دیدنیهای استان کرمان

در مدارك‌تاريخی و جغرافيايی‌اسلامی نام اين منطقه«كرمان»،«كارمانيا»،«ژرمانيا»، «كرمانيا»، «كريمان»، «كارمانی» و «كرمانی» و در كتيبه بيستون به صورت ‹‹يوتيه›› ذكر شده است. نام كرمان در دوره های قبل از اسلام،‌ «بوتیا» و «كارامانیا» بوده است. برخی عقیده دارند كه كرمان دگرگون شده كلمه «كریمان» است و عده ای نیز آن را مشتق از «كارمانیا» قدیم به معنی «جایگاه دلاوری و نبرد» ذکر می کنند. در حالی که تواریخ عرب و یهود، «كرمان» را فرزند هیتال یا هپتال از نبیره های نوح می دانند، كتب فارسی از طهمورث به عنوان جد وی یاد می کنند. هرودوت از شش نژاد فارسی نام می برد كه یكی از آن ها «گرمانیان» است. مركز كرمان را در قدیم «گواشیر» و «بردشیر» می خواندند. «گواشیر» در اصل «كوره اردشیر» یعنی شهر اردشیر بوده که به تدریج «گواشیر» شده است. استان کرمان با مساحت 185675 کيلومتر مربع در جبهه جنوب شرقی کشور قرار دارد. جمعیت این استان بر اساس سرشماری سال 1375 بالغ بر 2 میلیون نفر گزارش شده است. این استان از شمال به استان خراسان جنوبی و یزد، از شرق به سیستان و بلوچستان، از جنوب به استان هرمزگان و از غرب به استان فارس و یزد محدود می شود.
آب و هوای استان متغیر بوده و در نواحی کوهستانی و مرتفع دارای آب و هوایی سرد و در نواحی پست دارای آب و هوایی گرم و مرطوب می باشد. میزان بارندگی سالانه آن در سال 1381 معادل 84 میلیمتر و روزهای یخبندان آن 74 روز در مرکز استان گزارش شده است. تنها رودخانه دائمی این استان، هلیل رود می باشد که مهم ترین رود استان به شمار می آید و حوضه وسیعی از دشت حاصلخیز جیرفت را آبیاری می کند و یکی از پر برکت ترین رودهای ایران محسوب می شود. طول این رودخانه 378 کیلومتر و از کوهستان هزار سرچشمه گرفته و در نهایت به هامون جازموریان می ریزد. اساس اقتصاد كرمان بر صنعت (صنايع دستی و صنايع ماشينی)، كشاورزی، دام‌داری، كارگری و تجارت استوار گرديده است. پسته، قالي، زيره، كتيرا، حنا، گندم و بعضی مواد كانی صادرات اين منطقه را تشکيل می دهند. منطقه کرمان از منقاط عمده باستانی کشور است که سابقه اسکان و زندگی در آن به هزاران سال قبل و همزمان با مهاجرت نخستين اقوام آريايی به ايران باز می گردد. در متون تاريخی يونان که از آريايي ها و سلاطين هخامنشی آنان سخن به ميان آورده، از کرامان و سکران و سيستان به عنوان ساپراپ ها و ايالات شرقی ايران نام برده شده است. در دوره هخامنشيان جاده شاهی و راه ابريشم از استخر و شهر پارسه (پرسپوليس) به يزد و کرمان و سيستان ادامه داشت و تا هندوستان کشيده می شد.
می توان با اطمينان و بر مبنای گزارشات تاريخی گفت که سابقه سکونت و شهرنشينی در منطقه کرمان به چندين هزار سال قبل بر می گردد و اين منطقه در کناره کوير مرکزی فلات ايران، همواره پايگاه امن و استراحتگاه مناسبی برای مسافران به سوی شرق بوده است.
در دوره معاصر در نخستين تقسيمات کشوری که برای ايران، در دوران قاجاريه و آغاز مشروطيت انجام شد، کرمان و فارس به همراه هرمزگان يک ايالت شناخته می شند. بر اساس تقسيمات کشوری استان کرمان شامل شهرستان زیر می باشد: بافت، بردسير، بم، جيرفت، رفسنجان، راور، زرند، سيرجان، شهربابک، کرمان و کهنوج.
به علت وجود خط آهن، مسافرت به این استان برای کسانی که اتومبیل شخصی ندارند، کار چندان مشکلی نیست. فصل مناسب برای مسافرت به این منطقه اوایل بهار است که هوای خوبی دارد. در سایر فصول، به علت کویری بودن منطقه؛ شدت گرما و سرما به حدی است که ممکن است کمی لذت مسافرت را تحت تاثیر قرار دهد. به خصوص در اوایل صبح که سرمای هوا حتی در فصول گرم هم ممکن است آزاردهنده باشد و یا گرمای هوا در اواسط روز که کلافه کننده می شود.
در مسافرت به این منطقه ممکن است با دو نوع برخورد کاملا متفاوت از طرف مردم مواجه شوید. گاهی با افرادی بسیار خون گرم و دوست داشتنی برخورد می کنید که به راحتی با شما ارتباط برقرار کرده و با شما دوست می شوند. دوستی که حاضر به انجام هر خدمتی به شما خواهند بود؛ و برخورد دیگری که از اهالی ممکن است ببینید کاملا متفاوت بوده به حدی که ممکن است دیگر قدم به آن دیار نگذارید.
به تبع قدمت استان آثار باستانی و مناطق گردشگری در این استان بسیار گسترده و حائز اهمیت است. وجود بزرگترین سازه خشتی جهان (ارگ بم) در این استان (که متاسفانه پس از زمین لرزه سال 82 به طور کلی ویران گردیده) و همچنین کشفیات جدید در منطقه باستانی جیرفت که در میان باستانشناسان جهان بسیار بحث برانگیز گشته است این استان را از لحاظ تاریخی حائز ارزش و اهمیت بسیار کرده است.
کرمان از لحاظ تجاری و صنعتی نیز به خاطر وجود منطقه ویژه اقتصادی سیرجان و ارگ جدید؛ همچنین به علت تولید بیشتر پسته صادراتی ایران در این استان با اهمیت است. پسته رفسنجان را در این راستا می توان یکی از مهمترین محصولات صادراتی استان و البته کشور دانست که به علت کیفیت و میزان تولید پسته در کشور بی نظیر و در سطح جهان شناخته شده است.
این استان در تاریخ و ادبیات ایران نیز اهمیت بسیار دارد؛ آنچنان که آنوبانینی می تواند به اجمال ذکر کند شاعران و عرفای بزرگی چون خواجوی کرمانی؛ که حافظ سخن خود را به شیوه او می داند؛ شاه نعمت الله ولی از بزرگترین عرفای قرن هشتم و اوحدالدین کرمانی، استاد و مرشد اوحدی مراغه ای و... کرمان را در ادب و عرفان ایران نیز دارای جایگاهی بس رفیع می نماید.
بنابر بررسی های آنوبانینی، نام کرمان در ادبیات ایران با صبر ایوب رابطه ای دارد و گویا ایوب پیامبر در این منطقه به ارشاد می پرداخته و حوادث و سختی هایی که در مورد او ذکر می کنند در کرمان برایش رخ داده است.
ایوب اگر ز محنت کرمان به جان رسید هرگز نـــــخورد اندُه کرمان، چنان که من (خواجو)
صبر ایوب بباید که شبی دست دهد
که رود چشم از اندیشه کرمان در خواب (خواجو)
البته مردم محلی چند پیامبر دیگر و حوادث مربوط به آنان را نیز مربوط به کرمان می دانند که سند معتبری در مورد آن به دست نیامد. همچنین رابطه ی کرمان و مهمترین محصول تاریخی اش "زیره" نیز همواره مورد توجه شاعران ادوار مختلف ایران بوده و "زیره به کرمان بردن" یکی از مشهور ترین ضرب المثل های ایران گشته است.
که می برد به عـــراق این بضاعت مزجات
چنانکه زیره به کرمـــان برند و کاسه به چین (سعدی)
چه فضل و علم گرد آرم؟! چو رو در عشق او آرم
به بصره چون کشم خرما؟! به کرمان چون برم زیره (مولوی)
نظر به آنچه اشاره شد این استان از جهات مختلف باستانی و تاریخی، اقتصادی و تجاری، گردشگری؛ ادبی و فرهنگی یکی از مهمترین استان های کشور است و باید برنامه جامعی در جهت گسترش امکانات گردشگری آن در جهت پیشرفت استان تدارک گردد.

مشاهیر کرمان

خواجوی کرمانی، هوشنگ مرادی کرمانی، میرزا آقاخان کرمانی، احمدرضا احمدی، علی‌اکبر صنعتی، پرویز شهریاری، روح‌الله خالقی، علی اطهری کرمانی، افسر کرمانی، ایرج کابلی، فردوس کاویانی، کیخسرو شاهرخ، پری صابری، فرخنده حاجی‌زاده، حمید حاجی‌زاده، محمدجواد باهنر، میرزارضا کرمانی، مظفر بقائی، احمد بهمنیار، شیخ احمد روحی، زردشت بهرام پژدو، میترا منصوری، عماد فقیه کرمانی، فواد کرمانی، مجدالاسلام، مشتاق علیشاه، احمد ناظرزاده کرمانی، فرناز ناظرزاده کرمانی، دکتر عباس ریاضی کرمانی

سوغات کرمان

کلمپه، قاووت، فالوده کرمانی، قالی کرمانی، پته، ادویه جات، زیره، حنا، پسته، ظروف مسی، چنگمال، کماچ سین و...

شهرستانهای استان :

ماهان

ماهان ز خدا خواهم با صحبت مه رویان
بی صحبت مه رویان، ماهان به چه کار آید (شاه نعمت الله)
ماهان در 42 کيلومتري جنوب شرقي کرمان در مسير راه کرمان به بم واقع شده است. این شهر که در دامنه ارتفاعات جوپار قرار دارد از چشمه سارها و جویبارهای نسبتا فراوان بهره مند است. ماهان از نقاط ییلاقی و خوش آب و هوای کرمان محسوب می شود. هوای خنک، باغ های زیبا و دلگشای این منطقه از استان کرمان زبانزد خاص و عام است.
این شهر از دیرباز مورد علاقه درویشان و سالکان راه عارف و صوفی پر آوازه "شاه نعمت الله ولی" بوده و از این بابت شهرت جهانی دارد. به نظر آنوبانینی همین آرمگاه شاه نعمت الله ولي، عارف مشهور، عامل اصلي شهرت و آباداني ماهان بوده است. این بقعه و همچنین باغ بسیار زیبا و دلگشای شاهزاده که در دامنه کوه های حاشیه شهر یکی از بهترین مناطق گردشگری استان را به وجود آورده است از نقاطی هستند که دیده هر بیننده ای را مبهوت خود می نمایند.

باغ شاهزاده ماهان (باغ شازده)

باغ شاهزاده که در شش کيلومتري ماهان قرار دارد به دستور "عبدالحميد ميرزا فرمانفرما" حاکم کرمان در اواخر دوره قاجار بنا گرديده است. اين باغ هر چند از باغ سازي و معماري اروپايي (فرانسوي) متاثر است؛ حال و هواي محلي هم در آن موج مي زند. اين باغ داراي قسمت هاي مختلف از جمله عمارت سردر، عمارت شاه نشين و حمام مي باشد.

آرامگاه شاه نعمت الله ولی

شاه نعمت الله ولي که از 731 تا 834 هجري قمري مي زيسته، دوران کودکي و نوجواني را در کرمان گذرانده است. شاه نعمت الله علاوه بر مقام عرفان، در شعر و ادب هم پايگاهي والا داشته و ديواني از قصيده و غزل و مثنوي و رباعي دارد. بناي اصلي آستانه شیخ ماهان متعلق به نيمه اول قرن نهم هجري قمري (840 هجري قمري) است که بعدا ساختمان هايي به بناي اوليه اضافه شده است.

کرمان

اهل کرمان همه آسوده و فارغ ز بلا
کس بر ایشان نکند ظلم، چه پنهان چه ملا (فرخی)
شهر کرمان بزرگترین شهر و مرکز استان کرمان می باشد که در شمال استان واقع شده است. شهرستان کرمان از شمال با استان خراسان، از غرب با شهرهای زرند و رفسنجان، از جنوب با بم و از جنوب غربی با شهر بردسیر هم مرز است.
در برخی مدارک تاریخی و جغرافیایی نام این منطقه کرمان، کارمانیا، ژرمانیا و کرمانی ذکر شده است.
برخی جغرافی دانان نام قدیم این شهر را گواشیر و در برخی هفتواد می دانند؛ آنچنان که در افسانه ی جنگ شاه شاهان، اردشیر پاپکان با کرم اژدها پیکر کرمان نیز بدان اشاره شده و فردوسی بزرگ آن را به تفصیل در شاهنامه شرح داده است:
چو یک چند بگذشت بر هفتواد
بر آواز آن کرم کرمان نهاد (شاهنامه فردوسی)
از دوره ساسانیان فرمانروای کرمان، عنوان شاه داشت. چنانکه بهرام چهارم (388-389 ه. ق.) به مناسبت اینکه در زمان پدرش والی کرمان بود به کرمان شاه (شاه کرمان) معروف بود. طی سالیان دراز قالی از مهمترین صنایع دستی کرمان بوده است؛ به نحوی که قالی کرمان در کیفیت و مرغوبیت ضرب المثل شده و می گویند که این قالی هرچه بیشتر از عمرش بگذرد و اصطلاحا "پا بخورد" نه تنها از ارزشش کاسته نمی شود بلکه مرغوبتر نیز می شود؛ هم اکنون نیز برای بیان ارزش، مرغوبیت یا قدر و قیمت چیزی آن را با قالی کرمان می سنجند و می گویند "خانه درویش را با قالی کرمان چه کار"
اگر قماش شناسی برای فرش سرا
کدام قالی کرمان چو آب و جاروب است (واعظ قزوینی)
در قرن بیستم قالی بافی صنعت عمده کرمان را تشکلی می داد؛ ولی بعد از جنگ جهانی دوم تقاضا برای فرش کرمان کم شد. علت این امر، کیفیت پایین رنگ مصرفی بود که دیگر مورد پسند خریداران نبود؛ گرچه نمی توان کم توجهی مسئولین مربوط به صادرات و بازاریابی جهانی برای این محصول را در این امر نادیده گرفت. شهر کرمان از لحاظ گردشگری دارای ارزش ویژه است و مسجد جامع، مجموعه تاریخی گنجعلی خان و حمام وکیل از جمله آثار باستانی و دیدنی آن می باشد. بازار کرمان نیز یکی از نقاط دیدنی شهر است که از خصوصیات آن میتوان به بوی زیره که در سراسر بازار به مشام می رسد اشاره کرد.

بازار شهر کرمان

زیره در این شهر در انواع و کیفیت های متنوعی عرضه شده و به خاطر حجم زیاد عرضه قیمت نسبتا مناسبی دارد که با توجه به فواید بسیار زیاد دارویی و طعم و بوی دلپذیری که دارد تقریبا در تمام غذاهای محلی مردم کرمان مورد استفاده قرار میگیرد و مردم کرمان به آن علاقه خاصی نشان می دهند؛ به علاوه زیره به عنوان سوقات اصلی شهر کرمان مورد خریداری گردشگران قرار می گیرد.
حدیث خلد با شیرازیان، اکنون بدان ماند
که مشتی زیره، زی کرمان برند از بهر کرمانی (قاآنی)

زیره کرمان

همانگونه که آنوبانینی در بحث از استان کرمان نیز بیان کرده است کرمان زادگاه و موطن بسیاری از بزرگان فرهنگ و ادب ایران زمین بوده و شاعران بزرگی چون خواجوی کرمان و اوحدالدین کرمانی، را به خود پرورده است. دانش و فرهنگ در آحاد مردم این شهر نیز نفوذ کرده است. میزان تحصیلات در این شهر بالا بوده و درصد زیادی از مردم کرمان دارای تحصیلات عالی هستند؛ دانشگاه شهید با هنر کرمان نیز یکی از دانشگاههای تراز اول کشور به شمار می رود.
سرانجام با در نظر گرفتن آنچه بیان شد باید کرمان را یکی از نقاط مهم گردشگری کشور برشمرد که دیدن آن برای هر ایرانگردی لازم است.

لیستی از آثار تاریخی کرمان

موزه های سنگی یا هنر صخره ای

سنگ نگاره ها يا هنرهاي صخره اي، کهن ترين آثار تاريخي و هنري بجای مانده از بشر هستند. به تعبيري بستر به وجود آمدن حروف رمزي، خط، تبادل پيام، زبان، تاريخ، اسطوره ها، هنر و فرهنگ از سنگ نگاره هاست و آنها از بهترين ابزارهاي رمزگشايي ما قبل تاريخ هستند. تعداد آنها فقط در يك منطقه محدود در ايران به بيش از 21 هزار مورد مي رسد كه عمر بعضي از آنها به چهل هزار سال مي رسد و بشر تا کنون موفق به کشف هيچ پديده تاريخي و هنري بدين قدمت نشده است.

مجموعه گنج علی خان (حمام، بازار، مسجد، مدرسه و ضرابخانه)

مجموعه گنجعليخان کرمان، مجموعه عام المنفعه اي است که همزمان با شکوفايي اقتصاد عصر صفوي در سالهاي 1007 تا 1029 هجري قمري به سعي "گنجعليخان" حاکم وقت کرمان ساخته شد و به همت پسرش "عليمردان خان" تکميل گرديده است. اين مجموعه هنوز هم مرکزيت خود را در هسته شهر حفظ کرده و از شاهکارهاي معماري و مجموعه اي عالي از آثار باشکوه دوره صفويه محســــوب مي شود.

بم

بم يکي از شهرستان های کهن استان کرمان است. بم را فتح "ب" و تشديد "م" تلفظ مي کنند و بناي آن را به بهمن بن اسفنديار نسبت مي دهند. برخي از تاريخ نويسان مانند وزيري کرماني معتقدند افسانه هفتان بوخت، همزمان با سلسله کيانيان در بم اتفاق افتاده است.
شهرستان بم در 193 کيلومتري جنوب شرقي کرمان و در منطقه دشت و بين رشته کوه هاي جبال بارز و رشته کوه کبودي قرار گرفته و همين رشته کوه هاي مرتفع اطراف بم، باعث فراواني و غني بودن آب هاي زيرزميني منطقه شده در نتيجه بم در طول تاریخ منطقه اي سرسبز، آباد، خرم و ثروتمند بوده است. ارتفاع شهر از سطح دريا 1050 متر و مساحت شهرستان بم 17755 کيلومتر مربع می باشد.
این شهرستان در مشرق و مركز استان كرمان قرار گرفته، از شمال به شهرستان كرمان، از مشرق به شهرستان هاي زاهدان و ايرانشهر، از جنوب به شهرستان جيرفت و از مغرب به شهرستان بردسير محدود است. كوير لوت (دشت لوت)، در قسمت شمال و شمال شرقي آن واقع شده و غرب آن كوهستاني است. منطقه بم دو نوع آب و هواي سرد کوهستاني و آب و هواي گرم و خشک دارد.
شهر بم يکی از کهن ترين مراکز شهرنشيني در ايران بوده است. گواه اين امر تپه هاي تاريخي "بيدرون" در ده کيلومتـــــــري شمال و تل آتشي در دارستان در فاصله 30 کيلومتري شرق بم است که متعلق به هزاره هاي دوم تا چهارم قبل از ميلاد مسيح مي باشند. براين اساس زندگي در بم و اطراف آن از شش هزار سال قبل شکل گرفته و در دوراني از تاريخ در مکاني که امروز "ارگ" ناميده مي شود، تمرکزي به وجود آمده است.
با اين حال ما اطلاع زيادي از گذشته بم نداريم و آنوبانینی تاکنون تاريخ مدوني در مورد این شهر به دست نیاورده است. اين شهر به علت قرار گرفتن در مسير يکي از مهمترين شاهراه هاي بين المللي عهد باستان به نام " راه ادويه" که از شعب اصلي و مهم راه ابريشم محسوب مي شده يکي از راه هاي تجارت بين شرق و غرب و داراي اهميت استراتژيک مهمي بوده است. آب و هواي مساعد و سرزمين حاصلخيز باعث رونق کشاورزي و دامداريي در بم بوده است. در اين شهر توليد ابريشم، ابريشم بافي و وضعيت پارچه بافي رونق زيادي داشته و پارچه هاي ابريشمي و کتاني بم در تمام دنياي قديم معروف و اهميت خاصي داشته است. صنعت ابريشم بافي به احتمال قوي از چين و از طريق جاده ادويه (از طريق هند) به بم رسيده است.
علاوه بر شهر بم، شهرهاي بزرگ ديگري مانند نرماشير، ريگان، دارزين و سنا در منطقه وجود داشته که اين شهرها تا قرن ششم هجري از آباداني فراوان برخوردار بوده و در دوره هاي بعدي از بين رفته اند. علاوه بر ارگ بم، آثار باقيمانده از اين شهرها و قلعه هاي باستاني با عظمت ديگري مانند قلعه هاي پيرماه شاه (افضل آباد)، قلعه جمالي و دارستان خود گواهی بر تمدن عظیم این منطقه است.
شهر بم به علت تولید بهترین خرمای کشور نیز مشهور است. شهرت خرمای بم به حدی است که تقریبا تمام خرمای تولیدی کشور در هرکجا که تولید میشود به نام "رطب مضافتی بم" عرضه میگردد. علاوه بر خرما در زمینه مرکبات نیز بم دارای شهرت فراوان است و پرتقال بمی از معروفترین انواع پرتقال کشور محسوب می شود.
شهر بم طی زمین لرزه شدیدی که در پنجم دیماه 1382 در آن رخ داد تقریبا با خاک یکسان شده و چندین هزار نفر از مردمش جان باختند.این حادثه که فاجعه بار ترین زمین لرزه جهان نام گرفت این شهر را به کلی زیر و رو کرده و بازسازی شهر با وجود کمک اکثر کشورهای جهان هنوز به پایان نرسیده است؛ آنوبانینی مشاهده کرده که با گذشتن بیش سه سال از وقوع زمین لرزه هنوز مغازه های شهر در کانکس مستقر هستند. و خانه بسیاری از مردم هنوز ساخته نشده است.

ارگ قدیم بم

در شمال شرقي شهر بم، بر بالا و دامنه صخره اي عظيم، قلعه اي مستحکم را پي افکنده اند که اهالي محل آن را "ارگ" می نامند که در واقع اين بناي سترگ، شهر قديـم بم است. ارگ بــم و شهـــر آن از جمله قلعه هاي نظامي بسيار مهم و تاريخي به شمار مي رود. ارگ بم نمونه کاملي از شيوه هاي معماري ايران است و نمونه هايي از قرن ها معماري در آن به چشم مي خورد.

راین

شهر تاریخی راین یکی از شهرهای بسیار زیبا و خوش آب و هوای استان کرمان است که صفای مردمانش زیبایی شهر را دوچندان می کند. این شهر در 110 کیلومتری جنوب شرقی کرمان، بین ماهان و بم بر دامنه کوه هزار (با ارتفاع 4501 متر) قرار دارد. راین از شمال به ماهان با فاصله 71 کیلومتر، از جنوب-شرق به بم به فاصله 145 کیلومتر، از جنوب به ساردوئیه (درب بهشت) با فاصله 54 کیلومتر و از غرب به بردسیر با فاصله 171 کیلومتر منتهی می شود. راین شهری است با قدمت تاریخی و تمدن کهن و مردمی پرتلاش و خلاق.
راین به سبب قرار گرفتن بر سر راه جیرفت و بندر عباس از قدیم به عنوان یک منزلگاه مطرح بوده و نام راین نیز به همین دلیل بر آن گذارده اند. این نام در ابتدا "راه ین" یعنی نشان دهنده راه نام گذارده اند که به مرور زمان به "ره این" و سپس "راین" تبدیل شده است. هرچند که در برخی سفرنامه ها و برخی کتب تاریخی نام هایی چون رائین، روئین، رائیان و رایین دیده می شود.

ارگ راین

ارگ راين بنايي است در جنوب غربي شهر راين كه بعد از ارگ بم كهن ترين بناي خشتي استان کرمان به شمار مي رود. اين بنا حدودا 5 قرن قبل ساخته شده و 20 هزار متر مربع مساحت دارد. البته مدارکی وجود دارد که قلاعی قبل از این ارگ در منطقه وجود داشته اند که به طور کامل از بین رفته اند.

جاذبه های گردشگری :

غارهای استان کرمان عبارتند از :

جیرفت : غار شعیب
شهر بابک : غار ایوب
رابر جواران: غار جواران
رفسنجان داوران: غار داوران
بافت خبر: غار شب پره
کرمان جوپار: غار یخ

مشتاقیه ( سه گنبد )

مشتاقیه محلی در شرق مسجد جامع کرمان در ابتدای خیابان 17 شهریور که از میدان مشتاقیه انشعاب پیدا می کند قرار دارد و از آثار دوره قاجاریه می باشد .سه گنبد مزبور برای سه مقبره مشتاق علیشاه-شیخ اسماعیل و کوثر علیشاه بنا گردیده است . گنبدهایی که بر فراز دو مقبره مشتاق و کوثر علیشاه واقع شده اند کاشیکاری بوده و در قرن اخیر ساخته شده اند و چون در ساختمان آن توجه کافی نکرده اند متاسفانه قسمتهایی از کاشیها ریخته و بقیه نیز رو به تخریب است .
مشتاق علیشاه از پیشوایان صوفیه در قرن 13 هجری بوده که در اواخر زمستان 1306 هجری قمری سنگسار شده . می گویند جرم مشتاق این بوده که قرآن را با نوای سه تار می خوانده است . لازم به ذکر است که قبل از تدفین عرفای یادشده این مکان مقبره میرزا حسین خان راینی ( 1202 هجری قمری ) جد اعلای سادات معروف به میرحسینی کرمان بوده . وی در زمان زندیه و پس از فوت کریم خان زند تا مدتی حاکم کرمان بوده . او در زمان حیاتش این محوطه را برای آرامگاه خود انتخاب کرده بود لذا پس از فوت مشتاق یارانش به واسطه ارتباطی که مشتاق با حسین خان داشت او را در جوار وی تدفین نمودند .
از در بزرگ که وارد می شویم پس از گذشتن از راهرویی کم عرض و طولانی به باغچه مشتاقیه می رسیم . در سمت شمال بنا در ساختمان مقبره مشتاقیه کوثر علیشاه و میر حسین خان قرار دارند. از جمله آثار هنری مقبره فوق می توان به کاشیکاری و تزئینات داخل بنای مذکور اشاره نمود .

مجموعه گلنجعلی خان :

مجموعه گنجعلی خان از جاذبه های مهم گردشگری شهر کرمان می باشد و شامل میدان، مسجد، حمام، بازار، سرا و سایر ابنیه دیگری است که در دوران حکومت گنجعلی خان از سرداران سلحشور دربار صفویه ,احداث شده است .

حمام گنجعلی خان :

یکی از مهمترین بناهای مجموعه، حمامی است که در ضلع جنوب میدان و در میانه بازار بزرگ کرمان واقع است ودر سال 1020 هـ .ق. ساخته شده و معمار آن سلطان محمد، معمار یزدی بوده است.حمام گنجعلی خان اثری بدیع از نقاشی ها، مقرنس کاری ها، کاشیکاری ها و گچبرهای زیبا همراه با استفاده از تزیینات سنگی بسیار ظریف است همچنین این حمام 26 متر طول 30 متر عرض و حدود 1300 متر مربع زیربنا دارد، که شامل سردر، دالان ورودی، رختکن، هشتی حدفاصل گرمخانه، خزینه، چال حوض، بخش خصوصی و تون می باشد.
این حمام تا حدود 60 سال پیش دایر بوده اما در حال حاضر نقش و کاربرد گردشگری پیدا کرده و همه روزه به ویژه در تعطیلات، پذیرای بازدیدکنندگان بسیاری است. در حال حاضر در این حمام مجسمه های مومی ملبس به لباس های سنتی مردم کرمان، صحنه هایی از استحمام به شیوه سنتی را به نمایش می گذارند. در کنار این مجسمه ها وسایل مختلف حمام نیز نمایش داده می شود. این مجسمه ها در سال 1352 در دانشکده هنرهای زیبای تهران، طراحی و به این محل منتقل شدند.

میدان گنجعلی خان:

از دیگر آثاری که از مجموعه گنجعلی خان بر جای مانده، میدانی در بخش مرکزی شهر کرمان است که در حاشیه بازار بزرگ واقع شده است وهمانند میدان های نقش جهان در اصفهان و یا میرچخماق در یزد، در اطراف خود بعضی از عناصر شهری را گردآورده است. در سه ضلع میدان گنجعلی خان بازار واقع شده و در ضلع دیگرش سرای گنجعلی خان قرار دارد. وجود حمام، آب انبار، ضرابخانه و همجواری با بازارها و چهار سوق، این مجموعه به هم تنیده را کامل کرده است.طاقنماهای آجری، کاشیکاری، فضای سبز، حوض آب و دیگر آثار دیدنی، بر زیبایی این میدان افزوده اند.

مسجد گنجعلی خان :

مسجد در ضلع شرقی و در جوار سرای گنجعلی خان واقع گردیده است. ورودی آن از طریق طاقنماهای میدان است که ساده اجرا شده اند. در بدنه داخلی طاقنما تزیینات گچبری با طرح گره دیده می شود که تماشاگر را به خود جلب می کند.تاریخ احداث مسجد 1700 هـ . ق است نقشه گنبدخانه مربع است که در پاکار تبدیل به هشت و در مرکز گنبد تبدیل به نورگیر 12 ضلعی شده است. تمامی سطح داخلی گنبد با مقرنسکاری و تزیینات مرسوم دوره صفویه تزیین شده است.

ضرابخانه (موزه سکه) :

این بنا در اواسط بازار غربی و در شمال میدان واقع است.نقشه آن چهار طاقی و به شکل هشت ضلعی می باشد که دارای گنبد مرکزی و ایوان های جانبی است. طاق ها و ایوان های ضرابخانه با گچبری های زیبایی تزیین گردیده است.
این بنا از آثار اواخر دوره گنجعلی خان است و محل ضرب سکه و مسکوکات طلا و و نقره دولتی بوده است و در حال حاضر انواع سکه های قدیمی در غرفه های آن به نمایش گذاشته شده و یکی از معتبرترین موزه های سکه ایران است.

آب انبار:

این بنا در حد میانی بازار غربی قرار گرفته است و دارای سردری زیبا با تزیینات مربوط به دوره صفویه می باشد. تاریخ احداث آن 1029 هـ .ق. است. آب انبار به دستور علیمران خان پسر گنجعلی خان بنا شده است و معمار آن استاد عبدا… بوده است.این آب انبار بادهلیزی طولانی و راه پله به پا آب راه دارد و مخزن آن در این قسمت واقع شده است. این محل یکی از معتبرترین آب انبارهای شهر در عصر خویش تلقی می شده است.

سرای گنجعلی خان:

در ضلع شرقی میدان و در محور آن سردر بلند و زیبایی وجود دارد که تاریخ احداث آن سال 1007 هـ .ق. می باشد. ساختمان این سرا در دو طبقه احداث شده است. در طبقه زیرین دکاکین و در طبقه بالا حجره های تجار ساخته شده اند. نمای این سرا دارای کاشیکاری معرق بوده است. طرح های مورد استفاده نقوش مرسوم عصر صفویه است که تحت تأثیر هنر نقاشی چین و مغول می باشند. نقشه سرا چهار ایوانی است که در ایوان های شرقی وشمالی و جنوبی تزییناتی از نوع گچبری و نقاشی وجود دارد و در دوره های بعدی ورودی هایی از طرفین شمال و جنوب به داخل آن گشوده اند که سرا را به بازارهای اختیاری ونمد مالی متصل می نماید.

بازار گنجعلی خان

این بازار خط مستقیمی است که در دو سوی آن دو دروازه ورودی و خروجی شهر یعنی دروازه ارگ و دروازه مسجد (وکیل) قرار دارد. طول آن حدود سه کلیومتر است و متشکل از کاروانسراها، سراها و تیمچه هایی است که همگی در دو راستای عمود بر هم جای گرفته اند.
بخشی از بازار بزرگ کرمان در مجاورت مجموعه گنجعلی خان قرار دارد که بازار مسگری و بازار گنجعلی خان از آن جمله اند. بازار مسگری و بازار گنجعلی خان از آن جمله اند. بازار مسگری در امتداد بازار کلاه مالی در ضلع شمالی و شرقی میدان گنجعلی خان هستند که عناصری مثل ضرابخانه و آب انبار در آن قرار گرفته اند. همچنین بازار جنوبی گنجعلی خان که حمام در اواسط آن قرار دارد و بخشی از بازار بزرگ (راسته بازار) را تشکیل می دهد و در امتداد بازار سراج ها قرار دارد. در تلاقی بازار غربی و جنوبی در گوشه جنوب غربی، چهار سوق بزرگ شکل گرفته که معماری این فضا در نوع خود کم نظیراست.

باغ شازده * ماهان * کرمان

باغ شاهزاده یکی از زیباترین باغهای سنتی ایران محسوب می شود . این باغ در ماهان و دردامنه کوههای تیگران واقع شده است و مربوط به اواخر دوره قاجاریه (1298 هجری قمری ) می باشد .
این باغ دارای سردر ورودی بسیار زیبا است که گفته می شود که این باغ به دستور حاکم کرمان ساخته شده و وقتی خبر مرگ ناگهانی حاکم را به ماهان می برند بنایی که مشغول تکمیل سردر ساختمان بود تغار گچی را که بدست داشته محکم به دیوار کوبیده و کار را رها کرده و فرار نموده به همین علت جاهای خالی کاشی ها را برسردرورودی می توان دید .
این باغ علاوه برسردر شامل عمارت شاه نشین و حمام نیز می باشد . در حال حاظر قسمت شاه نشین به یک رستوران تبدیل شده و توسط بخش خصوصی اداره می شود . در این باغ درختان میوه متنوعی بچشم می خورد و در جلوی عمارت هم حوض ها و فواره ها آبنمای زیبائی را تشکیل داده اند. هر ساله گردشگران از این باغ زیبای اصیل ایرانی بازدید می کنند و از زیبائی و طراوت باغ لذت می برند.

گنبد جبلیه * کرمان *

در منتهی الیه شرقی کرمان گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ بنا گردیده که دست تطاول روزگار در تخریب آن کوتاه آمده است . این گنبد هشت ضلعی تماما از سنگ است و عرض پی آن نیز در پایه به 3 متر می رسد.در هشت طرف آن هشت در بعرض 2متر قرار گرفته که اخیرا برای مستحکم ساختن بنا و جلوگیری از تخریب آن درگاهها را با سنگ مسدود کرده اند و فقط یکی را باز گذاشته اند . قسمت بالای گنبد از آجر ساخته شده است و معلوم نیست که آیا روی گنبد کاشی بوده یا نه؟
در داخل گنبد ظاهرا گچ بری ها و تزئین کاریهایی وجود داشته که قسمت بالا ریخته و قسمت پائین را تخریب کرده اند . از تاریخ بنا و منظور از ساختمان این گنبد مطلبی ذکر نشده سر پرسی سایکس در کتاب هشت سال در ایران می نویسد : از قبرستان که رد می شوید یک ساختمان هشت ظلعی سنگی خواهید دید که گنبدی به شکل دو هلال برآن قرار گرفته و قطر داخل آن 18 فوت و هر طرفی نیز 18 فوت و نوک آن اجری و منتهی الیه آن دایره می باشد . این محل را جبلیه می نامند و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه است.
ایرانیان معتقدند که این محل مقبره یکی از زرتشتیان بوده و برخی نیز عقیده دارند که مزار سید محمد تباشیری است .ولی نسبت اخیر را در بعضی نقاط تکذیب می کنند . بدیهی است در زمانی که این قبرستان را ویران کرده اند سنگ این مقبره را برداشته اند و برای نمایی بکار برده اند برخی این گنبد را متعلقبه سلجوقیان می دانند .
ولی این ادعا درست نیست . "جبلی " تحریف یافته کلمه " گبری " است و بر طبق قواعد اشتقاقهای فارسی " گ " به "ج" بدل شده است قدمت این گنبد را از این کلمه که آن را گنبد "گبر " نیز گفته اند می توان حدس زد که شاید مربوط به پیش از اسلام باشد و از بناهای زرتشتی و گبری است گرچه استیل آن با استیل آتشکده تطابق ندارد .از سبک معماری آن نیز استنباط می شود بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی می باشد که اوائل اسلام تعمیر و مرمت شده است و یا اینکه در اوائل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده است.

گنبد سبز

گنبد سبز از بناهاي قرن هفتم هجري شهر كرمان است كه به قپه سبز نيز شهرت دارد. اين اثر از بقاياي مدرسه و آرامگاه قراختائيان كرمان به يادگار مانده كه در اثر زلزله 1314 هجري قمري قسمت اعظم آن ويران شد. در حال حاضر فقط سر در ورودي مدرسه باقي مانده است. بقاياي ديوارهاي آن و همچنين آرامگاه، زير ساختمانهاي مسكوني مدفون شده است. سقف ايوان آن بر اثر زلزله فروريخته و در دوران بعد بازسازي شده است. زيباترين قسمت ايوان كاشي‌كاري معرق آن است كه در نوع خود بي‌نظير است.

جاذبه هاي طبيعي

ييلاقات ماهان

شهر ماهان در 35 كيلومتري جنوب شرقي شهر كرمان در مسير راه كرمان به بم واقع شده است. اين شهر زيبا كه در دامنه ارتفاعات قرار گرفته از چشمه‌ها و آب‌هاي فراوان برخوردار است. در 6 كيلومتري جنوب ماهان باغي زيبا و بزرگ با ساختماني جالب وجود دارد. اين ساختمان زيبا و ييلاقي در دوره قاجاريه بنا گرديد.

ييلاقات جوپار

شهر ييلاقي جوپار با مناظري زيبا در جنوب كرمان قرار دارد كه با جاده‌اي آسفالته به كرمان و ماهان مرتبط مي‌شود. اين ناحيه پاركي زيبا و باغ‌هايي جالب و ديدني دارد. مقبره مطهر امامزاده حسين كه گفته مي‌شود فرزند موسي‌بن‌جعفر( ع ) است، در آنجا قرار دارد و زائرين زيادي جهت زيارت به آنجا مي‌روند. جوپار ييلاق با صفايي است و شهركي نسبتاً آباد به شمار مي‌روند. انگور جوپار بسيار مرغوب و معروف است.

ييلاقات راين

راين يكي از ييلاقات شهرستان كرمان مي‌باشد كه فاصله آن تا كرمان 110 كيلومتر و تا بم 120 كيلومتر است و از نقاط خوش آب و هواي استان به شمار مي‌رود. راين در دامنه قله كوه هزار قرار دارد كه بلندترين قله استان و سومين قله ايران با ارتفاع 4450 متر است. اين كوه در اكثر ماه‌هاي سال پوشيده از برف است و آبشاري زيبا در آن واقع شده است. در راين درختان چنار كهنسال و ستبري وجود دارد كه بسيار ديدني هستند.

چشمه حسين آباد ( راين )

اين چشمه در 33 كيلومتري شمال‌غربي راين كرمان واقع شده و آب آن از دسته آب‌هاي بي‌كربناته سديك است و تقريباً با آب‌هاي معدني ويشي فرانسه مشابه است. اين نوع آب‌ها در دستگاه گوارش باعث قليايي شدن محيط معده و سپس تحريك ترشحات آن مي‌گردند و در سيستم كبدي و لوزالمعده به سبب تحريك لوزالمعده و بزاق ، اثر بهبود بخشي دارند.

چشمه قلعه عسگر

چشمه قلعه عسگر در 11 كيلومتري روستاي سلطان آباد، در جنوب كرمان واقع شده است. آب اين چشمه از دسته آبهاي كلروره سديك سنگين و مشابه آب معدني اورياژ ايزر فرانسه است. اين دسته آبها بيشتر مصارف خارجي دارند و در رفع بيماري‌هاي لنفاتيسم، راشيتيسم، برخي بيماري‌هاي پوستي، رماتيسم و بيماري‌هاي زنانه مؤثر است.

چشمه معدني ته خاتون

اين چشمه در شرق كرمان به فاصله 13 كيلومتري جوشان واقع شده است. از آب اين چشمه براي استحمام استفاده مي‌شود. آب اين چشمه گرم از دسته آب‌هاي كلروره سديك و بي‌كربناته كلسيك گازدار است و آرام بخش دردهاي مفصلي و عصبي است.

چشمه معدني غرغره ( باباترش )

چشمه معدني غرغره در فاصله 40 كيلومتري راين كرمان واقع شده است. اين منطقه پوشيده از رسوبات كويري و حاوي املاح نمكي فراوان مي‌باشد. آب چشمه غرغره از دسته آب‌هاي كلروره سديك بي‌كربنات كلسيك سنگين و شبيه آب معدني اورياژايزر فرانسه است. اين نوع آب در درمان خارجي بيماري‌هاي لنفاتيسم، راشيتيسم و بيماري‌هاي پوستي، رماتيسمي و همچنين بيماري‌هاي زنانه مصرف دارد.

چشمه آب معدني ابارق

چشمه معدني ابارق در جنوب شرقي كرمان در فاصله 11 كيلومتري شمال دهكده ابارق واقع شده است. آب اين چشمه از گروه آب‌هاي كلوره سديك و سولفات كلسيك نيمه گرم است كه شبيه آب چشمه نيدربرون له‌بن فرانسه مي‌باشد و براي دستگاه هاضمه بدن مفيد است. مصرف اين دسته آب‌ها در درمان بيماري‌هاي مفصلي نيز توصيه مي‌شود از آب چشمه براي استحمام استفاده مي‌كنند.

چشمه آب معدني بوجان

چشمه معدني بوجان در جنوب غربي كرمان به فاصله 45 كيلومتري سيرجان قرار دارد. آب اين چشمه نيز از دسته آب‌هاي كلروره سديك و سولفاته كلسيك نيم گرم است.

چشمه معدني رضاآباد

اين چشمه به فاصله 6 كيلومتري شمال روستاي گزك در شمال كرمان واقع شده است. آب چشمه رضاآباداز دسته آب‌هاي كلروره سديك و سولفاته كلسيك نيم گرم مي‌باشد و عمدتاً مورد استفاده استحمام قرار مي‌گيرد. اين منطقه را رسوبات آبرفتي دوران چهارم پوشانده‌اند.

چشمه معدني پاچنار

اين چشمه در 6 كيلومتري شمال آبادي جرك و 67 كيلومتري شمال كرمان واقع شده است. محل استقرار و نوع آب اين چشمه نيز مانند چشمه معدني رضا آباد مي‌باشد.

چشمه آب معدني بيشه

اين چشمه معدني در فاصله 24 كيلومتري شمال شرقي كرمان و در شمال شهداد واقع شده است. آب چشمه از دسته آب‌هاي كلروره سديك و سولفات كلسيك گرم است.

چشمه‌هاي آب معدني اختيارآباد

چشمه‌هاي آب معدني جوقن، بي‌بي، شهراء، جيوه و مرتضي علي در مجاورت دهكده اختيارآباد به فاصله 14 كيلومتري غرب كرمان از زمين خارج مي‌شوند. آب اين چشمه‌ها از دسته آب‌هاي كلروره سديك، سولفاته كلسيك هستند كه مشابه ‎آب چشمه نيدر برون لدبن فرانسه مي‌باشد.

چشمه آب معدني حوض نو

چشمه حوض نو در شمال‌شرقي كرمان واقع شده است. اطراف چشمه را رسوبات آبرفتي دوران چهارم زمين‌شناسي فرا گرفته است. آب چشمه حوض‌نو از دسته آب‌هاي سولفاته سديك و كلروره كلسيك است.

چشمه آب معدني بغرا

اين چشمه در فاصله تقريبي 13 كيلومتري شمال بخش جوشقان در شمال شرقي كرمان قرار دارد. آب آن از گروه آب‌هاي سولفاته كلسيك و بي‌كربنات سديك گرم است. مصرف درماني اين دسته آب‌ها بيشتر خارجي است و براي بيماري‌هاي مفصلي نقرس استفاده ميشود.

چشمه معدني حوض آباد

چشمه حوض‌آباد در 13 كيلومتري بخش جوشان در شمال شرقي كرمان قرار دارد. اين آب نيز از دسته آب‌هاي سولفاته بيكربنات سديك مي‌باشد كه شبيه آب معدني وتيل فرانسه مي‌باشد.
پایگاه جاذبه های گردشگری ایران
سایت جامع گردشگری ایران
مرکز گردشگری علمی فرهنگی دانشجویان ایران
پایگاه استانداری کرمان
ویکی پدیا
پایگاه فرهنگسرا (تاریخچه کرمان)