وبلاگ چيست ؟ ( بخش اول )

اينترنت امکانات و ابزارهای متعددی را به منظور ارائه خدمات وسرويس ها در اختيار علاقه مندان قرار می دهد . يکی از ويژگی های بسيار جذاب اينترنت ارائه سرويس ها و خدماتی است که شما را قادر می سازد با مخاطبان خود ارتباطی پويا و متقابل برقرار نموده و از نقطه نظرات آنان در رابطه با يک مطلب ، آگاه شويد . در اين راستا هر يک از کاربران می توانند دانش و تجارب خود را در اختيار ديگران قرار داده و خود نيز به عنوان عضوی از يک جامعه شبکه ای مطرح گردند ( اشتراک دانش ) . فرض کنيد ابزاری ارزان قيمت برای انتشار مطلب در اختيار هر نويسنده و يا صاحب قلمی باشد که بتواند با استفاده از آن عقايد، اخبار ، ديدگاهها و نقطه نظرات خود را در رابطه با موضوعات مورد علاقه ، بدون محدوديت های مرسوم بيان نمايد.آيا شما علاقه مند به استفاده از چنين ابزاری می باشيد ؟ آيا تمايل به داشتن يک روزنامه شخصی داريد که در آن بتوانيد مطالب خود را در ارتباط با موضوعات مورد علاقه ، بيان نمائيد؟ بشريت درطی چند سال گذشته قدم در دنيای جديدی گذاشته است که بدون شک يکی از مهمترين دستاوردهای آن تحول و دگرگونی اساسی در ارتباط با نحوه نشر اطلاعات است. وبلاگ ( Weblog ) و يا بلاگ ( Blog ) نمونه ای در اين زمنيه بوده که با توجه به ماهيت اينترنت ، ويژگی دو طرفه بودن وب و تنوع خواسته استفاده کنندگان، در کانون توجه علاقه مندان قرار گرفته و ما امروزه شاهد رشد و گسترش چشمگير آن می باشيم . وازه " بلاگ " ، از جمله واژه های جديدی است که قدم در عرصه ادبيات جهانی اينترنت گذاشته است .
در اين مقاله قصد داريم به بررسی اين پديده جديد! اينترنت پرداخته و با ابعاد متفاوت آن بيشتر آشنا شويم .

برخی بر اين عقيده هستند که اولين وبلاگ توسط " تيم . برنرزلی " ( مخترع وب ) ايجاد که در آن وی به سايت های جديدی که در آن زمان ايجاد و بر روی اينترنت فعال می شدند ، اشاره می نمود ( http://info.cern.ch ) . دومين وبلاگ توسط "Marc Andreessen's " درNCSA ايجاد که وی نيز در آن عملياتی مشابه وبلاگ "برنرزلی " را انجام می داد( تا اواسط 1996 ) . ( منبع ) . در فاصله بين سال های 1996 تا 1997 که از آن به عنوان " انفجار وب " ، نام برده می شود ، چندين وبلاگ جديد ديگر نيز ايجاد گرديد . از وبلاگ های اوليه می توان به وبلاگ متعلق به Dave Winer ( اخبار مربوط Scripting ) ، وبلاگ Barger و Cameron Barrett ، اشاره نمود . محتويات وبلاگ های اوليه اغلب شامل مجموعه ای از لينک ها و توضيحاتی بود که متناسب با علاقه نويسنده ، ايجاد می گرديد. در ادامه وبلاگ نويسان ، علاقه مند به ايجاد وبلاگ هائی شدند که در آن مطالبی را درج می نمودند که خود تمايل به خواندن آن را در آينده داشتند ( نظير دفترچه خاطرات شخصی ) . بدين ترتيب ، وبلاگ ها دارای شخصيتی خاص برای خود شدند که اين شخصيت را مستقيما" از مولف خود به ارث می بردند . ( شما با مطالعه دفترچه خاطرات شخصی هر فرد می توانيد با ابعاد متفاوت شخصيتی وی نيز تا اندازه ای که امکان دارد ، آشنا شويد ) .
گسترش و عمومی شدن وبلاگ ها : اکثر وبلاگ های اوليه توسط طراحان وب و نرم افزار و به عنوان يک فعاليت جانبی که در منزل دنبال می نمودند ، ايجاد و محتوی و ماهيت اطلاعاتی آنان در رابطه با توانمندی و پتانسيل های فن آوری هائی بود که در آن زمان يکی پس از ديگری مطرح می شدند . تعداد وبلاگ ها در ابتدا بسيار اندک و محدود بود تا اين که در سال 1999 با راه اندازی چندين سرويس رايگان و يا ارزان قيمت دررابطه با وبلاگ و وبلاگ نويسی ، تعداد آنان رو به افزايش نهاد . سرويس هائی نظير : Pitas, Livejournal ، Blogger و EditThisPage.com ، نمونه هائی در اين زمينه می باشند . استفاده از سرويس های فوق،مستلزم دانش فنی بالائی نبود و علاقه مندان به ايجاد وبلاگ می توانستند به سرعت اقدام به ايجاد وبلاگ مورد نظر خود نمايند . ( رشد چشمگير وبلاگ و وبلاگ نويسی ) .
تا اواسط سال 2000 ، بيش از يکهزار وبلاگ ايجاد و اين رقم تا اواسط سال 2002 به بيش از نيم ميليون رسيد. بر اساس آمار موجود، تعداد وبلاگ های ايجا د شده توسط سيستم های وبلاگ نويسی به بيش از چندصدهزار رسيده و هر چهل ثانيه يک وبلاگ جديد ، ايجاد می گردد ( بيش از شصت هزار وبلاگ در هر ماه) .
يکی از مهمترين تحولات مهم در ارتباط با وبلاگ ها ، تبديل آن به يک رسانه محاوره ای بود. تعداد زيادی از مولفين و نويسندگان وبلاگ ها از وبلاگ خود برای بحث در ارتباط با موضوعات مورد علاقه و يا موضوعات گفته شده توسط ساير نويسندگان در وبلاگ های ديگر استفاده و با بکارگيری لينک های متعدد،امکان دنبال نمودن مباحث مورد نظر را در اختيار خوانند گان قرار می دهند. بدين ترتيت ، خوانند گان علاقه مند ، می توانستند در مباحثه مورد نظر شرکت و علاوه بر آگاهی از ساير ديدگاههای موجود ، نقطه نظرات خود را بيان و يا شخصا" اقدام به ايجاد وبلاگ و دنبال نمودن مباحث مورد نظر در وبلاگ خود نمايند .
از لحاظ ظاهری ، شايد وضعيت فوق را بتوان مشابه ارتباطات "چندين نفربا چندين نفر" در نظر گرفت که تاکنون به اشکال متفاوتی نظير newsgroups ( گروه های خبری ) و يا mailing lists ( ليست های نامه ) ، پياده سازی شده است . در اين رابطه يک تفاوت اساسی وجود دارد : با توجه به اينکه نطرات ارائه شده بر روی فصای متعلق به مولف وبلاگ ارسال می گردد ، پاسخ به ساير افراد ضروری نبوده و آنان پاسخ خود را با مراجعه به وبلاگ ، مشاهده خواهند کرد. يکی ديگر از تحولاتی که همزمان با رشد و گسترش وبلاگ ها محقق گرديد ، مطالعه وبلاگ ها توسط ساير وبلاگ نويسان بود که باعث ايجاد پديده ای با نام blogrolling ، گرديد . ( بخشی از يک وبلاگ که ليست سايت هائی را که مولف وبلاگ - بلاگر - ، آنان را بطور منظم و هميشه مطالعه و اصطلاحا" به آنان سر می زند را مشخص می نمايد. اين بخش معمولا" در بخش سمت راست و يا چپ صفحه بلاگر ويا در يک صفحه مجزاء قرار می گيرد ) . يکی از خصايص جالب اين لينک ها ، ايجاد يک جامعه ارتباطی ( شبکه ای ) بين وبلاگ نويسان می باشد .
وضعيت اخير وبلاگ و وبلاگ نويسی : وبلاگ و وبلاگ نويسی همچنان روند توسعه و گسترش خود را ادامه داده و هر روز بر تعداد وبلاگ نويسان افزوده می گردد .جامعه وبلاگ نويسان را اقشار متفاوت جامعه تشکيل می دهند .( پياده کنندگان نرم افزار ، طراحان وب ، متخصصين و کارشناسان فن آوری های اطلاعات و ارتباطات ، معماران اطلاعاتی ، روزنامه نگاران ، وکلاء ، متخصصين آموزشی ، مشاوران و محققين فن آوری اطلاعات ، سياستمداران و ... ) . با توجه به جايگاه بسيار مهم وبلاگ نويسی برای روزنامه نگاران ، دانشگاه MIT در پائيز سال 2002 ، اقدام به ارائه يک واحد خاص برای دانشجويان نموده است .

وبلاگ ، يک صفحه وب ( مشابه يک روزنامه شخصی ) و با قابليت دستيابی عموم کاربران به آن است . وبلاگ ها ، بر اساس يک نظم خاص بهنگام و محتوی بلاگ نشاندهنده شخصيت مولف و يا مولفان آن می باشد . اولويت استقرار و يا نشر مطلب بر اساس يک ساختار زمانی شکل می گيرد. در اين حالت خوانندگان بلاگ ها همواره در ابتدا جديدترين مطلب و يا مطالب منتشر شده را مشاهده و در صورت تمايل آن را مطالعه می نمايند .
اکثر وبلاگ ها دارای يک خط فکری خاص بوده و به نوعی آن را دنبال می نمايند . مثلا" در صورتی که يک بلاگر علاقه مند به فن آوری باشد ، با جمع آوری مطلب از منابع متفاوتی نظير : نمايشگاه ها ، سمينارها و يا سايت های ديگر ، آنان را با فرمت مورد نظر در بلاگ خود ثبت و در اختيار مخاطبان خود قرار دهد . درصورتی که يک بلاگر علاقه مند به يک بيماری خاص بوده و مسائل علمی آن را به نوعی دنبال می نمايد ، می تواند مقالات و موضوعات جديد منتشر شده در رابطه با بيماری مورد نظر را بر روی بلاگ خود منتشر نمايد . در صورتی که يک بلاگر , علاقه مند به مسائل اقتصادی می باشد ، می تواند با جستجو و يافتن مقالات جديد در رابطه با اقتصاد، آنان را بر روی بلاگ خود منتشر نمايد .
برخی از وبلاگ نويسان از بلاگ خود به منزله يک آلبوم عکس و يا بريده روزنامه ها ( شکل خاصی از يک حافظه online ) استفاده می نمايند. زمانی که بلاگر يک لينک مناسب را در اين خصوص پيدا نمايد و يا اطلاعاتی خاصی را که قصد دارد آنان را بخاطر بسپارد ، آنان را بر روی بلاگ خود قرار می دهد .بلاگ يک محيط الکترونيکی قابل جستجو را فراهم که علاقه مندان می توانند با استفاده از يک مرورگر وب و در هر نقطه ای از جهان به محتويات آنان دستيابی داشته باشند. يکی از ويژگی هائی که در تمامی بلاگ ها به نوعی رعايت می شود ، ماهيت انتشار و استقرار اطلاعات بر روی بلاگ بر اساس يک نظم زمانی خاص است ( تقويم اطلاعاتی ) . وبلاگ مشابه يک مجله و يا روزنامه online می باشد که مولف آن می تواند در ارتباط با موضوعات متفاوت در زمان دلخواه ، در آن اطلاعاتی را درج و منتشر نمايد. تعداد زيادی از بلاگ ها دارای مجموعه ای جالب و ارزشمند از لينک ها به ساير بلاگ ها ويا سايت هائی می باشند که مولف بلاگ آنان را مثبت و مفيد ارزيابی می نمايد.
• سبک و شيوه بلاگ ها عموما" شخصی ، غيررسمی و يا خودمانی است . با استفاده از ابزارهای رايگان موجود بر روی وب می توان به سادگی اقدام به ايجاد و نشر اطلاعات بر روی وبلاگ ، نمود.
• وبلاگ ها از لحاظ کيفيت ، محتوی و اهداف دارای گونه های متعددی بوده و هر يک می توانند مخاطبان خاص خود را دارا باشند ( نظير تيراژ روزنامه ) .
• وبلاگ ها در اواسط دهه 90 مطرح و به سرعت و همزمان با ارائه ابزارهای ساده نشر و ايجاد وبلاگ ،نظير Blogger.com رشد و مورد استقبال قرار گرفتند. در اين راستا وبلاگ ها ی متعددی ، ايجاد گرديده است (از بلاگ هائی که شامل دفترچه خاطرات online بوده که منعکس کننده فعاليت ها و تجارب روزانه نويسنده بوده تا بلاگ هائی خصوصی و يا کوچک که صرفا" شامل توضيحاتی اندک و لينک به ساير موضوعات است ) .اکثر وبلاگ ها مبتنی بر متن می باشند .در اين رابطه وبلاگ هائی نيز وجود دارد که علاوه بر استفاده متن از ساير اقلام اطلاعاتی نظير صوت ، تصاوير و کليپ های ويدئوئی نيز استفاده می نمايند( بلاگ تصويری ( Photoblog ) ، بلاگ ويدئوئی ( Videoblogs ) ، بلاگ های صوتی ( Audioblog ) ) .
• هر موجوديت در يک وبلاگ بنوعی به ساير اطلاعات ، اشاره می نمايد. مولفين وبلاگ ها به ساير وبلاگ ها لينک و بگونه ای آنان را بر اساس موضوعات متفاوتی تقسيم بندی نموده تا امکان استفاده مناسب و سريع از ساير وبلاگ ها باتوجه به موضوعات مربوطه در اختيار کاربران قرار گيرد. خوانندگان يک وبلاگ می توانند از هر نقطه ای در وبلاگ که تمايل دارند ، مطالعه خود را شروع نمايند :در ابتدا مطالب و نوشته های جديد منتشر شده بر روی بلاگ را مشاهده نمايند و يا با استفاده از امکان جستجو و يا لينک به ساير بلاگ ها ، اطلاعات قديمی منتشر شده را مطالعه نمايند . در زمان مطالعه يک بلاگ ، خوانندگان می تواند آن را با اولويت های متفاوتی مطالعه نمايند : زمانی ( مطالعه بر اساس زمان و تاريخ انتشار مطلب ) ، موضوعی و يا جستجو بر اساس کليد واژه های خاصی . وبلاگ ها ، اغلب شامل يک Blogroll بوده که شامل ليستی از لينک ها به ساير وبلاگ هائی است که مولف وبلاگ آنان را پيشنهاد ، می نمايد . تعداد زيادی از وبلاگ ها اين امکان را برای خوانندگان خود فراهم می نمايند که نقطه نظرات خود را در رابطه با موضوع منتشر شده بر روی سايت اعلام نمايند .
• يکی از نکات جالب در رابطه با بلاگ ها ، سادگی آنان می باشد . وب سايت ها معمولا" دارای يک صفحه اصلی به همراه مجموعه ای از لينک ها به ساير صفحات برای مشاهده اطلاعات تکميلی ،می باشند. سايت Srco به اين سبک ايجاد شده است و ده ها صفحه اطلاعاتی تحت يک صفحه اصلی سازماندهی ، می شوند. اکثر وب سايت ها دارای چنين ساختاری می باشند . يک وبلاگ دارای ساختاری به مراتب ساده تر است :
- يک وبلاگ شامل صفحه ای مشتمل بر مجموعه ای از Entry ، است. يک وبلاگ ممکن است دارای آرشيو مطالب منتشر شده قديمی نيز باشد، ولی صفحه اصلی يک بلاگ دارای جايگاهی خاص بوده و توجه تمامی مخاطبان را به خود جلب می نمايد .
- يک وبلاگ معولا" حالت عمومی داشته و امکان مشاهده و مطالعه آن در اختيار عموم خواهد بود .
- موجوديت ها ی موجود در بلاگ معمولا" متعلق به يک و يا چندين مولف می باشد .
- موجوديت های منتشر شده در يک بلاگ از تفکری هوشمندانه ، تبعيت می نمايند. مثلا" در صورتی که مولف يک بلاگ، لينک مناسبی را پيدا نمايد ، می تواند در صورت تمايل آن را در وبلاگ خود معرفی نمايد .
- ابزارهای استفاده شده توسط مولفين وبلاگ ها ،عموما" ساده بوده و امکان افزودن موجوديت های متفاوت در زمان دلخواه ، وجود خواهد داشت .
- يک وبلاگ بر اساس اولويت و نظم زمانی خاصی سازماندهی می شود ( از جديد ترين مطالب منتشر شده به سمت قديمی ترين مطالب منتشر شده )
• در حال حاضر وبلاگ های متعدد و در زمينه هائی گوناگون نظير : سياسی ، حقوقی ، اجتماعی ، فرهنگی ، علمی و ساير موارد وجود دارد .
• ايجاد وبلاگ متعلق به يک قشر خاص از جامعه نبوده و اقشار متفاوت جامعه با موقعيت شغلی متفاوت اقدام به ايجاد وبلاگ می نمايند ( رئيس جمهور برخی کشورها ، دانشجويان ،اساتيد دانشگاه، هنرمندان ، روزنامه نگاران )
• شايد اين سوال مطرح گردد که چرا وبلاگ ها تا اين اندازه متدوال شده اند ؟ يکی از توليد کنندگان نرم افزار بلاگر در اين رابطه می گويد که " من فکر می کنم علت اين موضوع به اين مطلب برمی گردد که آنان چيزی برای گفتن دارند. در دنيائی که شايد فرصتی برای گفتن به آنان داده نمی شود و يا امکان بيان عقايد و نقطه نظرات خود را ندارند ولی می دانند که می بايست بگويند. شايد وبلاگ بهترين گزينه در اين رابطه باشد."
• وبلاگ ها بسرعت متدوال و برخی از وبلاگ ها دارای صدها هزار خواننده در طی يک روز می باشند. خوانند گان متعددی اخبار مورد نظر خود را قبل از مطالعه روزنامه از طريق وبلاگ ها بدست می آورند . مثلا" می توان با مراجعه به يک وبلاگ از آخرين اخبار مربوط به چاپ کتب جديد و دنبال نمودن آخرين پيشرفت ها و اکتشافات ايجاد شده در زمينه های متفاوت علوم ، آگاه گرديد .
• برخی وبلاگ ها صرفا" دارای يک مولف می باشند و برخی ديگر به صورت گروهی اداره می شوند . عملکرد برخی از وبلاگ ها نظير پرتال بوده و خوانندگان را به ساير وبلاگ ها هدايت می نمايند. يک بلاگر خوب می بايست هم دارای مهارت در زمينه نوشتن و هم مهارت های خاصی در زمينه ويرايش باشد .
• بلاگرها اغلب مجموعه ای از اطلاعات و مهارت ها را در زمينه های متفاوتی در اختيار علاقه مندان قرار می دهند (باستان شناسی :( http://www.cronaca.com/ ) ، علوم متفاوت ( http://www.futurepundit.com/ ) ، ادبيات معاصر ( http://www.2blowhards.com/ ) .
• وبلاگ ها از مجلات و روزنامه ها دارای کارآئی بمراتب بيشتری بوده و و تعداد زيادی از بلاگ ها دارای يک بخش با نام " نقطه نطرات " بوده که خوانند گان می توانند نقطه نظرات ارائه شده توسط ساير خوانند گان را مطالعه و نظر خود در اين رابطه بيان نمايند . با توجه به ويژگی فوق ، نويسنده يک وبلاگ علاوه بر ارائه نظر و ديدگاه خود می تواند پس از گذشت چندين ساعت ، بازخورد آن را داشته باشد و در صورت لزوم نقد و بررسی مجدد در ارتباط با يک مطلب را ارائه نمايد .
• blogosphere ، محلی غيرمتمرکز ، خودجوش و قدرتمند برای ارائه يک موضوع و تمرکز بر آن را به خوبی ارائه می نمايد.وبلاگ ها يک ساختار عقلانی و منطقی برای ارائه نقطه نظرات ميليون ها خواننده را فراهم می نمايند .
• يک وبلاگ بندرت اهداف مالی را دنبال می نمايد. از جمله اهداف وبلاگ نويسان می توان به تمايل آنان به منظور برقراری ارتباط با ديگران ، معرفی توانمندی ها و سرگرمی ، اشاره نمود (شايد هم ترکيبی از سه مورد) .
• بلاگ ها ، تبعيض ها و محدوديت های موجود در ارتباط با منابع رسانه ای ديگر را از ميان بر می دارند . تعداد زيادی از خوانند گان روزنامه ها بر اين اعتقاد هستند که روزنامه ها و ايستگاههای سخن پراکنی ، دارای شرايط بهينه و مناسبی برای آزادهای مدنی نمی باشند .اين موضوع در رابطه با وبلاگ ها صدق نمی نمايد . وبلاگ ها در عرصه های متفاوتی و در ارتباط با مسائل متفاوت سياسی ، احتماعی و فرهنگی ،اقدام به نشر اطلاعات نموده و مخاطبان با رويکردی کاملا" آزادنه قادر به مطالعه مطالب منتشر شده و در صورت تمايل بيان ديدگاه خود در ارتباط با آن می باشند.
• متداولترين وبلاگ ها به منزله بهترين وبلاگ نبوده و اين موضوع کاملا" نسبی است .
• از امکانات ارائه شده توسط مراکز متعددی می توان به منظور ايجاد يک وبلاگ رايگان استفاده نمود(: http://www.blogger.com )
• اولين نرم افزار جامع و سيستمايتک به منظور ايجاد و بلاگ در سال 1999 ارائه و از آن زمان تاکنون ، ميليون ها بلاگ جديد ايجاد شده است .
در بخش دوم اين مقاله به بررسی کاربرد وبلاگ ها ، نقش فن آوری های اطلاعات و ارتباطات در توسعه وبلاگ ها ، خواهيم پرداخت .