سرود ملی پاکستان | الهام اردو از غنای زبان و ادب فارسی

زمانی که پاکستان مستقل شد سرود ملی نداشت و از این رو در هنگام اهتزاز پرچم، فریاد "پاکستان زنده‌باد آزادی پاینده‌باد" را سر می‌دادند.

"محمدعلی جناح" سرودی برای پاکستان سرود اما بعد از مدتی تصمیم گرفته شد که سرودی بر پایه مضامین مذهبی برای پاکستان بسرایند و این سرود جدید را به گونه‌ای سرودند که اکثر واژگان آن برگرفته از زبان فارسی بود و حتی از نظر دستوری نیز از دستور زبان فارسی پیروی می‌کند و تنها واژه غیرفارسی در آن واژه هندی "کا" است.
این سروده اثر شاعر پاکستانی ابوالاثر حفیظ جالندهری است.

پاک سرزمین شاد باد کشور حسین شاد باد
تو نشان عزم عالیشان ارض پاکستان
مرکز یقین شاد باد
پاک سرزمین کا نظام قوت اخوت عوام
قوم، ملک، سلطنت پائندہ تابندہ باد
شاد باد منزل مراد
پرچم ستارہ و هلال رهبر ترقی و کمال
ترجمان ماضی شان حال جان استقبال
سایه خدای ذوالجلال

محمدعلی جناح
از کراچی تا میدان آزادی تهران
اما پیش از این‌که ابوالاثر سرود مورد اشاره را بنویسد و احمد غلام علی چهاگله برای آن موسیقی بسازد و بشود سرود ملی پاکستان، این کشور دو سرود ملی دیگری را تجربه کرده بود. یکی از این سرودها البته چندان رسمیتی نداشت؛ کشور تازه‌مستقل‌شده بود و هنوز سرودی آماده نکرده بودند. هر وقت پرچم‌ها را بالا می‌بردند می‌خواندند: «پاکستان زنده‌باد، آزادی پاینده‌باد».

اصلا بهتر است بگوییم این فقط یک شعار است. اما نخستین سرود رسمی پیش از سرود کنونی را کسی نوشته بود که برای تهرانی‌ها نامی کاملا آشناست؛ محمدعلی جناح. حتما تا حالا شده یک‌بار بالا و پایین‌اش کرده‌اید! بزرگراه معروف غرب تهران را می‌گوییم که نسخه شمال به جنوب و برعکس‌اش روزانه کلی خودرو را از آزادی به آریاشهر می‌برد و برمی‌گرداند. البته این‌که ما اسم یکی از بزرگراه‌های مهم پایتخت را گذاشته‌ایم محمدعلی جناح، هیچ ربطی به سرودی که او برای کشورش نوشت ندارد. می‌دانیم که او برای استقلال پاکستان تلاش کرد و نهایتا او را به‌عنوان بنیانگذار کشور پاکستان می‌شناسیم. نام او هم‌ردیف مهاتما گاندی و جواهر لعل نهرو در آسیا مطرح می‌شود و عکس‌هایی که از این سه باقی مانده، تصاویری دیدنی و تاریخی هستند.‌ این را هم بگوییم شعری را که او به عنوان سرود ملی نوشته بود مدتی بعد عوض کردند و از سرود ابوالاثر که حرفش را زدیم استفاده کردند. می‌گفتند چون سرود او پایه مذهبی نداشته عوضش کرده‌اند.

«زبان اردو دختر زیبای زبان فارسی است»
شاید زیباترین توصیف رابطه عمیق فرهنگی و زبانی بین دو کشور ایران و پاکستان این جمله پروفسور محمد اقبال شاهد، استاد دانشگاه جی سی لاهور باشد. «زبان اردو دختر زیبای زبان فارسی است»

برخی زبان اردو را دختر زیبای زبان فارسی نامیده‌اند. ۶۰ درصد واژه‌های اردو، فارسی است. سرود ملی پاکستان تقریباً به زبان فارسی سروده شده‌است که این نیز نزدیکی این دو زبان را نشان می‌دهد. وقتی صحبت از شعر اردو می‌شود، می‌بینیم که همۀ قالب‌های شعری (به علاوۀ چند قالب محلی، مانند «ماهیا» و «کافی») و برخی از قالب‌های خارجی (مانند «هایکو»، که ژاپنی است و در زبان اردو، توسط استاد بنده، مرحوم محسن بهوپالی رواج یافت)، بقیۀ قالب‌های شعری همگی برگرفته از زبان فارسی است؛ مانند غزل، مثنوی، قصیده، مرثیه و…. حتی آن‌هایی که در زبان عربی رواج دارند نیز توسط زبان فارسی در زبان اردو رواج پیدا کرده‌اند.

زبان فارسی در شبه‌قاره، قدمت بالای ۹۰۰ سال دارد و در این مدت طولانی، فارسی زبان رسمی شبه‌قاره بوده‌است -