معرفی اسفند و خواص درمانی آن

نام علمی:

Peganum harmala L، نام فرانسه Harmale و نام انگلیسی آن Wild rue می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، اسفند، اسپند، غلقة الذئب، سذاب بری، حَرمَل و حُرمَل نامیده شده است.

تیره گیاه:

اسفند Zygophyllaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری گیاه:

گیاهی است علفی، خودرو و پایا به ارتفاع حدود 60 سانتی‌متر با برگ‌هایی به رنگ سبز روشن و منقسم به تقسیمات باریک و نامنظم و گلهایش بزرگ به رنگ سفیدِ مایل به سبز می‌باشند. میوه‌اش به صورت کپسول و حاوی چندین دانه‌ی سیاه رنگ است.

طبیعت دانه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن گرم و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی معتدل کشورها و ایران انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در دانه‌ی اسفند:

آلکالوئیدهایی نظیر هارمین، هارمالین و هارمالون در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

دانه

نحوه مصرف:

فقط با دستور پزشک

خواص درمانی دانه‌ی اسفند:

تقویت کننده نیروی جنسی و مفید برای انزال زودرس، مخدر و خواب‌آور، شیرافزا و ضد تب، بازکننده قاعدگی و دفع کننده کرم‌های نواری و کرم کدو، برطرف کننده رطوبت سینه و خلط‌آور، ادرارآور و معرق می‌باشد. در ضمن برای شب‌ادراری کودکان، بیماری‌های کبدی، وِزوِز گوش، درد عصب سیاتیک، ترک اعتیاد و سنگینی گوش نیز مفید است. در استعمال خارجی به صورت ضماد تسکین دهنده دردهای کمر و زانو می‌باشد. دود دانه‌های اسفند ضدعفونی کننده هوا می‌باشد و از دانه‌های اسفند سرمه‌ای تهیه می‌کنند که برای تقویت بینائی مؤثر است.  

تذکر:

زیاده‌روی و مصرف بیش از حد مجاز دانه‌ی اسفند، سمّی بوده و اثرات نامطلوبی روی اعصاب گذاشته و خطرناک می‌باشد. در ضمن استفاده خوراکی از دانه‌ی اسفند برای خانم‌های باردار ممنوع و در صورت استفاده سبب سقط جنین می‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.