دروغ گويي کودکان

گاهي اوقات ديده ايم، بچه ها براي دفاع از خودشان دروغ مي گويند . اين دفاع به خاطر ترس از پدر و مادر به ويژه مادر است. ترس مي تواند يکي از علل دروغگويي در کودکان باشد. اين موضوع را بيشتر مورد بحث قرار مي دهيم تا با عوامل مختلف دروغگويي در کودکان آشنا شويم.
آيا از کودک خود تا به حال دروغ شنيده ايد؟شما چه واکنشي داشتيد؟آيا تا به حال علت دروغگويي کودک خود را فهميده ايد؟
دروغگويي از نظر لغوي کتمان واقعيت و يکي از علايم ناسازگاري در کودکان است. کودکان با دروغ گفتن ضعف هاي خود را مي پوشانند، خود را از تنبيه نجات مي دهند، توجه ديگران را به خود جلب مي کنند و از اينکه شگفتي والدين را برانگيخته اند خرسند مي شوند. دروغ، مطالب غير حقيقي است که از نيروي تخيل کودک سرچشمه مي گيرد.
کودکان اين مسائل را از جامعه و افراد پيرامون خود آموخته اند . در نهايت با ارزيابي اعمال درست و نادرست که توسط ذهنيات کودک انجام شده است اعمال خود را با توجيهات همراه مي سازند. به همين علت مي گوييم والدين نقش مهمي در تکوين شخصيت فرزندان خود ايفا مي کنند و اين نقش در سال هاي اوليه زندگي کودکان ارزش و حساسيت بالايي دارد.
براي اينکه کودکان خود را راستگو تربيت کنيم در ابتدا بايد نسبت به اعمال خود نهايت دقت را داشته باشيم و نيز در ارتباط خود با ديگران دقت کنيم. تربيت کودک مي بايست از همان دوران طفوليت او آغاز شود، صداقت و راستگويي از جمله مواردي است که بايد قبل از سنين مدرسه به آن توجه شود.
ماکس ون باس لورينگ در کتاب روانشناسي رازهاي کودکي آورده است"دروغ گفتن يکي از رفتارهاي متداول کودکان 5-4 ساله است و از لحاظ اخلاقي اشکالي ندارد . در مورد بچه هاي زير 5 سال بهتر است از واژه ي داستان سرايي استفاده کنيم؛ بچه هاي کوچک، توان فريب دادن ندارند".
از ديدگاه روانشناسي بچه هاي کوچک قادر به تمايز راست از دروغ و واقعيت از خيال نيستند.
ادبيات روان شناسي رشد گوياي آن است که کودک در سن هفت سالگي مفاهيم دروغين را در مي يابد. کودکان در سن پنج سالگي به دو شکل دروغ مي گويند:
1- خيال پردازي : در اين مورد کودک اميال و خواسته ي خود را به صروت غير مستقيم با والدين در ميان مي گذارد. در اين صورت بهتر است پدر و مادر در تأييد خواسته کودک حرف بزنند.
2- دروغ به اصطلاح مفيد:
که همان دروغ مصلحت آميز است. هرگاه کودک احساس ناامني مي کند به دروغ گفتن متوسل مي شود. اين کودک اعتماد خود را به ديگران از دست مي دهد و به اطرافيانش بدبين مي شود.
دکتر علي قائمي در کتاب تربيت و بازسازي کودکان علل دروغگويي را چنين توصيف مي کند:
1-تخيل :کودک چون نمي تواند به نيازها و خواسته هاي خود برسد به عالم خيال پناه مي برد.
2-آرزو و رويا: گاهي طفل آرزوي رسيدن به چيزي را دارد و از شدت تمايل به آن، خود را در عالم گمان مي يابد.
3-بي اعتمادي: گاهي طفل به والدين و معلم خود اعتماد ندارد و فکر مي کند که اسرار او آشکار مي گردد و او خوار و حقير مي شود.
4-ترس : اگر کودک به سبب راستگويي تنبيه شود، ترس عاملي مي شود که کودک براي نجات از مجازات به دروغ متوسل مي شود.
5-جلب توجه: گاهي در ميان جمعي از ميهمانان معمولاً کودک فراموش مي شود، همه مشغول کار خود مي شوند بدون اينکه حساب کنند دل کوچکي هم در کنارشان مي تپد و انتظار شرکت در بحث و مذاکره را دارد.
6-الگوي نادرست: کودک اولين درس دروغگويي خود را از نزديکان خود مانند پدر و مادر و... مي آموزد و از علت هاي آن آموزش نادرست خانواده است . در خانواده اي که پدر و مادر دروغ مي گويند نمي توان انتظار داشت، کودک راستگو تربيت شود.
7-احساس کمبود : ممکن است کودک براي جبران کمبودها در زمينه هاي گوناگون به دروغ متوسل شود.
8-احساس حقارت: کودکاني که در جمع مورد تمسخر و استهزا قرار مي گيرند براي جبران ، دروغ مي گويند . بايد براي درمان دروغ گويي ، اين کودکان را بايد مورد احترام و توجه قرار دهيم و آنها را سرزنش نکنيم.
منبع:نشريه کودک، شماره 62.
/ج