شرایط حادثه
 

شرایط حادثه ای که ایجاب می نماید گروههای نجات وامداد سازمان آتش نشانی برای نجات وامداد اقدام نماید را می توان درچهار مورد زیر خلاصه نمود.
انسان یا اعضاء بدن درخطر باشد ومحبوس شده باشد.
احتیاج فوری به کمک ونجات باشد.
احتیاج به تجهیزات کامل و دستگاههای مختلف با افراد مطلع از نحوه کاربرد آنها باشد.
احتیاج به افراد با تجربه در عملیات نجات امداد باشد.
چهار مورد بالا درهر حادثه ای وجود داشته باشد گروه نجات را ملزم به شرکت برای عملیات رها سازی و نجات می نماید.
برای گروهای نجات وظیفه دیگری نیز در نظر گرفته شده است این وظیفه عبارت است از:
ایمن سازی درمحیط زندگی انسانها
اما این مطالب به گستردگی هدف اصلی نیست واین مورد نیز شرایطی را به نوع حادثه تحمیل می کند واین شرایط عبارت است از:
احتیاج فوری به ایمن سازی باشد.
احتیاج به وسایل وتجهیزات بخصوص باشد.
گروه نجات متشکل ا زافراد با تجربه ومجهز به تجهیزات و وسایل مختلف بوده و چون نیروئی آماده با سرعت عمل فوق العاده می باشد.
علاوه بر اهداف خود در صورت نیاز به کمک وهمیاری دیگر ارگانها نیز اعزام می شود.
برای مثال: درمورد حادثه سقوط درخت به عرض خیابان که ایجاد راه بندان ترافیک سنگین نموده. گروه نجات به کمک نیروهای انتظامی آمده وبا قطعه ، قطعه کردن درخت ورفع معبر راه را برای عبور ومرور باز می کند ویا از دیگر ارگانها برای رفع موانع قانوانی وهمکاری های لازم درخواست کمک می نماید این ارگانها عبارت است از:

نیروی انتظامی
 

برای حل مسائل حفاظتی وانتظامی وایجاد محیطی مناسب جهت فعالیت گروه نجات درمحل حادثه هنگام عملیات.

اورژانس پزشکی
 

برای کمک های نخستین پزشکی به آسیب دیدگان حوادث واعزام آنها به مراکز درمانی ودادن اطلاعات پزشکی در مورد مجروحین ومصدومین گروه.

سازمان آب، برق، گاز
 

برای همکاری های لازم و قطع یا وصل نمودن انشعاب گاز، آب ، برق در منطقه مورد نظر گروه.

مسئولین قضائی
 

برای مجوز ورود به مکانهایی که توسط دادستانی مهرموم شده است.

نیروهای درون سازمانی
 

الف- نیروی پشتیبانی جهت اعزام بالا بر نردبان 32 متری – گریدرولودر و...
ب – کارشناس ارشد: جهت علت یابی موارد مشکوک
ج- افسر آماده: جهت هماهنگی نیروهای مستقر درمحل حادثه هائی که به چند گروه برای فعالیت احتیاج است برای مدیریت وتدارکات عوامل حاشیه ای سوانح وحوادث.

2-1- آموزش ایمنی
 

برای اینکه آتش نشانها از یک عملکرد ایمن و مطمئن برخوردار شوند تاصدمات بیشتری را متوجه مدد خواه و خود نکنند ونتیجه عمل آنها با موفقیت همراه باشد.
لزوم فراگیری و ایمنی و مخاطره انگیز وهمچنین طریق فعالیت امن ومطمئن درکارها وفعالیت های وکسب تجربه مشخص می شود.
البته موفقیت آتش نشانها تنها مربوط اعمال وتدابیری که اتخاذ می نمایند نیست بلکه به میزان موفقیت ونتیجه کار است. ارتباط تبادل عقاید وهمچنین ارائه پیشنهاد وراه حل ، بخصوص درمراحل آموزش وانجام کار بطور مطمئن یکی از موارد مهم آموزش ایمنی است وفقدان آن موجب ایجاد رویدادهای مختلف می گردد.

3-1- تعریف حادثه
 

حادثه عبارت است از عمل مترقبه وغیر منتظره ای که در اثر آن زیان مالی یا جانی متوجه جامعه گردد.

4-1- تعریف ایمنی
 

ایمنی عبارت است از ایجاد اوضاع واحوال و شرایطی که از وقوع حوادث و سوانح جلوگیری کند واز صدمه جانی ومالی پیشگیری نماید.

5-1- تعدادی از حوادثی که گروه نجات در آنها شرکت می نماید
 

سقوط درچاه قنات
محبوس شدن در زیر آوار
محبوس شدن در کابین آسانسور یا داخل چاهک بعلل مختلف
محبوس شدن در اتومبیلهای سانحه دیده
محبوس شدن در هواپیما سقوط نموده
محبوس شدن در کابین قطار در مواقعی که سانحه ای رخ داده
سقوط در داخل رودخانه، دریاچه، آبگیرها ، سدها و استخرها
محبوس شدن در زیر بهمن
محبوس شدن در اطاقها، ساختمان ، کانال کولر و...
گم شدن در کوهستان
گیر کردن دست در چرخ گوشت، ماشینهای صنعتی، دست بندها وحلقه ها
گیر کردن انگشت در انگشتری، حلقه ها، واشرهای فلزی، مجرای شمع، سیلندر موتور، زنجیر چرخ ، چرخ خیاطی
گیر کردن پا در لای نرده روی جوی آب و بلوکهای سیمانی روی جوی آب ومجراهای خروجی آب بدون حفاظ
گیر کردن سر در لای نرده ها

6-1- ایمن سازی
 

1- ایمن سازی محیط زندگی و کار انسان از وجود حیوانات سمی خطرناک مانند مار – سگ هار- حیوانات وحشی، (خرس- شیر- پلنگ) حیوانات تحریک شده (گاو- سگ – خوک)
2- ایمن نبودن معابر عمومی از وجود احتمال سقوط اجسمای که ازمحل خود جدا شده ومعلق مانند، شیروانی –تابلوهای بزرگ و..
3- باز بودن شیر آب در منازل (آپارتمانی) درنبود صاحب خانه واحتمال آوار در اثر جمع شدن آب در منزل
4- اقدام به خودکشی بطریقه انداختن خود از بلندی ویا تهدید پرتاب کسی به توسط شخص دیگر از ارتفاع.
5- دیوانگان یا بیماران روانی که در ارتفاع قرار گرفته واحتمال صدمه زدن به خود یا دیگران را دارند.
6- احتمال سقوط درختی که در اثر باد از جای خود کنده شده ودر اثر سقوط احتمالی به ساختمانهای مجاور آسیب می رسانند.

7-1- آوار
 

ویران شدن ومنهدم شدن واز نظم خارج شدن –ساختمان – ساختار – وسازه را آوار گویند.
آوار نیز یکی از حوادث غیر مترقبه می باشد که باعث محبوس شدن انسانها در زیر خروارها سنگ، آجر،... می شود ودر مواردی نیز قربانی می گیرد.

8-1- نکات مهم در مواقع بروز آوار
 

درصورت بروز حوادث آوار از سازمان آتش نشانی کمک بخواهید
از ورود وتجمع درمحل آوار شده وروی آوار خودداری نمایید.
درصورت ورود برای امداد به موارد زیر توجه داشته باشید:
الف- ممکن است برق ساختمان قطع نشده باشد وسیم برق دار روی زمین ومتصل به فلزاتی باشد که روی آوار قرار گرفته وتماس شما در اثر زمین خوردن خطر برق گرفتگی دارد.
ب – وجود اشیاء معلق در حوادث آوار خطرناک می باشد ممکن است در اثر عبور شما سقوط نموده و به شما آسیب برساند.
ج- درصورت استشمام بوی گاز حتماً پیگیری شود واگر سیلندر گاز نشتی دارد آن را شناسایی وخارج نمائید.
د- با صدا کردن وگوش کردن در صورت امکان محل محبوس شده را در یابید.

9-1- دستورات ایمنی
 

هر جزء ساختمان دارای محاسبات مهندسی می باشد، لذا در زمان سکونت در ساختمانها از برداشتن دیوارها وتخریب قسمتی از دیواربرای باز کردن اطاقی دیگر وایجاد فضایی بزرگتر خودداری شود مگر با نظریه مهندسی ساختمان این کارها صورت گیرد.
از ورود مواد منفجره وموادی مانند زرنیخ واکلیل وامثالهم که برای ترقه سازی استفاده می شود توسط کودکان به داخل منزل جداً جلوگیری شود.
چنانچه کسانی درمجاورت منزل شما وهمسایگی مبادرت به تهیه این مواد ترقه سازی برای فروش یا استفاده درجشنها می نمایند با مقامات انتظامی اطلاع داده تا ازعمل آنها جلوگیری شود.
کلیه وسایل ودستگاههایی که ممکن است ایجاد انفجار نمایند درمنزل همیشه زیر نظر داشته و بازرسی نمائید تعمیر آنها را به افراد واجد صلاحیت بدهید از وسایل یدکی استاندارد استفاده نمائید این وسایل مانند آبگرمکن (نفتی – گازی- برقی) اجاق گاز- دیگ زودپز و... می باشد.
تحت هیچ شرایطی سوختهای که سریع الاشتعال وقابل تبخیر وتوانائی انفجار دارند به داخل اطاقهای ساختمان مسکونی وفضاهای نسبتاً بسته نیاورید مانند: بنزین –اتر- تینر و..

10-1- ایمنی چاه فاضلاب
 

فاضلاب عمومی درشهرهای ایران(اگو) وجود ندارد وطبق یک روش سنتی در زیر هر خانه تعدادی چاههای مخصوص فاضلاب وجود دارد که عمق آنها با توجه به طبقه آبکش موجود درمحل متفاوت است وهر چاه که یک انباری برای جمع آوری فضولات دارد تعداد این چاهها در سطح هر شهر به میلیونها می رسد ولی از آنجائیکه یک استاندارد فنی ایمنی از نظر قطر، عمق ودیوار چینی و درپوش آن وجود ندارد و آنچه انجام می گیرد متکی به تجارب گذشته و روشهای سنتی است که از سینه به سینه افراد به همدیگر منتقل شده است حوادثی که برای مقنی بعلت ریزش طبقات، مسدود شدن دهانه چاه ویا گاز گرفتگی و کمبود اکسیژن بوقوع می پیوندند. رقم قابل ملاحظه ای از حوادث را در آمار سازمانها نجات وامداد هر شهر تشکیل می دهد. ولی این موضوع در این مبحث مورد سوال ما نبوده بلکه ایمنی خانه وخانواده درمقابل خطرات ناشی از چاههای فاضلاب درزیر ساختمانهای مورد بحث ما می باشد. عدم وجود استانداردهای ایمنی برای انتخاب محل، عمق، قطر، دیوارهای چینی، درپوش ونحوه ریزش آب داخل چاه وپول پرستی عده ای فرصت طلب و بساز وبفروش باعث گردیده که حوادث جانخراشی دراین زمینه بوقوع بپیوند ودرمواردی عده ای از اعضاء خانواده حتی در حال خواب وبا تخت خواب ومتعلقات مربوطه به عمق چاه فروخته وجان شیرین خود را از دست بدهند.
لذا، با توجه به مطالب فوق توصیه های ایمنی به شرح ذیل ارائه می گردد باشد که راهنما وتذکری برای عموم مردم درتقلیل حوادث مؤثر باشد:
کندن چاه را به مقنی های با تجربه داده ودرمورد دهانه، عمق ودیوارهای چینی و روپوش چاه و بخصوص ریزش آب به وسط چاه با نصب کوزه مخصوص دقت لازم را بکار برده وشخصاً کلیه موارد را کنترل ونظارت نمائید.
محل چاه را با توجه به نقشه ساختمان دقیق انتخاب نمائید و محل چاه را زیر اطاق خوابها، هال ، سالن اصلی، پارکینگ اتومبیل، دیوارهای باربر ومحل تردد افراد انتخاب نکنید بلکه از گوشه وکنار زیر زمین، حیاط خلوت، زیر انباری انتخاب نمائید.
محل دقیق چاهها را شناسائی کرده وهمیشه تحت نظر داشته باشید هر گونه شکاف یا نشست زمین، یا تغییر حالت از قبیل فرو رفتن آب وغیره را جدی تلقی کرده ویک نوع اعلام خطر قلمداد نمائید.
چاهها را مجهز به لوله مخصوص تهویه کرده واین لوله را در بالاترین نقطه ساختمان بطوریکه درمعرض کوران باد نباشد. نصب نمائید جمع شدن گازهای فاضلاب وتراکم آن می تواند باعث خوردگی وفرسودگی دهانه چاه ولوله کشی داخل آن گردد.
چاههای فاضلاب ولوله کشی مربوطه منبع تکثیر پشه وحشرات موذی می باشد گرچه ورود کف صابون ومواد پاک کننده در انواع مختلف به داخل وفاضلاب در از بین بردن این حشرات موثر است ولی ریختن چند لیتر نفت که ترجیحاً با کمی سموم حشره کش مخلوط شده باشد بداخل چاه وفاضلاب بخصوص درفصل تابستان می تواند مفید واقع گردد. بخاطر داشته باشید فقط این کار را یکی دوبار در سال وفصل مناسب انجام دهید وحداکثر چند لیتر نفت وسموم ذکر شده بکار ببرید. چون زیاده روی دراین مورد باعث نفوذ نفت به داخل طبقات چاه شده واز قدرت نفوذ پذیری آن می کاهد.
درسیستم فاضلاب منزل درکلیه نقاط از قبیل توالت ها کف شورها، فاضلاب دستگاههای لباس شوئی، ظرف شوئی از گلوئی مناسب با قطر لوله فاضلاب استفاه کنید تا با قرار گرفتن آب درگلوئی ارتباط فاضلاب را با فضای آزاد قطع نماید وعلاوه بر جلوگیری از بو از ورود و خروج حشرات جلوگیری نماید.
برای هر خانه تعداد چاهها را محدود سازید ولی حداقل دو چاه در نظر بگیرید و ترجیحاً چاه توالت وحمام و دستشوئی را از چاه آشپزخانه جدا سازید چون گذشته از آنکه تداخل این دو دریک چاه از نظر اصول واعتقادات مذهبی بدور است تداخل مواد تخمیر شده وآلوده با ضایعات آشپزخانه از نظر اصول ایمنی در تشدید گازها وتخمیر مواد غذائی صحیح نمی باشد.
درساختمانها و جاهائیکه امکانات اجازه می دهد بخصوص ساختمانهای بلند ومجتمع های مسکونی بهترین واصولی ترین روش ساختن مخازن سیمانی استاندارد (سیتینگ تانگ) می باشد که کلیه اصول ایمنی، بهداشتی در آن رعایت شده ومشکل ریزش چاه فرو ریختن آن وعوارض ناشی از آن برای همیشه حل کرده است توصیه می شود.
اگر بهر علت چاهی فرو ریخت و کسی یا کسانی در آن سقوط کردند در نهایت خونسردی بشرح زیر عمل کنید.
سازمان آتش نشانی وگروه نجات وامداد شهر را خبر سازید.
به دهانه چاه نزدیک نشوید واز فشار برکناره های آن و ریزش بیشتر چاه خودداری کنید.
وسائل و اجسام سنگین اطراف محل ریزش را درکمال احتیاط کنار بکشید.
به دهانه چاه با سیم سیار نور بدهید وسعی کنید بطور لفظی با افراد داخل چاه ارتباط برقرار کرده وآنها را دلداری داده و تقویت روحی نمائید.
تحت هیچ عنوان قهرمان بازی نکنید وبداخل چاه نروید ممکن است باعث ریزش بیشتر چاه و خطرمرگ برای افراد داخل آن شوید یا خود دچار سانحه یا گاز گرفتگی گردید.
اگر توانستید با شخص درون چاه ارتباط برقرارکنید بلافاصله یک طناب مطمئن اگر نبود با سرهم کردن ملافه ها وگره زدن بهمدیگر آن را بصورت طناب به داخل چاه بفرستید تا شخص داخل چاه به دور کمر خودگره بزند وشما او را آرام بالا بکشید.

توجه:
 

دراین کار عجله ودستپاچگی نکنید واز نوع گره ها وسلامت آنها مطمئن شوید.
درصورتیکه فوریت های خاص با خطرات جدی وجود ندارد منتظر گروه نجات باقی بمانید وکار را به کاردان بسپارید.
منبع: مبانی آتش نشانی ،محمود مقاری ، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور - 1378


/ج