چه کار کنم که با وجود سختی های زندگی، در زمینه حفظ موفق شوم؟ با وجود آسان بودن آیات حفظ شده، پیشرفتی ندارم. لطفاً راهنمایی کنید.
وجود شوق به حفظ قرآن در شما، نعمت بزرگی است که ان شاءالله با همتی که دارید، منتهی به حفظ کامل قرآن گردد. در شروع کار حفظ، ذهن شما آماده دریافت مقدار زیادی محفوظات در یک روز نیست. به خصوص کسانی که مدتی از آموزش های مستقیم مثل مدرسه، دانشگاه و ... دور بوده اند. این افراد نیاز دارند تا مدتی را برای آماده سازی ذهن شان اختصاص دهند. پس برای شروع حفظ، مقدار زیادی را تعیین نکنید. اما در مورد راه موفقیت در کار حفظ چند نکته را متذکر می شوم:

1- برنامه ریزی:
 

انسان در هیچ کار مهمی موفق نمی شود، مگر آن که برنامه منظم و مدونی داشته باشد. اگر ساعت یا ساعات معینی را برایِ کار مقدس حفظ قرآن در نظر نگیرید، این کار با اختلال مواجه می شود. پس حتماً در قدم اول زمان معینی را برای حفظ در نظر بگیرید. بعد از نمازصبح، قبل از ظهر، بعد از ظهر یا شب مهم نیست، فقط امکان داشته باشد که منظم آن را ادامه دهید. اگر ساعتی را معین کنید که به هر علتی، بعدها نتوانید از آن برای حفظ استفاده نمایید، از برنامه نتیجه نخواهید گرفت. در مورد این که چقدر از وقت خود را هر روز برای حفظ بگذارید، بستگی به مقدار حفظ شما دارد. به طور طبیعی در اوایل حفظ وقت کم تری برای کار حفظ، مرور 10 درس و مرور محفوظات گذشته لازم دارید، اما با زیاد شدن محفوظات باید این وقت بیش تر شود.

2- همت:
 

پشتکار و خسته نشدن از مشکلات، اثری ویژه در کسب موفقیت دارد. اگر حتی 1 روز هم برنامه خود را تعطیل کنید، زمینه ایجاد ضربه به همه برنامه را به وجود آورد.
عقب ماندن از برنامه، انداختن کار امروز به فردا و فردا به روز بعد از آن و مقدم کردن سایر کارها بر برنامه حفظ از جمله آفات نداشتن همت و تعطیلی موقت برنامه روزانه است. اگر می خواهید مزه شیرین موفقیت را بچشید، هیچ گاه برنامه روزانه حفظ خود را تعطیل نکنید. بله! گاهی مشکلی ناگهانی پیش می آید که قابلِ پیش بینی نبوده و ممکن است ساعت حفظ شما را اشغال کند. در این مورد حتماً در همان روز برنامه جبرانی آن را داشته باشید و کار آن روز را به روز بعد موکول نکنید.

3- استعداد یابی:
 

در شروع کار حفظ، ذهن شما آماده دریافت مقدار زیادی محفوظات در یک روز نیست. به خصوص کسانی که مدتی از آموزش های مستقیم مثل مدرسه، دانشگاه و ... دور بوده اند. این افراد نیاز دارند تا مدتی را برای آماده سازی ذهن شان اختصاص دهند. پس برای شروع حفظ، مقدار زیادی را تعیین نکنید.
روزی نیم سطر، یک سطر یا حداکثر 2 سطر برای شروع مناسب است. بعد از آن به تناسب وقتی که اختصاص می دهید و استعداد خود، مقدار آن را زیاد کنید.
من افراد زیادی را می شناسم که از استعداد بالایی برخوردار نیستند، اما به برکت قرآن، در کار حفظ موفقیت های زیادی را کسب کرده و گرچه در اوایل حفظ، روزی نیم سطر را به سختی حفظ می کردند، اما پس از گذشت مدت کوتاهی، با همت و برنامه منظم روزی دو صفحه را به راحتی و بدون اشکال حفظ می نمودند.  

4- شروع حفظ:
 

جزء 30 قرآن آن هم از آخر، یعنی سوره های ناس و فلق و توحید و ... تا نباء برای حفظ مناسب است. با حفظ این سوره ها به خاطر کوتاهی سوره و آیات، علاقه و انگیزه شما تقویت می شود. هم چنین بعد از حفظ کل جزء 30، شما تقریباً یک چهارم سوره ها را حفظ کرده اید. چرا که قرآن 114 سوره دارد که 37 سوره آن در جزء 30 قرار دارد. از این رو اعتماد به نفس بالایی برای شما ایجاد می شود.
مزیت دیگر حفظ جزء 30 این است که شما می توانید سوره های حفظ شده را در نماز بخوانید و با این کار هم لذت بیش تری از کارتان احساس کنید و هم از ثواب آن بهره مند شوید.
در این میان ذهن شما هم آماده می شود تا حفظ را از ابتدای قرآن، به صورت منظم آغاز کنید.

5- مرور:
 

تکرار 10 درس گذشته، یعنی اگر روزی نیم صفحه حفظ می کنید، مرور 5 صفحه ای که تازه حفظ شده اید، به صورت روزانه لازم و ضروری است. اگر 10 درس را مرتب دوره نکنید، ماندگاری محفوظات تان ضعیف خواهد شد. هم چنین مرور یک هفتم محفوظات گذشته در هر روز، یعنی اگر 4 جزء حفظ هستید و روزانه یک صفحه حفظ می کنید، هر روز نیم جزء (10 صفحه) از محفوظات قبل از 10 درس را باید مرور کنید تا به صورت هفتگی، علاوه بر 10 درس، کل محفوظات تان هم دوره شود. (برای یادگیری روش های مرور، به مقاله روش های مرور در صفحه 24 همین ماه نامه مراجعه کنید).

6- مباحثه:
 

مباحثه به این صورت است که یک نفر محفوظات خود را برای دیگری بخواند و شخص دوم اشکالات او را تذکر دهد و متقابلاً نفر دوم بخواند و نفر اول اشکالات او را متذکر شود.
این برنامه را باید هر روز یا حداکثر یک روز در میان داشته باشید.
اگر هم مباحثه پیدا نکردید، از کسی که فقط روخوانی قرآن را می داند بخوانید تا قرآن را باز کند و شما برای او از حفظ بخوانید و او اشکالات شما را تذکر دهد.

7- روش حفظ صحیح:
 

گاهی همه چیز درست سر جای خودش است، اما باز هم شما دچار اشکال در نگه داری محفوظات تان هستید.
در این صورت لازم است نگاهی به روش حفظ خود بیندازید.
نشانه درست حفظ کردن آن است که اگر شما مثلا یک صفحه را حفظ کردید، در انتها بتوانید آیات همان صفحه را از آخر به اول بخوانید.
اگر این سطح از تسلط را ندارید، حتماً در روش حفظ خود تجدید نظر کنید.

8- مرور از حفظ:
 

نکته آخر این که مرور 10 درس و محفوظات گذشته و مباحثه نباید از روی قرآن صورت بگیرد. بلکه شما باید بدون نگاه به قرآن، محفوظات خود را تلاوت کنید. مثل این که در جای گاه مسابقه نشسته و برای داوران و مخاطبین، قرآن را از حفظ تلاوت می کنید.
در خاتمه متذکر می شوم با توکل بر خدا و با رعایت دقیق نکات فوق می توانید از یک حفظ پایدار و محکم برخوردار شوید و زمینه قرار گرفتن در جای گاه حافظان و عاملان به قرآن را برای خود فراهم نماید. چنان که امام صادق علیه السلام فرمودند: حافظ عامل به قرآن، با فرشتگان کریم و نیک الهی هم راه و هم نشین است. (اصول کافی، 2،603)
منبع: نشریه نسیم وحی، شماره 22
/ن