بیان صدرالمتألهین در مورد حضرت امیر(ع)/ آیت الله جوادی آملی

سخنان آیت الله جوادی آملی
بیان صدرالمتألهین در مورد حضرت امیر(ع)
🔸 در جلد اول کافی در کتاب توحید بابی دارد با عنوان «بَابُ جَوَامِعِ التَّوْحِید» _مرحوم کلینی معمولاً حدیث را نقل می‌کند و خودشان کمتر فرمایش دارند در آنجا این فرمایش را دارد که علی بن ابی طالب (سلام الله علیه) خطبه‌ای دارد که تمام جن و انس جمع بشوند و در بین آن‌ها پیغمبر نباشد بخواهند خطب‌های مثل این بگویند نمیتوانند!
🔸 مرحوم صدرالمتألهین که اصول کافی را شرح کرده است، به اینجا که رسید گفت مرحوم کلینی باید قیدی را اضافه بکند این که گفت اگر جمعیتی در عالم بشوند و در بینشان پیغمبری نباشد نمی‌توانند مثل این خطبه بیاورند، باید اضافه بکند که پیغمبران بزرگ نه هر پیغمبری! پیغمبر عادی هم باشد مثل علی بن ابی طالب حرف نمیزند.
🔸 آن خطبه چیست که متأسفانه در نهج البلاغه نیامده است؟ آن خطبه درباره دو شبهه است که از دیرزمان مادیون می‌گفتند _معاذ الله_ نه خدایی در عالم هست نه خالقیتی. این دو امر را بالکل منکر هستند برهان هم می‌آورند. میگویند خدایی نیست خدا اگر باشد یا «من شیء» است یا «من لا شیء»؛ خدا از چه چیزی پیدا شد؟ اگر بگویید خدا از چیزی پیدا شد پس قبلاً چیزی بود و خدا از آن پیدا شد پس خدا، خدا نیست؛ اگر «من لا شیء» باشد «لا شیء» که عدم است از عدم که چیزی به وجود نمی‌آید، شیء هم که خارج از نقیضین نیست. خدا یا «من شیء» است که دیگر خدا نیست یا «من لا شیء» است که «لا شیء» محال است، از دو طرف نقیض هم که بیرون نمیشود رفت پس _معاذ الله_ خدایی در کار نیست. این درباره خالق!
دوم مسئله خالقیت است؛ خدا جهان را از چه چیزی خلق کرد؟ یا «من شیء» خلق کرد پس قبلاً چیز‌هایی بوده خدا آن‌ها را جمع و جور کرد زمین ساخت آسمان ساخت؛ یا «من لا شیء» خلق کرد از عدم خلق کرد یعنی خدا عدم‌ها را جمع کرده آسمان ساخته، اینکه محال است.
🔸 مرحوم کلینی میفرماید این دو شبهه از دیرزمان بوده است و دست و پا گیر بود؛ اما وجود مبارک حضرت امیر آمده فیلسوفانه جواب داد گفت: نقیض «من شیء»، «لا من شیء» است نه «من لا شیء»، «من لا شیء» که موجبه است! این «من شیء» موجبه است «من لا شیء» هم موجبه است هر دو که موجبه است در حالی که «نقیض کل رفع أو مرفوع». یک «لا» باید روی آن بگذارید؛ نقیض «من شیء»، «لا من شیء» است.
این خطبه نورانی در جریان خطبه فدکیه حضرت زهرا (سلام الله علیه) هم هست که جهان را «لا من شیء» خلق کرد.
📚 (پیام به دومین کنگره ملی حکمت سیاسی متعالیه، مورخ ١٤٠٠/١٢/١٧) -