سرطان

سرطان در سراسر جهان به عنوان اولین عامل مرگ و میر شناخته می‌شود؛ در سال 2012 حدود 14 میلیون مورد جدید و 8.2 میلیون مرگ ناشی از سرطان گزارش شد.
انتظار می‌رود در 2 دهه آینده تعداد مبتلایان به این بیماری حدود 70٪ افزایش پیدا کند.
در سال 2012 ، 5 سرطان شایع در میان مردان، سرطان ریه، پروستات، کولورکتال، معده، و سرطان کبد بودند.
در سال 2012 ، 5 سرطان شایع در میان زنان، سرطان پستان، کولورکتال، ریه، گردن رحم، و سرطان معده بودند.
حدود یک سوم از مرگ و میرهای ناشی از سرطان، به 5دلیل رفتاری و رژیم غذایی مرتبط است:
شاخص توده بدنی بالا، مصرف کم میوه و سبزیجات، عدم فعالیت بدنی، مصرف دخانیات، مصرف الکل
مصرف دخانیات مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به سرطان است و عامل حدود 20 درصد از سرطان‌های کشنده در جهان و دلیل 70٪ از مرگ‌های ناشی از سرطان ریه است.
سرطان‌هایی که باعث عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت B / C و HPV می‌شوند، عامل 20٪ از مرگ و میر‌های ناشی از سرطان هستند.
بیش از 60 درصد از کل موارد جدید ابتلا به سرطان درقاره‌های آفریقا، آسیا و امریکای مرکزی و جنوبی رخ می‌دهد. 70 درصد مرگ و میرهای ناشی از سرطان در جهان در این مناطق اتفاق می‌افتد.
کشنده ترین سرطان‌ها عبارتند از:
ریه (1.59 میلیون مرگ(
کبد (745000 مرگ(
معده (723000 مرگ(
روده بزرگ (694000 مرگ(
پستان (000 521 مرگ(
مری (400000 مرگ(
سرطان اصطلاحی عمومی‌برای گروه بزرگی از بیماری‌هایی است که می‌توانند هر قسمت از بدن را تحت تاثیر قرار دهند. اصطلاح‌های دیگری که مورد استفاده قرار می‌گیرند، تومورهای بدخیم و نئوپلاسم هستند. می‌توان گفت سرطان، ایجاد سریع سلول‌های غیر طبیعی است که فراتر از مرزهای معمول خود رشد می‌کنند و می‌توانند قسمتهای مجاور را مورد حمله قرار داده و در سایر قسمت‌های بدن پخش شوند، این فرایند متاستاز نامیده می‌شود. متاستاز علت عمده مرگ ناشی از سرطان است.

سرطان از یک سلول ناشی می‌شود. تبدیل یک سلول طبیعی به یک سلول تومور یک فرایند چند مرحله ای است. این تغییرات از تعامل بین عوامل ژنتیکی شخص و 3 دسته از عوامل خارجی حاصل می‌شود، عوامل خارجی عبارتند از:
سرطان‌زا‌های فیزیکی مانند: اشعه ماورای بنفش و اشعه یونیزان.
سرطان‌زاهای شیمیایی مانند: آزبست، اجزای دود تنباکو، آفلاتوکسین (یک آلاینده غذایی) و آرسنیک (یک آلاینده آب آشامیدنی)
سرطان زاهای بیولوژیکی مانند: عفونت ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها و یا انگل‌های خاص.
کهنسالی یکی دیگر از عوامل اساسی ایجاد سرطان است. در سنین بالا ابتلا به سرطان شایع‌تر است، دلیل این قضیه به احتمال زیاد این است که عوامل خطر سرطان با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد. همچنین در افراد کهنسال مکانیسم ترمیم سلولی ضعیف‌تر است.

در سراسر جهان مصرف دخانیات، مصرف الکل، رژیم غذایی ناسالم و عدم فعالیت بدنی عوامل اصلی خطر ابتلا به سرطان محسوب می‌شوند. برخی عفونت‌های مزمن جزء عوامل خطر سرطان هستند.

هپاتیت B، ویروس هپاتیت C و برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) خطر ابتلا به سرطان کبد و گردن رحم را افزایش می‌دهند. عفونت با ویروس HIV به طور قابل ملاحظهای خطر ابتلا به سرطان از جمله سرطان گردن رحم را افزایش می‌دهد.

سرطان نشانه‌های متنوعی را در فرد ایجاد می كند كه برخی از آن‌ها عبارتند از: ضخیم شدن یا به وجود آمدن توده در پستان یا هر جای دیگر از بدن، تغییر واضح در یك زگیل یا خال، زخمی كه بهبود نمی یابد، سرفه آزاردهنده یا خشونت صدا، تغییرات در عادات روده‌ای یا ادراری، سوءهاضمه یا مشكل در بلع، تغییرات غیر قابل توجیه در وزن و در نهایت خونریزی یا ترشح غیرمعمول. البته ایجاد این علائم، همیشه حاکی از ابتلا به سرطان نیست. ممكن است این علائم، نشانه عفونت‌ها، تومورهای خوش خیم یا مسائل دیگری باشند. فراموش نكنید كه سرطان در مراحل ابتدایی درد ایجاد نمی‌كند. اگر نشانه‌هایی وجود داشته باشد كه احتمال وجود سرطان را تقویت کنند، پزشك باید درباره سابقه خانوادگی بیمار و اینكه در خانواده یا نزدیكان وی سابقه سرطان وجود داشته و همچنین درباره تماس با مواد شیمیایی و آلاینده‌ها و شغل فرد سوال بپرسد و همچنین فرد را مورد معاینه فیزیكی قرار دهد تا علائم احتمالی سرطان (مثلا وجود توده در پستان، گره‌های لنفاوی برجسته، زردی، توده شكمی و...) را پیدا كند. علاوه بر این، پزشك بر حسب شرح حال و معاینه فیزیكی می‌تواند آزمایشها و تست‌های آزمایشگاهی لازم را درخواست كند.

چگونه ابتلا به سرطان کاهش می‌یابد؟
سرطان را می‌توان با پیشگیری، تشخیص زودرس و درمان بیماران مبتلا کنترل کرده و کاهش داد. بسیاری از سرطان‌ها اگر زود تشخیص داده شوند و به خوبی درمان شوند از شانس بالایی برای بهبودی برخوردارند.

با تغییر شیوه زندگی و اجتناب از عوامل خطر می‌توان از بیش از 30 درصد از سرطان‌های کشنده جلوگیری کرد، عوامل خطر عبارتند از:

• مصرف دخانیات و الکل
• عدم فعالیت بدنی
• اضافه وزن و چاقی
• آلودگی هوا
• عفونت مقاربتی، عفونت‌های HPV
• رژیم غذایی ناسالم با مصرف اندک میوه و سبزیجات
• پرتو‌های یونی و غیر یونی (اشعه‌ایکس و اشعه ماورای بنفش)
• دود داخل منزل ناشی از استفاده خانگی از سوخت‌های جامد.
استراتژی‌های پیشگیری
• اجتناب از عوامل خطر ذکر شده در بالا.
• واکسیناسیون در برابر ویروس انسانی پاپیلوما (HPV) و ویروس هپاتیت B
• کنترل خطرات شغلی.
• کاهش قرار گرفتن در معرض تابش‌های غیر یونی نور خورشید.(UV)
• کاهش قرار گرفتن در معرض پرتوهای یونی (تصویربرداری تشخیصی پزشکی)

چنان که گفتیم با تشخیص به موقع و درمان مناسب می‌توان کشندگی سرطان را کاهش داد. 2 جز مهم در تشخیص زودهنگام وجود دارد:

آگاهی از علائم و نشانه‌های اولیه (در سرطان‌هایی همچون پوست، گردن رحم، پستان، روده بزرگ و دهان) به تشخیص و درمان آن‌ها در مراحل اولیه کمک می‌کند.

غربالگری، تشخیص زودرس بیماری در افراد بدون نشانه با هدف كاهش میزان گسترش بیماری و مرگ و میر ناشی از آن است.آزمون‌ها، بررسی‌ها و شیوه‌های غربالگری معمولا تشخیصی نیستند ولی مشخص خواهند كرد كه فرد ممكن است به سرطان مبتلا باشد. هنگامی‌که بافت غیرعادی یا سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، درمان آن راحت‌تر خواهد بود. برنامه‌های غربالگری به ویژه برای انواع سرطان‌های شایعی به کار می‌رود که تست‌های غربالگری آن‌ها مقرون به صرفه، معتبر و قابل دسترس است و می‌توانند برای افرادی که در معرض خطر هستند مورد استفاده قرار گیرند.
نمونه‌هایی از روش‌های غربالگری عبارتند از:
• تست پاپ اسمیر برای تشخیص سرطان گردن رحم
• غربالگری ماموگرافی تشخیص سرطان پستان
• تست HPV برای تشخیص سرطان گردن رحم.

تشخیص صحیح سرطان برای درمان مناسب و موثر آن ضروری است؛ زیرا هر نوع سرطان نیاز به درمانی خاص دارد که می‌تواند شامل یک یا چند روش مانند جراحی، پرتودرمانی و یا شیمی‌درمانی باشد. هدف اصلی، درمان سرطان و یا افزایش طول عمر بیمار است. بهبود کیفیت زندگی بیمار نیز یک هدف مهم است. با مراقبت‌های حمایتی و یا تسکینی و حمایت روانی می‌توان به این هدف دست یافت.
اگر برخی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها، مانند سرطان پستان، سرطان گردن رحم، سرطان دهان و سرطان کولورکتال زود تشخیص داده شده و به شیوه ای مناسب مورد درمان قرار گیرند احتمال بهبودی بالایی دارند.
برخی از انواع سرطان‌ها، حتی اگر منتشر شده باشند، مانند سرطان خون و لنفوم در کودکان، و سرطان بیضه، در صورتی که تحت درمان مناسب قرار بگیرند، احتمال بهبودی بالایی دارند.
مراقبت تسکینی
هدف مراقبت‌های تسکینی درمان نیست بلکه تسکین دادن علائم ناشی از سرطان است. مراقبت‌های تسکینی به بیماران کمک می‌کند زندگی راحت تری داشته باشند. این نوع مراقبت‌ها خصوصا زمانی که امید اندکی به بهبودی بیمار هست مورد توجه قرار می‌گیرند.
از طریق این گونه مراقبت‌ها می‌توان در بیش از 90٪ از بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته مشکلات جسمی، روانی و معنوی را تاحدودی تسکین داد.