کبودی ناخن‌ دست؛ علت و درمان

همانطور که از عنوان آن پیداست، کبودی ناخن عارضه‌ای است که در آن ناخن‌های دست به رنگ آبی یا کبود در می‌آیند. فردی که اغلب دچار اشکال در تنفس شده و به نفس به نفس می‌افتد، اغلب در او کبودی ناخن دیده می‌شود. تعریق شدید و درد قفسه سینه برخی از علائم دیگر مرتبط با این وضعیت می‌باشد. متداول‌ترین علت نهفته در کبودی یا آبی بودن ناخن، عارضه‌ی سیانوز (پیدایش‌ رنگ‌ کبود در پوست‌ و ناخن‌ها و لب‌ها به‌ علت‌ کمبود اکسیژن‌ یا نابهنجارى هموگلوبین‌) می‌باشد. غیر از بیماری سیانوز، این وضعیت همچنین می‌تواند در نتیجه‌ی عوارض جانبی برخی داروها و کمبود هموگلوبین در بدن باشد. جزئیات آن را در بخش ذیل توضیح خواهیم داد.
 

کبودی ناخن و علائم بیماری ها

کبودی ناخن در درجه اول نشان دهنده‌ی وجود نوعی سیانوز می‌باشد. و هنگامی رخ می‌دهد که سطوح اکسیژن خون پایین‌تر از حد طبیعی برسد. سلولهای قرمز خون دچار کمبود اکسیژن شده و به تدریج رنگ ناخن‌ها به رنگ آبی یا کبود تغییر می‌کند. این وضعیت همچنین می‌تواند به دلیل وجود هموگلوبین غیر طبیعی یعنی متهموگلوبین (methemoglobin) و یا مسمومیت با سیانور در خون ایجاد شود. در نتیجه رگ‌های خونی، خون اکسیژن گیری شده را انتقال می‌دهند.

فردی که اغلب دچار اشکال در تنفس شده و به نفس به نفس می‌افتد، اغلب در او کبودی ناخن دیده می‌شود. تعریق شدید و درد قفسه سینه برخی از علائم دیگر مرتبط با این وضعیت می‌باشد. بی‌حسی و کم توانی بازوها، دستها، و انگشتان نیز ممکن است مشاهده شود. چنین فردی اغلب احساس ضعف داشته و تقریباً تمام مدت احساس سرگیجه دارد. در برخی موارد، سیانوز در نتیجه‌ی بیماری‌های قلبی و ریوی مزمن می‌باشد. پدیده رینود (Raynaud's phenomenon) اصطلاحی است پزشکی که برای سیانوز موضعی بکار رفته و منجر به کبود شدن ناخن‌ها می‌شود.
 
غیر از غلظت پایین اکسیژن و مشکلات هموگلوبین، دلایل دیگر کبود شدن ناخن‌ها به قرار ذیل است:

• بیماری آرگیریا (Argyria)
• مپاکرین (Mepacrine)
• مسمومیت با نقره
• بیماری ویلسون (Wilson's disease)
• آسم
• هماتوم زیر ناخون (Subungual hematoma)
• تروما
• شکستگی
• سندرم دیسترس تنفسی بزرگسالان
• مسمومیت با مونوکسید کربن
• تامپوناد قلبی (Cardiac tamponade)
• آمفیزم
• آمبولی ریوی
• بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD)
• ادم ریوی
• پلی سیتمی ورا (Polycythemia vera)
• لیسنسفالی (Lissencephaly)
• مسمومیت کلروکین

کبودی ناخن در دوران بارداری

کبودی ناخن در دوران بارداری می‌تواند به علت کمبود ویتامین B12 باشد. همچنین تحت عنوان بیماری سوء جذب B12 شناخته شده است. متیل کوبالامین ترکیبی است که توسط بدن سنتز می‌شود و در خون جذب می‌شود. داشتن استرس و مصرف بیش از حد دارو (آنتی اسیدها) در دوران بارداری می‌تواند جذب اکسیژن در خون را کاهش دهد. این امر باعث کاهش غلظت متیل کوبالامین می‌شود، که آبی رنگ شدن ناخن‌ها را افزایش می‌دهد. کم خونی ماکروسیتیک و سیانوز نیز موجب بوجود آمدن این وضعیت در زنان باردار می‌شود.

دیده شدن این وضعیت در نوزادان

کبودی ناخن در نوزادان احتمالا می‌تواند یک نقص هنگام تولد باشد که به عنوان مجرای شریانی باز یا باز ماندن کانال شریانی (Patent Ductus Arteriosus) (PDA) شناخته شده است. که در واقع یک نقص قلبی است که در زمان وضع حمل رخ می‌دهد، هنگامی که رگ‌های خونی موقت جنین به آئورت متصل شده و سرخرگ ریوی قلب بسته نشود. علائم PDA کبودی ناخن‌های دست، کبودی لب، و تنگی نفس به هنگام غذا خوردن، گریه، و انجام هر گونه فعالیت فیزیکی دیگر است. این نوزادان همچنین به احتمال زیاد از اختلال قلب و ریه رنج می‌برند. در برخی موارد، نارسایی احتقانی قلب و ادم ریوی نیز می‌تواند اتفاق ‌افتد.
 

درمان

هر زمان که شک کردید که ته رنگ پوست زیرین و ناخن‌های دستتان به تدریج در حال آبی یا کبود شدن است، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید. سطوح اکسیژن خون می‌تواند توسط یک پالس اکسیمتر غیر تهاجمی اندازه گیری شود. درمان پس از تأیید بیماری زمینه‌ای شروع می‌شود.

درمان PDA در کودکان روند پیچیده‌ای داشته و به سن کودک و شدت علائم بستگی دارد. در نوزادان عمل بسته شدن اغلب با دارو (دوز ایندومتاسین) انجام می‌شود. ابزارهای بستن مجرا و یا عمل جراحی قلب نیز در کودکان بزرگتر و نوزادان کامل رشد کرده انجام می‌شود. چنین اعمال جراحی بسیار حساس بوده و بایستی توسط جراحان متخصص انجام شود.

کبودی ناخن را بایستی جدی گرفت. به منظور کنار گذاشتن علت زمینه‌ای و اتخاذ درمان لازم جهت درمان کامل آن ضرورت دارد به پزشک مراجعه نمایید.