پیشینه بزکشی، ورزش سنتی افغانستان

بزکشی، یکی از ورزش‌های سنتی و ملی پرطرفدار مردم افغانستان می‌باشد که بیش از هزار سال قدمت دارد.

بازی بزکشی در میان بیشتر اقوام افغانستان رایج است. در شمال افغانستان علاقه‌مندان زیاد داشته و به عنوان ورزشی فرهنگی در میان این مردم شناخته می‌شود. در حال حاضر به جز ولایات جنوبی در ۲۸ ولایت افغانستان تیم های منتخب وجود دارد.

شیوه ی انجام بازی به این صورت است که عده‌ای اسب سوار برای جابجا کردن لاشه یک بز یا گوساله تازه ذبح شده با هم به رقابت می‌پردازند. سوارکاران باید لاشه بز را در حین سوارکاری از روی زمین برداشته و آن را با پیشی گرفتن از رقبا در محل مشخصی که معمولاً یک دایره علامت‌گذاری شده در زمین بازی است بر زمین بگذارند. بازیکنان بازی بزکشی که در افغانستان چاپ‌انداز نامیده می‌شوند گاه برای کسب مهارت به سال‌ها تمرین نیاز دارند.

لاشه مورد استفاده در بزکشی معمولاً ذبح شده و دست و پاهایش از زانو به پایین قطع می‌شود. لاشه را برای سفت شدن حدود ۲۴ ساعت قبل از بازی در آب سرد می‌خوابانند. گاهی برای افزودن بر وزن لاشه درون آن را پر از سنگ می‌کنند.

بنا بر نوشته دانشنامه ایرانیکا بزکشی در افغانستان از حمایت دولت‌های متوالی برخوردار بوده‌ است به نحوی که در زمان محمد ظاهرشاه (تا ۱۹۷۳) این مسابقات هم‌زمان با جشن تولد شاهنشاهی برگزار می‌شد. رژیم‌های بعدی تاریخ مسابقه را به سال‌روز سازمان ملل متحد تغییر دادند. در شمال افغانستان حداقل قبل از تجاوز شوروی در ۱۹۷۹، تا چند صد سوارکار می‌توانستند هم‌زمان با هم در نوع خاصی بزکشی که در زبان دری به توده‌برآئی معروف است به رقابت بپردازند. این رقابت در جشن‌های عروسی و ختنه‌کنان رایج بود. سوارکاران بزکشی که به نام چاپ انداز یاد می‌شوند مردانی بسیار قوی هستند که خوراک آن‌ها بیشتر مواقع شوربای گوشت است. در مسابقات پر هیجان بز کشی کسی که می‌خواهد بز را از زمین بالا کند یا در حال انتقال به دایره حلال باشد، دیگران حق شلاق زدن بزکش را دارند.

در یک مسابقه، یک چاپ انداز (چاو انداز) با مهارت، امکان دارد صدها شلاق بخورد تا بز از دستش بیفتد. به منظور پیشگیری از این گونه آسیب ها، چاپ اندازها، اخیرا دارای کلاه محافظ و ساق بند و زانو بند هستند و در قدیم لباس زیاد می پو شیدند. روس ها آن را در کشورهای آسیای میانه جزء بازی های خشن و ممنوع اعلام کرده بودند. در این بازی امکان شکستن دست و پا زیاد است و بعضا چاپ اندازها جان خود را از دست می‌دهند. مشهورترین پهلوان بزکش در تاریخ افغانستان تاش پهلوان (به معنای پهلوان سنگی) نام داشت. قد این مرد دو متر، وزنش ۱۹۰ کیلو و در زیبایی خود شهرت داشت. این مرد در سال ۱۳۶۰ به دست دشمنانش بقتل رسید.

در سال های اخیر به جای استفاده از بز سر بریده از بز پلاستیکی در این مسابقه استفاده می شود -