برنامه ریزی برای یک تغذیه صحیح در ایام ماه مبارک رمضان از اهمیت ویژه ای برخوردار است تا هم بتوان با جلوگیری از پرخوری و آشفته خوری، اصل پرهیز را رعایت کرد و هم با تقسیم انرژی و کالری مورد نیاز از زیان های کمبود غذایی در امان بود. این مساله به خصوص در مورد نوجوانان از اهمیت بیشتری برخوردار است.
دستگاه گوارش هر فردی در مدت 11 ماه سال از مواد غذایی مختلف انباشته می شود. این دستگاه هم مانند هر عضو دیگری نیاز به استراحت دارد، همان گونه که شب، زمان استراحت جهت رفع خستگی و تجدید قوا در بدن می باشد و عدم استراحت مناسب باعث فرسودگی و ناتوانی جسم و روان و به دنبال آن بروز بیماری های مختلف خواهد شد. روزه داری حتی در افراد لاغر و دارای وزن طبیعی این اجازه را می دهد که بدن این چربی های فشرده و قدیمی را بسوزاند و فرد فرصتی مناسب برای جایگزینی چربی های تازه (بعد از این دوره) پیدا کند. از طرفی همان طور که می دانید پرخوری باعث افزایش وزن و عوارض ناشی از آن خواهد شد. با گرفتن روزه نه تنها می توان بر پرخوری و چاقی غلبه کرد، بلکه می توان با کنترل خوردن، اراده و نیروی تفکر را نیز در خود تقویت کرد.
بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقدار چربی به عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف ذخیره می کند. ماندن این چربی ها به مدت طولانی باعث فشرده شدن آن ها می گردد. به طور معمول این چربی های فشرده قابلیت استفاده زیادی ندارند. روزه داری حتی در افراد لاغر و دارای وزن طبیعی این اجازه را می دهد که بدن این چربی های فشرده و قدیمی را بسوزاند و فرد فرصتی مناسب برای جایگزینی چربی های تازه (بعد از این دوره) پیدا کند.
البته در کنار تمام موارد ذکر شده که تنها قسمتی از فواید روزه داری برای سلامت است، توجه به این نکته مهم است که روزه داری باید از ویژگی های خاصی برخوردار باشد تا تعادل سلامت را هر چه بهتر حفظ کند.
برنامه غذایی نامناسب در ماه مبارک رمضان چه عوارضی را به دنبال خواهد داشت؟
- چاقی: مهم ترین عارضه ناشی از روزه داری است که به دنبال مصرف غذاهای نامناسب ایجاد می شود.
- افزایش چربی های نامطلوب خون مثل کلسترول تام، تری گلیسرید، کلسترول بد (LDL) و اسید اوریک
- یبوست
- نفخ، احساس پُری دستگاه گوارش و سایر مشکلات گوارشی
- بی حوصلگی، خستگی و ضعف حافظه
- لاغری و ضعف و ناتوانی
- کاهش مقاومت بدن در برابر بیماری ها
- سردرد و سرگیجه
- سنگ های دستگاه ادراری
همان طور که بیان شد این مشکلات به هیچ وجه طبیعی و ناشی از یک روزه داری مناسب و صحیح نیست. بنابراین از مصرف مواد غذایی سرخ کرده، انواع شیرینی (به خصوص زولبیا و بامیه)، دسرهای چرب، غذاهای چرب و شور و نمک دار و انواع سس ها و ... و همچنین از مصرف زیاد غذاهای پرحجم مانند آش رشته با پیاز داغ فراوان یا ترید کردن نان در آبگوشت جدا پرهیز کنید تا با مشکل اضافه وزن، افزایش چربی خون و اختلالات گوارشی مواجه نشوید.
اختلالات عصبی مانند بی حوصلگی، اختلال حافظه، گیجی، خستگی و کوفتگی نیز از عوارض روزه داری غلط است.
عوارض فوق می تواند به علت کمبودهای تغذیه ای ایجاد شود. افت قند خون یکی از عوامل مهم بروز این مشکلات است که معمولا به دلیل عدم مصرف سحری عارض می شود.
سوخت و ساز (انرژی لازم) سلول های عصبی صرفا از گلوکز (قند) و کربوهیدرات ها تامین می شود. از طرفی بدن انسان نمی تواند به مدت طولانی کربوهیدرات ها را ذخیره کند، پس گرسنگی طولانی مدت و عدم مصرف سحری می تواند باعث کاهش انرژی لازم برای فعالیت سلول های عصبی و در نتیجه ایجاد عوارض ذکر شده شود.
منبع: ماهنامه دنیای سلامت- شماره 14
/ن