیا، پوشیده از ثروت و مکنت شدی و در شمار توان‌گران قرار گرفتی. حال اگر از این...

در سرگذشت عرفای بزرگ، از خواب و تأثیر آن در سیر و تکامل شخصیت سالک سخن بسیار است و بسیاری از پیران طریقت، خواب را نوعی کشف دانسته‌اند که در آن سالک به اسراری آگاه می‌شود. این کشف اگر از جانب حق صورت پذیرد،...

«جذب اجزا»، یعنی حق در طبیعت و سرشت او، نیروی جذب نیازمندی‌ها را پدید می‌آورد. «نما»، یعنی رشد جسم و کمال روح که در این جا هر دو مورد نظر است. «شاه فرد» پروردگار یکتاست که هم به جسم «جذب اجزا» می‌آموزد...

مولانا می‌گوید: رستاخیز و حشر حقیقی انکارناپذیر است. عالم طبیعت هر چند جامد و بی‌جان می‌نماید، اما مانند همین اژدهای مُرده‌وش، وقتی آفتاب روحانی حشر بر آن بتابد جان می‌گیرد و به موجودی حی و زنده تبدیل...

مولانا از جان‌های نامتجانس انسان‌ها سخن می‌گوید که در قفس زندگی این جهانی به ناچار هم زیستی می‌کنند، مانند هم‌سفر شدن مسلمان و ترسا و جهود و یا مانند هم سفر شدن رازی و مروزی؛ دو نفری که با هم تجانس ندارند...

مولانا می‌گوید: بد و خوب زندگی و مرگ به زمینه‌های روحی انسان مربوط است. اما جزای اعمال، انسان به خود اعمال، آن گونه نیست که مانند تصویری در آینه باشد، زیرا عمل ما عَرَضی از اَعراض وجود ماست، اما جزای حق...

هر گاه انسان، دانه سجده و یا رکوعی را در زمین قلب و روح خود بکارد، در جهان دیگر، آن سجده و رکوع به بهشتی مبّدل می‌گردد. مولانا در این ابیات مسئله تجسم ملکوتی اعمال را مطرح می‌کند و پرده‌هایی از این موضوع...

مولانا در چند بیت به روایات مفسران قرآن نظر دارد که در قیامت، اندیشه و شخصیت هر کس در جسم خاکی او هویدا می‌شود: حسود به صورت گرگ، حریص به صورت خوک و ... . کولانا می‌گوید: وجود آدمی دارای صفات نیک و بد...

هر کسی مدعی زیبایی و ملاحت است، اما مرگ، سنگ محک کسانی است که ادعای زیبایی و ملاحت دارند. هر کسی ادعا می‌کند که من صاحب کمالم، من صاحب جمالم، بلکه مرجع اهل کمال و جمالم، اما مرگ قاضی دادگری است، چرا