معرفی زغال اخته و خواص درمانی آن

نام علمی:

Cornus mas L.، نام فرانسه Cornier و نام انگلیسی آن Cornelian cherry می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، زغال اخته، زقال، حب الشوم و قرانیا نامیده شده است.

تیره گیاه:

زغال اخته Cornaceae

نوع گیاه:

درخت

مشخصات ظاهری:

درختی است به ارتفاع حدود 6 متر با شاخه‌هایی جوان و زرد رنگِ مایل به سبز و پوست تنه آن قهوه‌ای رنگ مایل به زرد می‌باشد. برگ‌های آن متقابل، ساده، بیضی شکل، نوک تیز و با قاعده‌ی گرد و گل‌های آن زرد و کوچک به صورت گل آذین‌های متعدد می‌باشند. میوه‌اش شفت، گوشتی، به شکل و اندازه زیتون، بیضوی، سفت، رنگ آن سرخ تیره و دارای طعمی ترش و شیرین می‌باشد. عمر این درخت گاهی به 300 سال هم رسیده است.  

طبیعت میوه:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

اغلب در نواحی جنگلی و بیشه زارهای کشورهای اروپایی، آسیایی و در ایران بیشتر در استان‌های حاشیه دریای خزر انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در میوه:

گلوکوز، ساکارز، اسید گلیکوکسالیک، لعاب، تانن و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

میوه (زغال اخته).

نحوه مصرف:

میوه‌ی رسیده (زغال اخته) به صورت خام مصرف خوراکی داشته و فرآورده‌های مختلف دیگری نیز دارد.

خواص درمانی:

التیام‌بخش زخم معده و تصفیه کننده خون، صفرابر و تقویت کننده روده‌ها، کاهنده فشار خون و بادشکن، کنترل کننده خونریزی شدید قاعدگی و دفع کننده باکتری‌ها از بدن، تنظیم کننده عملکرد سیستم عصبی و تقویت کننده بینایی، کاهنده کلسترول و مقوی کبد، خارج کننده سنگ‌های کلیه و مجاری ادراری و مفید برای بیماری‌های قلبی عروقی می‌باشد. در ضمن برای قطع اسهال، نازائی، وزوز گوش و سرگیجه نیز مفید است. شستن دهان با جوشانده زغال اخته برطرف کننده برفک دهان و مصرف صاف کرده جوشانده آن برای شب ادراری کودکان (شبی نصف استکان) و بی‌اختیاری ادرار در بزرگسالان (روزی دو نصف استکان) مفید می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.