معرفی سداب و خواص درمانی آن

سداب انواع مختلفی دارد. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع سداب که نسبت به دیگر انواع مرغوبتر می‌باشد و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است. در ضمن بعضی از انواع سداب، کوهی می‌باشند.

نام علمی:

Ruta graveolens L.، نام فرانسه Rue و نام انگلیسی آن Wild rue می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، پیم، فیجن و سُداب نامیده شده است. استفاده از سداب برای خانم‌های باردار ممنوع می‌باشد. زیاده‌روی و مصرف بیش از حد مجاز آن نیز مضر و به دلیل سمّی بودن باید با نظر پزشک استفاده شود.

تیره گیاه:

نارنج Rutaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و چند ساله به ارتفاع حدود 50 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر با ساقه‌ای به رنگ سبز مات، برگ‌های گیاه نسبتاً ضخیم و گوشتدار، رنگ برگ‌ها سبز مات، مایل به آبی یا مایل به زرد، برگ‌های قسمت‌های انتهایی ساقه به دو صورت ساده و برگ‌های قسمت پایین ساقه منقسم به قطعات متعدد می‌باشند. گل‌های آن به دو صورت نر و ماده و زرد رنگ هستند. گل‌های مرکز گل آذین آن، مرکب از قطعات 5 تایی ولی گل‌های کناری شامل قطعات 4 تایی می‌باشند. میوه‌اش به صورت کپسول و محتوی دانه‌هایی بهم پیوسته، تقریباً مثلثی و به رنگ قهوه‌ای تیره می‌باشد.

طبیعت سداب:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن خیلی گرم و خشک می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

اغلب در نواحی مدیترانه‌ای و بخش‌هایی از اروپا و در ایران در نواحی شمالی و مرکزی و در بعضی مراکز کشت گیاهان دارویی کاشته و روییده نیز می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در سداب:

یک گلوکوزید به نام روتین، اسانس روغنی فرّار و ماده‌ای به نام روتوزید در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ

نحوه مصرف:

به طور معمول برگ را به صورت دم کرده یا جوشانده استفاه می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف آن را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند.

خواص درمانی:

دفع کننده انواع کرم‌ها و ضد اسپاسم، رفع کننده انسداد کبد و طحال و صفرابر، تحریک و تشویق کننده آغاز و پیدایش قاعدگی و محرک ماهیچه‌های رحم، بازکننده قاعدگی و کاهنده نیروی جنسی، سقط کننده و ضد قولنج روده، افزاینده بینایی و تسکین دهنده درد مفاصل، آرام‌بخش و مانع از زود عصبانی شدن، ضد تشنج و مفید برای هیستری، ضد یرقان و مسکن سردرد، ضد سرفه و تقویت کننده حافظه، کاهنده فشار خون و جلوگیری کننده از باروری، آنتی‌اکسیدان و مقوی نیروی شنوایی می‌باشد. در ضمن برای مخملک، کابوس‌های وحشتناک شبانه، سیاتیک، گوش درد، ناراحتی‌های کلیه و مثانه، کمردرد، امراض مقعد و بواسیر نیز مفید است. در استعمال خارجی جوشانده‌ی برگ سداب به مدت 10 دقیقه بعنوان شستشو دهنده، التیام‌بخش زخم‌های سطحی می‌باشد. مصرف سداب در بعضی افراد ممکن است خارش و آلرژی همراه داشته باشد.

تذکر:

استفاده از سداب برای خانم‌های باردار ممنوع می‌باشد. زیاده‌روی و مصرف بیش از حد مجاز آن نیز مضر و به دلیل سمّی بودن باید با نظر پزشک استفاده شود.

توصیه:

در صورت امکان برای درمان بیماری‌ها حتی‌المقدور سعی شود از سداب پرورشی استفاده شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.