ستاره اي که اعتياد را شکست داد

«ژان کلودون دام»هنرپيشه رزمي کار بلژيکي ستاره اي جنجالي که با ورود به دنياي سينما به دام اعتياد افتاد و البته موفق شد آن را کنار بگذارد
فرانکي يا ژان کلودون دام؟! کدام اسم براي شما آشناتر است؟! جواب اين سوال خيلي سخت نيست، چون آقاي ژان کلودون دام به خاطر اينکه در يکي از فيلم هايش نقش فرانکي را برعهده داشته، به همين نام هم مشهور شده و در خيلي ازکشورها از جمله کشور ما به همين نام شناخته مي شود. او يکي از نام هاي درخشان هنر سينما درعرصه فيلم هاي رزمي است. فيزيک مناسب و تسلط کافي بر ورزش هاي رزمي از او بازيگر قابل قبولي براي فيلم هاي رزمي ساخته است. برخلاف سينماگران کشورهاي آسياي جنوب شرقي که در فيلم هايشان فقط قصد به رخ کشيدن هنرهاي رزمي دارند فرانکي بازي در فيلم هاي اکشن و جنگي را هم مي پسندد. هر چند که دراين فيلم هاي اکشن هم چاشني خشونت و حرکات رزمي را در کنار هم، براي جذاب تر کردن بازي هايش به کار مي گيرد. ون دام، عليرغم سابقه طولاني ورزشي با ورود به هاليوود و درخشش در دنياي سينما به دام اعتيادافتاد. اعتيادي که باعث جدايي او از همسر و زمينه ساز بيماري رواني اش هم شد، اما ژان موفق شد در مبارزه با غول اعتياد هم سربلند بيرون بيايد. حالااين هنرپيشه جنجالي، در آستانه دهه ششم زندگي اش هنوز به فعاليت هاي سينمايي خودش ادامه ميدهد و هواداران و منتقدات خودش را هم دارد. منتقداني که فکر مي کنند فرانکي هم مثل بقيه ستارگان رزمي کار دنياي سينما تصوير نادرستي از اين ورزش ها را به مردم نشان مي دهند. تصويري از يک ابرقهرمان رزمي که شکست ناپذير است.
ژان کلودون دام رزمي کار بلژيکي و هنرپيشه سينما در سال 1960 در بروکسل پايتخت بلژيک به دنيا آمد و تمرينات رزمي خود را از وقتي که خيلي کوچک بود شروع کرد. ژان کلود با موفقيت هايي که قبل از ورود به سينما در عرصه ورزش هاي رزمي به دست آورده بود به اندازه کافي اسم و رسم داشت، با اين همه بيشتر مردم او را به خاطر فيلم هاي رزمي و اکشن مي شناسند. فيزيک عضلاني به علاوه مليت بلژيکي اش باعث شده که لقب «عضلاني از بروکسل» را به او بدهند. او از سن ده سالگي به سراغ تمرينات رزمي رفت و دنبال اين کار را گرفت تا اينکه در بزرگسالي به موفقيت هاي بزرگي در ورزش رزمي و بدن سازي کشور بلژيک رسيد. اسم کامل او «ژان کلود کاميل فرانکويس ون وارن برگ» است. پدرش «اگن ون وارن برگ» در پايتخت بلژيک يک مغازه گل فروشي را اداره مي کرد. ژان کلود در سن 10 سالگي در کلاس کاراته ثبت نام کرد و تواست کمربند مشکي اين رشته را به دست بيارود. بعد از آن او يک دور کامل در ورزش هاي رزمي طي کرد و با تمرين کيک بوکسينگ، تکواندو و موي تاي بر مهارت هاي رزمي خودش اضافه کرد. سرانجام وقتي از ورزش هاي رزمي خسته شد به سراغ پرورش اندام رفت و توانست عنوان اول پرورش اندام بلژيک را هم به دست بياورد. با اين همه ژان کلود، کليد موفقيتش را در مصاحبه اي با يک نشريه انگليسي زبان، در «تمرينات ذن يا تمرکز بودائيان» اعلام کرده است. او همچنين در يک مصاحبه ديگر با نشريه سان گفته که در ابتداي کارش در آمريکا مجبور بوده در خيابان ها بخوابد و زندگي سختي را بگذراند تا به هدفش برسد.

کوکائين و بيماري رواني
 

آقاي عضله پنج بار ازدواج کرده و پدر پنج فرزند است. «ون دان» دو بار با يکي از مربيان ورزشي در کاليفرنيا ازدواج کرده است. بار اول به خاطر اعتياد از همسرش جدا شد اما بعد از ترک دوباره با او ازدواج کرد. ژان در سال 1995 به خاطر مصرف کوکائين دچار مشکل اعتياد شد. يک سال بعد براي ترک اين ماده به يک موسسه ترک اعتياد مراجعه کرد اما آنجا را هم بعد از دو هفته ترک کرد. بعد از آن خودش اعلام کرد که به بيماري رواني دوقطبي مبتلا شده است. بيماراني که به اين مشکل دچار مي شوند هميشه در يکي از حالت هاي شادي بسيار زياد يا افسردگي شديد قرار دارند. گويا او بر اثر مصرف زياد کوکائين دچار اين مشکل شده بود. البته حالت هاي بيماري او بعد از اينکه برگه درخواست طلاق دادگاه را ديد تشديد شد. همسر او به خاطر مشکل اعتياد از او درخواست طلاق کرده بود. به هر حال ون دان بعد از فيلم «ناک اوت»در سال 98 به مرکز رواني مراجعه کرد و تحت درمان قرار گرفت و موفق شد اعتيادش را ترک کند.

قهرماني اروپا
 

ون دان وقتي 12 ساله بود به مرکز ملي کاراته در کشور فرانسه پيوست. اين مرکز زير نظر کلود گوتز اسطوره کاراته اين کشور اداره مي شد. او چهار سال در اين مرکز به تمرين کاراته پرداخت و توانست عضويت تيم ملي کاراته بلژيک را به دست بيارود؛ يعني در 16 سالگي عضو تيم ملي کاراته بلژيک شد. در مسابقه انتخابي او ضربه خيلي سنگيني را از طرف ون استران - رقيبش - دريافت کرد طوري که روي تاتامي مسابقه تلوتلو مي خورد و به شدت گيج شده بود. با اين همه توانست به مسابقه برگردد و رقيبش را ناک اوت کند. همان موقع روزنامه ها نوشتند آينده اي درخشان در انتظار اين قهرمان 16 ساله است.
در مسابقات اروپايي سال بعد ژان به رقيبش باخت و نتوانست عنوان قهرماني را به دست بياورد. اين باخت ضربه بدي براي مربي او بود و فهميد که ژان به تمرين بيشتري براي مسابقه دادن نياز دارد. بعد از 6 ماه تمرين سخت استاد گوتز تصميم گرفت به عنوان جايزه او را به مسابقه آزاد فول کنتاکت اروپا ببرد. در اين مسابقات بود که ژان کلود نخستين تورنمنت عمرش را برد آن هم با سه تاناک اوتي در يک بعد از ظهر رويايي.
او براي مرتبه دوم، با حريفش پاتريک توگل مسابقه داد و اين بار به عضويت تيم درآمد. يک سال بعد ژان باناک اوت کردن حريفش باعث قهرماني بلژيک در مسابقات اروپايي شد. بعد از آن با شرمان برگمان «کيک بوکسور» آمريکايي روبرو شد. او در کيک بوکس صاحب پيروزي هاي زيادي شده بود. ژان کلود از راند اول مسابقه فقط پارچه هاي کف رينگ و تصوير تار تماشاگران را به خاطر دارد چون با يک ضربه هوک چپ نقش زمين شد. با اين حال با تلاش زياد از جا بلند شد و توانست مسابقه را به راند بعد بکشد و راند بعد، راند او بود چون در کمتر از يک دقيقه حريفش را ناک دان کرد و مسابقه را به نفع خودش به پايان رساند. با اين همه آن ضربه هوک کار خودش را کرده بود. ژان کلود تصميم گرفت کيک بوکسينگ ياد بگيرد و چند سالي به تمرين اين ورزش پرداخت. يک سال بعد او توانست در مسابقات سبک آزاد اروپايي حريفش ام جي همينگ را که يک قهرمان به نام انگليسي بود از رينگ بيرون بيندازد.
همان زمان بود که مجله کاراته حرفه اي اروپا او را يک استعداد نوظهور در ورزش خواند. در همان سال توانست انتقام سختي از پاتريک توگل بگيرد و براي اولين بار او را در يک راند ناک اوت کرد. اما از همين روزها بود که از توجه او به مسابقات کم کم کاسته شد چرا که ژان تصميم گرفته بود در فيلم هاي رزمي بازي کند.او از سال 1976 تا سال 1980 در بيشتر از 19 مسابقه رزمي شرکت کرد؛ از مسابقات سبک آزاد اروپا گرفته تا مسابقات حرفه فول کنتاکت جهاني و در همه آنها به جز همان باخت به پاتريک توگل پيروز از زمين مسابقه بيرون آمد.

آغاز راه
 

ژان در سال 1982 به همراه دوست دوران کودکي اش مايکل کيسي به اميد بازي در فيلم هاي اکشن راهي آمريکا شدند. هر دو آنها نقش کوچکي در فيلم «بريکين» به عنوان سياهي لشگر به دست آوردند. ژان کلود بعد از آن توانست نقش کوچکي در فيلم «نه عقب نشيني و نه تسليم» به دست بياورد. نقش او در اين فيلم يک رعيت پست روسي بود. اما فيلمي که باعث شناساندن او به دنياي سينما شد «ورزش خون» بود. اين فيلم با بودجه اي به اندازه 1/5 ميليون دلار ساخته شد. فيلم برداري آن در سال 1988 در مرکز ملي بوکس آمريکا شروع شد و نتيجه اش شهرت زياد براي ژان کلود ون دام بود.

موفقيت هاي سينمايي
 

بعد از فيلم ورزش خون، ون دام ستاره فيلم هايي مثل سي بورگ شد که بودجه اي به مراتب بيشتر از فيلم قبلي داشتند. فيلم بعدي او کيک بوکس کار نام داشت. در اين فيلم ون دان تلاش مي کرد انتقام برادرش را از يک قهرمان کيک بوکس بگيرد. قهرماني که نقش آن را دوستش مايکل کيسي بازي مي کرد و باعث شده بود برادر او فلج شود. در فيلم برخورد دوگانه، ژان همزمان نقش دو برادر را بازي کرد که تلاش مي کردند انتقام خون پدر و مادرشان را بگيرند و اين روزهاي اوج اين هنرپيشه رزمي کار بود.
حالا ديگر ژان کلود ون دام موفق شده بود از يک ورزشکار رزمي، قهرماني شکست ناپذيرروي پردهاي سينماي هاليوود بسازد و روياي دوران جواني اش را کامل کند. بعد از اين فيلم، او نقش مقابل دولف لوند گرن بازيگر مشهور را در فيلم سرباز جهاني بر عهده گرفت.
اين فيلم در آمريکا 36 ميليون دلار و در جهان 56 ميليون دلار فروش کرد در حالي که فقط 20 ميليون دلار هزينه ساخت آن شده بود. ماجراي اين فيلم به سربازان آمريکايي در جنگ ويتنام بر مي گشت که ناميدانه دست به قتل هم مي زدند. تايم کوپ فيلم بعدي او يک موفقيت عظيم بود که در سال 1994 ساخت شد. اين فيلم مرز 100 ميليون دلار فروش را پشت سرگذاشت. ژان کلود در اين فيلم نقش يک پليس را بازي مي کرد که دست به يک سفر مي زند تا از کشته شدن همسرش جلوگيري کند. بعد از آن او در قسمت دوم فيلم سرباز جهاني هم بازي کرد. فيلمي به اسم بازگشت. قسمت سوم اين تريلر سينمايي در سال 2010 با نام «تولد دوباره»
روي پرده سينما رفت. ژان تا به حال در بيشتر از 20 فيلم بلند سينمايي بازي کرده و حتي براي شبکه هاي تلويزيوني يک مجموعه آموزشي باله هم تهيه کرده است. او در 5 فيلم همزمان دو نقش را بر عهده داشته که مهم ترين آنها «تايم کوپ» و «بالاترين ريسک» است. در فيلم بالاترين ريسک او نقش دو برادر را که در زمان تولد از هم جدا شده اند بر عهده دارد. او جايزه هاي سينما و تلويزيوني زيادي را به دست آورده. بارها فيلم هايش به عنوان بهترين فيلم شبکه MTV انتخاب شده است. جايزه اول بهترين بازيگر مرد از جشنواره تورنتو کسب کرده است. همه اين موفقيت ها به علاوه سابقه ورزشي درخشاني که در کارنامه ژان کلود ون دام وجود دارد باعث شده اند تا او به يکي از ستاره هاي پرطرفدار سينماي رزمي و اکشن دنيا تبديل شود؛ ستاره اي که با رهايي از دام اعتياد، بيشتر از قبل برمحبوبيتش افزود.
منبع:مجله همشهري سرنخ،شماره 43
/م