ویتامین D و علائم کمبود آن در بدن

ویتامین D چیست؟

ویتامین D ویتامینی است که برای سلامتی ضروری است. بر خلاف ویتامین‌های دیگر، ویتامین D را از غذاها بدست نمی‌آوریم. بلکه بخش عمده‌ی ویتامین D به وسیله بدن ساخته می‌شود. در واقع این ویتامین در اثر تابش نور آفتاب در پوست بدن ساخته می‌شود. این خیلی خوب است چرا که بسیاری از غذاها بطور طبیعی مقدار کمی ویتامین D دارند.
اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید، کلسترول را در پوست به ویتامین D تبدیل می‌کند. در افرادی با پوست روشن، تابش نور آفتاب بر پوست بدن ساخته می‌شود. و این خیلی خوب است چرا که بسیاری از غذاها بطور طبیعی مقدار کمی ویتامین D دارند.
اشعه‌ی ماوراء بنفش خورشید، کلسترول را در پوست به ویتامین D تبدیل می‌کند. در افرادی با پوست روشن، تابش نور آفتاب بر پوست صورت، 2 تا 3 بار در هفته به مدت 20 تا 30 دقیقه، ویتامین D مورد نیازشان را تأمین می‌کند. برای افرادی با پوست تیره‌تر و سالمندان مدت بیشتری لازم است. توجه داشته باشید که تابش نور خورشید باید مستقیم باشد و تابش آفتاب از پشت شیشه‌ی پنجره کافی نیست.

نقش ویتامین D در بدن

ویتامین D به جذب کلیسم و فسفر مواد غذایی در دیواره‌ی روده کمک می‌کند. کلسیم و فسفر برای سلامتی و استحکام استخوان‌ها ضروری هستند. همچنین شواهدی وجود دارد که ویتامین D خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، دیابت و بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهد. کودکان در حال رشد، زنان باردار و زنان شیرده به ویتامین D بیشتری نیاز دارند.  

نشانه‌های کمبود ویتامین D

در بسیاری از افرادی که کمبود ویتامین D دارند، نشانه‌ای دیده نمی‌شود یا نشانه‌های مبهمی از خستگی یا درد عمومی وجود دارد. چون نشانه‌های کمبود این ویتامین، نامحسوس یا جزئی است معمولاً تشخیص داده نمی‌شود. اما در مواقعی که کمبود شدید است به آسانی در تغییر شکل استخوان‌ها قابل مشاهده است.

نشانه‌های کمبود در اطفال و کودکان

1. اسپاسم عضلانی، سیروز و مشکلات تنفسی در اطفال. البته این نشانه‌ها مربوط به کمبود کلسیم است که در نتیجه‌ی کمبود ویتامین D ایجاد می‌شود.
2. نرمی استخوان، پرانتزی شدن پاها، درد استخوان به ویژه در ناحیه‌ی پاها، درد ماهیچه و ضعف عضلانی در کودکان، که با نام راشیتیسم شناخته می‌شود.
3. رشد بدنی کم. قد بیشتر از وزن تحت تأثیر کمبود ویتامین D است. در این حالت ممکن است کودک برای شروع به راه رفتن تمایلی نداشته باشد.
4. تأخیر در دندان درآوردن اطفال
5. آمادگی ابتلا به عفونت
6. کج خلقی
7. در راشیتسیم شدید، کلسیم خون بسیار پایین می‌آید که سبب اسپاسم ماهیچه‌ای و مشکلات تنفسی می‌شود. مشکلات تنفسی ممکن است به دلیل ضعف عضلات تنفسی و نرمی استخوان‌های قفسه سینه باشد.
8. در موارد نادر سبب ضعف ماهیچه‌های قلب می‌شود.

نشانه‌های کمبود ویتامین D در بزرگسالان

1. خستگی عمومی بدن، دردهای مبهم و کلی که البته نشانه‌ی خاص این مورد نیست.
2. ضعف ماهیچه‌ای
3. درد استخوانی در اثر فشار ناچیز (بیشتر در ساق پا و دنده‌ها)

چگونگی تشخیص کمبود ویتامین D

با توجه به سابقه‌ی پزشکی فرد، نشانه‌ها و سبک زندگی قابل تشخیص است. البته با یک آزمایش خون ساده نیز امکان‌پذیر است. آزمایش خون مربوط به سطح کلسیم و فسفات خون و عملکرد کبد نیز ممکن است تغییراتی را نشان دهد که مربوط به کمبود ویتامین D باشد. گاهی از عکس‌برداری به وسیله اشعه ایکس از استخوان دست برای اطفال استفاده می‌شود. در این روش با توجه به شکل استخوان به میزان کمبود ویتامین پی می‌برند.

درمان کمبود ویتامین D

درمان بوسیله مکمل‌های ویتامین D انجام می‌شود که ممکن است به صورت تزریقی یا خوراکی (قرص و شربت) باشد. پزشک با توجه به شرایط بیمار، سن و میزان کمبود، روش مناسب را توصیه می‌کند.
منبع مقاله :
واعظی، محمد جواد، (1396)، دانستنیهای پزشکی، قم: نوید حکمت، چاپ اول.