فیلم سینمایی اسامه | نامزد سینمای افغانستان در اسکار 2004

فلم افغانی اسامه نسخه کامل فیلم سینمایی اسامه، نامزد سینمای افغانستان در اسکار 2004 این فیلم که بزبان فارسی است با جمله زیر از دکتر شریعتی شروع می شود:
"‏خداوندا مرا از کسانی قرار دِه که دنیایشان را برای دینشان میفروشند نه دینشان را برای دنیایشان" دکتر علی شریعتی

صدیق برمک کارگردان افغانستانی فیلم "اسامه" را در سال 2003 ساخت که فرصت اکران بین المللی پیدا کرد و جوایز مهمی از جشنواره‌های معتبر کسب نمود.

تفصیل داستان:
در دوران طالبان، زنی پرستار که شوهرش در جنگ های داخلی و برادرش در جنگ با روس ها کشته شده، با مادر پیر و دختر نوجوانش زندگی فقیرانه ای دارند. بیمارستانی که در آن کار می کند به افلاس افتاده، دکترها و مسئولان بیمارستان به دلیل نبود بودجه و بی اعتنایی حکومت آنجا را ترک کرده اند و در آخرین مراجعه او، شاهد خالی شدن کامل بیمارستان است.

از سوی دیگر، رفت و آمد او دخترش در سطح شهر بدون همراهی یک مرد طبق مقررات طالبان ممنوع است. مادربزرگ موهای دختر را کوتاه می کند و لباس های پدرش را به او می پوشاند تا هیبتی پسرانه پیدا کند و بتواند مادرش را در خارج از خانه همراهی کند. مادر، او را نزد یکی از دوستان سابق شوهر مرحومش که شیرینی فروشی محقری دارد می برد تا با شاگردی او، نان بخور و نمیری به خانه بیاورد. دخترک که مورد ظن و توجه یکی از افراد طالبان قرار گرفته، در دومین روز کار، به اجبار به مدرسه ای برده می شود که کارش تربیت "طالب" برای آینده حکومت است.

هنگامی که یکی از مدرسان پیر مدرسه در حمام به بچه های نوجوان آموزش غسل جنابت می دهد، شک همومی نسبت به دختر بودن دخترک برانگیخته می شود و از آن پس مدام در معرض آزار بچه ها و چشم طمع مردان طالبان است. تنها حامی او پسرکی ست که با اسفند دود کردن گدایی می کند و با اینکه روزی دخترک را با مادرش دیده و رازش را می داند، در برابر نوجوانان مهاجم از او دفاع می کند. و اوست که نام اسامه را بر دخترک می گذارد. خیلی زود و پس از یک تنبیه (آویخته شدن در چاه) راز دخترک برملا می شود و به زندان می افتد تا چند روز بعد به همراه عده ای دیگر در ملاء عام مجازات شود. یکی از این افراد یک مستندساز غربی ست که به جرم "عکسبرداری و جاسوسی علیه طالبان" به مرگ محکوم و به گلوله بسته می شود، دیگری یک زن پرستار غربی ست که سنگسار می شود، و اما... مدرس پیر مدرسه از قاضی تقاضا می کند که دخترک را به جای مجازات، به او بسپارند تا به جمع همسرانش اضافه کند. دخترک را به خانه می آورد و زنان دیگر او را می آرایند تا شب که پیرمرد بازمی گردد مراسم زفاف را با به جا آورد، و سپس در بشکه ای آب گرم، غسل می کند.

اسامه فیلم ارسالی افغانستان برای اسکار ۲۰۰۴ بود، امّا به جمع نامزدهای دریافت جایزه راه نیافت. صدّیق برمک در این فیلم راویِ داستان واقعیِ دخترکی خردسال است که خودش را به شکل پسری درآورده تا بتواند کار پیدا کند و در زمانۀ سختِ حکم‌رانیِ طالبان خانواده‌اش را سیر نگه دارد. برمک این فیلم را با کمک مالی و حمایت کارگردان ایرانی، محسن مخملباف (گبّه، ۱۹۹۶) ساخته است.

عشق برمک به سینما از پنج سالگی و تماشای فیلم لرنسِ عربستان‌ (بهترین فیلم اسکار ۱۹۶۳) در سینمایی در کابل آغاز شد. بعدها، در سال ۱۹۹۶ که پایتختِ افغانستان به اشغال مهاجمانِ طالبان درآمد، یک طالب در خانۀ او پروژکتوری پیدا کرده بود و به خیال این که فرستندۀ رادیویی است به او اتّهام جاسوسی زده بود. برمک توضیح داده بود که آن وسیله پروژکتور است و کارش پخشِ فیلم. طالب چند لحظه‌ای به فکر فرو رفته بود و بعد گفته بود که پروژکتور حتّی از رادیو هم بدتر است، لولۀ تفنگش را به طرفِ پروژکتور برمک گرفته بود و شلّیک کرده بود.

پس از عقب‌نشینیِ طالبان، برمک با هدف سوادآموزی و تشویق و ترویج هنر، مدیریتِ افغان فیلم را در دست گرفت و جنبش آموزش کودکان افغان را به راه انداخت. پس از موفقیّتِ فیلم اسامه، بازیگرانِ خردسالِ فیلم و دست‌اندرکارانِ دیگرِ آن برای خودشان زندگیِ جدیدی ساختند، به مدرسه برگشتند و به فعالیت‌شان در حوزۀ فرهنگ ادامه داده‌اند.

جوایز فیلم
جایزه گلدن گلوب بهترین فیلم خارجی (۲۰۰۴)
جایزه دوربین طلایی جشنواره کن (۲۰۰۳)

درباره کارگردان:
صدیق برمک (زاده ۷ سپتامبر ۱۹۶۲ در ولایت پنجشیر) کارگردان اهل افغانستان است.
هنگامی که پدرش پلیس بود با خانواده به کابل رفتند. او از کودکی به سینما علاقه داشت. پس از پایان مکتب کنکور داد و در دانشکده ساینسِ دانشگاه کابل قبول شد. در این زمان نیروهای شوروی به افغانستان آمدند و در این کشور اتحادیه‌هایی مانند اتحادیه هنر و سینما تأسیس شد. برمک و دوستانش عضو شدند و بورسی برای تحصیل سینما در دانشگاه مسکو دریافت کرد.
برمک فوق لیسانس خود را در رشته فیلم سازی از دانشگاه سینمایی مسکو دریافت کرد
صدیق برمک از یاران نزدیک احمد شاه مسعود قهرمان ملی افغانستان بوده است،
فیلم‌های او مانند اسامه، بیگانه و جنگ تریاک برنده جوایز بین‌المللی شده‌اند.

برمک از فیلم‌سازانی که با فعالیتِ هنری‌شان، با آثارشان، و با زندگی‌شان در تلاشند تصویری را که جهانیان از افغانستان و مردمان افغان دارند تغییر دهند. -