نگاه هاي بد و حرکات منفي زبان بدن

مادري مي گويد:«هر وقت از پَم، مي خواهم کاري را انجام دهد،يا حتّي وقتي مي خواهم با او حرف بزنم،اين اتفاق مي افتد يعني او شانه هايش را بالا مي اندازد،و سرش را کمي کج مي کند،و بعد طوري به من نگاه مي کند که با نگاهش حتّي مي تواند سنگ را آب کند،اين مسئله مرا عصباني مي کند،واقعاً نمي دانم چه کار بايد بکنم.»
حرکات منفي زبان و رفتارهاي تحريک کننده و خشم برانگيز،که بيانگر رنجش و خشم بچّه ها نسبت به ماست،زماني بروز مي کند که از آنها مي خواهيم،کاري را انجام دهند و آنها از انجام آن سرباز مي زنند،يا در مورد مسئله اي با آنها صحبت مي کنيم که تمايلي به شنيدنش ندارند.گردش چشم ها،نگاه نفرت بار،لگد به زمين زدن، در را با سر و صدا و محکم باز و بسته کردن، همه ي اين ها حرکات منفي است،و تنها استنباط ما،از اين پيام هاي غيرکلامي اين است که اين پيام ها مي خواهند چيزي را به ما بگويند، و حال سؤال ما به عنوان والدين اين است که اين پيام چيست؟
بسياري از والدين بر اين باورند که فرزندان همواره نگرشي و آن هم نگرش بد و منفي نسبت به آنها دارند.حال به نظر شما،منظور پَم از نگاه سرد و غضب آلود،به مادرش چه مي تواند باشد؟آيا او احساس يأس و سرخوردگي مي کند،يا از خودش ناراضي است،و يا سعي دارد اين نکته را بفهماند که مادر با او رفتار منصفانه اي ندارد،و يا شايد قصد صدمه زدن،مأيوس کردن و يا انتقاد ازکسي را دارد؟و در اين ميان مادر پَم نمي داند که کداميک از عوامل گفته شده،موجب اين رفتار در پَم مي شود،و البتّه ما نيز نمي دانيم.
بهترين واکنش،اين است که آن چه را که بايد بگوييم،بگوييم و برويم.حرکات منفي زبان بدن، به خودي خود براي ما مشکل ساز نخواهند بود.امّا اگر ادامه يابد،شايد مجبور به برخورد با آن شويم،و اين بدان معني است که ابتدا به نحوه ي رفتار و برخورد خود بينديشيم،اين که چه کرده ايم و يا چه گفته ايم،که فرزندان مان اين گونه نگاهش را از ما برمي گرداند.آيا از او انتقاد کرده ايم؟و اين عمل تنها پاسخ او به انتقاد ماست؟کودکان نيز مانند بزرگ ترها،وقتي با انتقاد روبه رو مي شوند،واکنش نشان مي دهند.البتّه واکنشي منفي.بنابراين، هنگامي که آتش احساسات تند و منفي فرزندان مان فروکش مي کند،مي توانيم با کمک خود آنها،تلاش کنيم تا اين مشکل و نحوه ي رفتار آنها را ريشه يابي نماييم.
مادر:«راستي پَم،به نظر تو آيا الآن وقت مناسبي براي صحبت کردن هست؟
پَم:«بله،فکر مي کنم وقت مناسبي باشد.»
مادر:«مي داني احساس مي کنم،بعضي وقت ها که چيزي به تو مي گويم، تو يک جور خاصي به من نگاه مي کني،و بعد ساعت ها فکرم مشغول مي شود،تا بفهمم اين نگاه تو واقعاً چه معنايي دارد؟در چنين حالتي لحظات سختي را مي گذرانم.مي داني بچّه ها به دلايل مختلفي اين کار را مي کنند،بعضي ها چون نمي توانند از احساس يأس و نوميدي و آسيب ديدگي خود حرف بزنند،اين رفتار را مي کنند.بعضي ديگر چون از مسئله اي احساس ناراحتي مي کنند،اين طور واکنش نشان مي دهند.و بعضي ديگر هم چون از مادر خود متنفرند،نفرت خود را اين گونه نشان مي دهند،آنها آرزو دارند که اي کاش مادرشان ساکت شود و حرفي نزند...حالا تو چه نظري دراين مورد داري؟»
پَم:«هيچي.»
مادر:«شايد،بايد بيشتر توضيح مي دادم...ولي مثل اين که تو هيچ نظري نداري.خيلي دلم مي خواست نظرت را در اين مورد مي شنيدم.حالا چرا کمي به اين موضوع فکر نمي کني؟آخر مي داني،من با خودم فکر مي کنم،شايد کاري کردم يا چيزي گفتم و يا انتقادي کردم،که باعث اين رفتار تو شده است.اگر فکر مي کني،که در اين مورد حرفي براي گفتن داري،مطمئن باش که من شنونده خوبي مي توانم باشم.»
بعد از اين گفتگو مادر بايد،موضوع را خاتمه دهد،و منتظر پاسخ از جانب پَم بماند.
لب هاي آويزان نيز،از ديگر نشانه هاي غيرکلامي خشم،و نارضايتي در کودک است.بچّه ها،با استفاده از اين روش،از والدين خود مي خواهند که با آنها صحبت کنند.هنگامي که از بچّه ها مي خواهيم و به آنها مي گوييم که اين طور به ما نگاه نکنند،در واقع با اين درخواست اشتباه،خود را در دام آنها مي اندازيم،و شکست ما در مقابل آنها حتمي است.بعد به عنوان شنونده اي دست و پا بسته، اسير دست آنها مي شويم،يعني بايد آن چه را که آنها مي گويند،تمام و کمال گوش کنيم.امّا ذکر اين نکته به آنها مؤثر است:«بسيار خب،به نظر مي رسد،که فعلاً در وضعيت خوب و مناسبي نيستي .هروقت احساس آرامش کردي،و به اين نتيجه رسيدي، که مي تواني حرف بزني، بيا و با من حرف بزن.خوشحال مي شوم حرف هايت را بشنوم.» سپس کوچک ترين مکث و درنگي نکنيد،و راه خود را بگيريد و برويد.
اگر حرکات منفي زبان بدن،در کودکان رفتاري پايدار و دائمي باشد،به گونه اي که بتوانيم زمان وقوع آن را به راحتي پيش بيني کنيم،آن وقت شايد بتوانيم با کمي مقدمه چيني نقطه نظرات و تفسيرهاي خود را براي بچّه ها ارائه نماييم.به طور مثال مي گوييم:
«راستي پَم،من مي دانم که به محض اين که حرف هايت تمام شود،تو با آن طرز نگاه ات که در آن استادي و مهارت داري،به من نگاه مي کني.آن وقت من هم مي دانم که چه طورجواب ات را بدهم.خب حالا آماده باش!»بچّه ها چون دوست ندارند تحت کنترل باشند،بنابراين براي آنها خيلي سخت است کاري را انجام دهند که ما اجازه ي انجام آن را بدهيم.
وقتي ما رشته اختيارات از دست رفته ي فرزندان خود را، هنگامي که از ما ناراحت هستند،مورد مطالعه و بررسي قرار مي دهيم، متوجّه مي شويم همه ي اين ناراحتي ها از نحوه ي برخورد ما به آنها نشأت مي گيرد.امّا بدانيد که گردش چشم ها و يا نگاه سرد و خيره ي آنها به ما خيلي هم بد نيست.
درواقع،اين حرکات منفي زبان بدن به نوعي براي کودکان ما، شانس و فرصتي براي ورزش عضلات صورت و اندام شان نيز مي باشد.هم چنين براي آن ها فرصتي است براي به دست گيري اندکي کنترل که نيازمند ابقاء آن هستند.زيرا همه ي ما نيازمند فرصتي هستيم،که در موقعيتي آزار دهنده و ناراحت کننده براي ما قرار دارد.
منبع: کتاب تربيت با عشق و منطق
/خ