كوچولوهاي بدخواب

بدخوابيهاي كودكان يكي از دلايل اصلي و مهم مراجعه بسياري از پدر و مادرها به پزشكان و طلب كمك از آنها در سالهاي اوليه تولد كودكانشان است. در اين جا به برخي از رايجترين مشكلات بدخوابي و روشهاي كاربردي براي حل آن اشاره مي كنيم:
براساس برآوردهاي به دست آمده، يك چهارم كودكان دچار بدخوابيهاي شديد هستند. برخي از همان ابتداي تولد بدخوابند و برخي ديگر فقط در مدت زمان خاصي مانند موقع دندان درآوردن يا هنگام مبتلا شدن به بيماري بدخواب مي شوند. تحقيقات حاكي از آن است كه 22 درصد از كودكان 9 ماهه، 15 تا 20 درصد از كودكان نوپاي يك تا دو ساله و 16 درصد از كودكان سه ساله و بيشتر دچار مشكل بدخوابي در شب هستند. همچنين 42 درصد از كودكان 9 ماهه، 26 درصد از كودكان نوپاي يك تا دوساله و 14 درصد از كودكان سه ساله در طول شب به طور مكرر بيدار مي شوند و خواب آرامي ندارند. تقريباً همه نوزادان در ابتداي تولد روند نامنظمي براي خوابشان دارند، اما در شش ماهه دوم تولد موارد جديدي در رابطه با خواب آنها اتفاق مي افتد. به عنوان مثال، حدود 50 درصد از نوزاداني كه در ماههاي آغازين تولد تمام شب را راحت مي خوابيدند، كم كم شروع به بيدار شدنهاي مكرر در طول شب كردند.

بدخوابي در شب

برنامه منظم و ساده اي براي زمان خواب كودك داشته باشيد. مثلاً وقت غذا دادن، حمام كردن و حتي وقت خواب موقع خواب به كودكان نوپا فرصتي بدهيد تا با رختخواب و فضاي آن مأنوس شوند. اگر شروع به نق و نق و سر و صدا كردند، آنها را بلافاصله تنها نگذاريد، زيرا تنها بودن براي مدت طولاني، بر استرس آنها مي افزايد. سعي كنيد موقع خواباندن كودك همه جا ساكت باشد، زيرا محيط ساكت به كودكان آرامش مي دهد و به آنها مي آموزد كه شب متفاوت از روز بوده و براي استراحت است.
* البته سر و صداهاي طبيعي موجود در خانه مثل صحبت كردن، چيدن ظرفها و... را از بين نبريد، زيرا برخي از كودكان موقع خواب با شنيدن سر و صداي اطرافيان در خانه راحت تر مي خوابند، چون مي دانند شما در كنارشان هستيد و احساس تنهايي نمي كنند.
* اگر متوجه شديد كودكتان پس از اينكه او را ترك مي كنيد هنوز در رختخواب بيدار است، دوباره پيش او برگشته و آنقدر كنارش بمانيد تا خوابش ببرد. اين كار ممكن است كمي زمان ببرد، اما سرانجام نتيجه بخش خواهد بود، چون او كم كم خواهد فهميد كه مدت زمانهاي مشخصي را بايد بخوابد.

زود بيدار شدن در صبح

* براي اينكه كودكتان هنگام صبح، خيلي زود بيدار شود از كركره يا پرده هاي ضخيم براي تاريك تر كردن اتاق استفاده كنيد تا روشنايي صبح باعث بيدار شدن او نشود و او بيشتر بخوابد.
* اسباب بازيها و وسايل بي خطر در اختيارش قرار دهيد تا هر وقت زودتر از بقيه بيدار شد با آنها بازي كند تا اينكه متوجه شود بقيه افراد خانواده نيز بيدار شده اند.
* اگر كوچولوي شما به طور طبيعي كودكي سحرخيز است و شما در اين خصوص نگرانيد، فقط كافي است كمي صبور باشيد، چون بچه ها با شروع مهدكودك يا مدرسه تمايل بيشتري براي بيشتر خوابيدن از خود نشان مي دهند.

بيدار شدن در طول شب

* بهتر است واقع بين بوده و به خاطر داشته باشيد كه نيازها و الگوهاي رفتاري هر كس در مورد خواب و زمان آن متفاوت است. برخي از افراد به هشت ساعت خواب يا بيشتر نياز دارند و برخي ديگر پنج يا شش ساعت خوابيدن برايشان كافي است. به همين دليل، اين مطلب تصوير متفاوتي از زمان و ميزان خواب افراد حتي در يك خانواده مشترك ارايه مي دهد.
* بسياري از كودكان به بهانه شير يا غذا خوردن چندين بار در طول شب بيدار مي شوند. براي از بين بردن اين عادت، سعي كنيد به تدريج تغذيه در شب را از برنامه غذايي كودك حذف كنيد.
* اگر هميشه از تكان دادن، نوازش كردن يا لالائي خواندن براي خواباندن كودك استفاده مي كنيد، وقتي كه كودك براي اولين بار در طول شب بيدار مي شود، چون خودش به تنهايي نمي تواند بخوابد، سعي كنيد براي آرام كردن او ابتدا لامپها را خاموش كرده سپس با صدايي آرام و ملايم برايش لالايي بخوانيد تا خوابش ببرد.
موقع بيدار شدن كودك در طول شب، اصلاً كودك را به بازي با اسباب بازي يا وسايل ديگر تشويق نكنيد، زيرا اين كار باعث مي شود خواب از سرش پريده و ديگر نخوابد.

كودكان پرانرژي و خستگي ناپذير

* تعيين يك برنامه روزانه و منظم كمك شاياني به تشويق كودكان براي انجام كارهاي مختلف از جمله غذا خوردن، وقت خواب و... مي كند.
* اجازه ندهيد كودكتان قبل از خواب بازيها و فعاليتهاي بيش از حد مهيج انجام شود.
* اگر متوجه شديد كودكتان واقعاً خسته نيست و خوابش نمي آيد، او را با تعدادي اسباب بازي و كتاب داستان در رختخوابش رها كنيد تا با آنها بازي كند.
* چرتها و خوابهاي كوتاه مدت روزانه به خصوص در زمان عصر را از برنامه كودك حذف كنيد، اما اگر كودك واقعاً نياز به خواب داشت، او را مجبور به بيدار ماندن نكنيد.
* سعي كنيد كودك را با بازيهاي شادمانه و فعاليتهاي جسمي مناسب در طول روز سرگرم كنيد تا شب هنگام آسوده خاطر و راحت بخوابد.
* ساعت خواب كودك را هر از چند گاهي 15 دقيقه به عقب بكشيد تا به تدريج سرانجام به زماني كه مي خواهيد برسيد، اين گونه زمان خواب او منظم خواهد شد.

هيولا در كمد لباس

گاهي بچه ها از تنهايي خوابيدن مي ترسند و نمي گذارند موقع خواب آنها را ترك كنيد، اين مي تواند احساس ناامني و احساس خطر كردن كودك باشد. سعي كنيد علت نگراني و ترس او را پيدا كنيد، شايد به خاطر در راه بودن يك نوزاد جديد، شروع مهد كودك يا وجود جنگ و دعوا در محيط خانواده است كه او را تا اين حد نگران و مضطرب كرده و اين وظيفه شماست كه با آرام كردن محيط خانه و خانواده، اضطراب او را كاهش دهيد.
* هرگز به اينكه كودك از بعضي چيزها مي ترسد نخنديد و ترس او را انكار نكنيد، بلكه آن را به عنوان امري طبيعي بپذيريد و به او كمك كنيد تا به تدريج بر ترس خود فائق آيد.
* برنامه دقيق و مشخصي را در خصوص زمان خواب در وقتهاي مختلف شبانه روز، به صورت كتبي نوشته و آن را به ديوار نصب كنيد و زمانهاي خواب كودك را به او يادآوري كنيد.
* اگر كودكتان از تاريكي مي ترسد حتماً موقع خواب، چراغ خواب يا لامپ اتاق را روشن بگذاريد.
* گاهي از پخش موسيقيهاي آرامبخش براي خواباندن كودك استفاده كنيد.
* اگر كودك هنگامي كه او را براي خواب ترك مي كنيد، احساس ترس مي كند به او قول بدهيد كه هر 5 يا 10 دقيقه به او سر مي زنيد تا اينكه خوابش برد. با اين كار او احساس امنيت و آرامش پيدا مي كند و زودتر مي خوابد.
* هرگز از اتاق خواب كودك به عنوان مكاني براي تنبيه و حبس كودك استفاده نكنيد، زيرا اين كار باعث مي شود او نسبت به مكانهاي آرام نيز احساس ترس و ناامني كند.
* اگر كودك موقع خوابيدن بهانه گيري مي كند، پيشنهادهايي به او بدهيد، به عنوان مثال «اگه بخوابي آخر هفته همگي با هم مي ريم تفريح»
* در طول روز كه بيشتر با او سروكار داريد كاملاً به احساساتش احترام گذاشته و به حرفهايش گوش دهيد، چون اين گونه اعتماد بيشتري به شما پيدا مي كند و شب هنگام با آرامش خاطر بيشتري به خواب مي رود.
اگر ديديد بر خلاف كاربرد روشهاي پيشنهاد شده، كودك هنوز با خوابيدن مشكل دارد، حتماُ او را نزد پزشك كودكان برده تا از طريق روشهاي «مديريت رفتاري خواب» او را معالجه كند.