سينوزيت(عفونت سينوس‏هاى سر و صورت)

در طول روز سر شما از فشار پر شده است و هنگامى كه مى‏خواهيد بخوابيد، گويى در سر شما نشست آرامى وجود دارد. در تمام طول شب آب بينى به گلوى‏تان مى‏ريزد و منجر به سرفه‏ى اسپاسمى مى‏شود: همسرتان از اين وضعيت راضى نيست.
به كابوس سينوزيت خوش آمديد، حالتى كه حفره‏هاى سينوس در اطراف چشمان و بينى شما عفونى مى‏شوند و فشار، درد و مقدار زيادى موكوس سبز يا زرد توليد مى‏كنند؛ چگونه شما و 30 تا 50 ميليون انسان ديگر دچار چنين گرفتگى‏اى شده‏ايد؟
براى فهم اين مطلب، اول بايد بدانيد كه سينوس‏ها در حالت طبيعى چه كارى انجام مى‏دهند. دانشمندان عقيده دارند كه سينوس‏هاى اطراف بينى، مثل يك مركز تصفيه و كنترل كيفيت هوا عمل مى‏كنند و كار آنها گرم و مرطوب كردن و تصفيه هوايى است كه وارد ريه‏ها خواهد شد. در صورتى كه باكترى‏ها وارد شوند، به دام مى‏افتند و به وسيله‏ى موكوس و مژك‏ها فيلتر مى‏شوند.
اين سيستم كوچك تصفيه هوا، ممكن است دچار فساد شود، به هر حال اگر عاملى جلوى كار مژك‏ها را بگيرد يا يك سرماخوردگى منافذ سينوس را مسدود كند و يا آلرژى باعث تورم پوشش سطحى سينوس شود ممكن است، اين سيستم از كار بيفتد. هوا مسدود مى‏شود، فشار سينوس بالا مى‏رود و موكوس راكد مى‏ماند و باكترى‏ها تكثير پيدا مى‏كنند. عفونت سوار مى‏شود و شما دچار سينوزيت مى‏شويد. اگر سينوس شما به طور مرتب بگيرد، ممكن است غشاى سينوس به طور دايم ضخيم شود و دچار گرفتگى مزمن سينوس‏ها در هنگام خواب شويد؛ قبل از اين كه به اين مرحله برسيد، پزشكان ما به شما مى‏گويند كه بايد چه كارى براى رفع گرفتگى سينوس‏ها انجام دهيد تا درد و فشار را كاهش دهيد و جريان آزادانه هوا را دوباره برقرار كنيد.

از بخور استفاده كنيد.
 

رطوبت كليد حفظ حركت مژك‏ها، روانى موكوس و تخليه سينوس‏هاست. دوبار در روز زير دوش آب داغ برويد. داغى آب بايد به حدى باشد كه بخار حاصل از آن باعث محو شدن تصوير آينه‏ى حمام شود و يا سرتان را روى يك ظرف آب داغ قرار دهيد و يك حوله روى سرتان بيندازيد به طورى كه حالت خيمه مانند ايجاد شود، بخارها را از طريق بينى تنفس كنيد.

سر كار از بينى‏تان نفس بكشيد.
 

اگر گرفتگى سينوس‏ها در هنگام روز، حين كار يا دويدن باشد، يك ليوان قهوه داغ يا چاى و يا سوپ بگيريد و دست‏ها را به صورت فنجان مانند بالاى ليوان بگيريد و از بينى نفس بكشيد. اين روش به اثر بخشى حمام بخار نيست ولى به همان طريق عمل مى‏كند.

هواى خانه خود را مرطوب كنيد.
 

روشن كردن دستگاه سرمازا و مرطوب كننده در اتاق خواب مى‏تواند راه‏هاى بينى و سينوس را از خشك كردن حفظ كند. فقط مطمئن شويد كه دستگاه را هر هفته يك بار تميز مى‏كنيد تا قارچ‏ها در دستگاه تكثير نشوند.

بينى خود را هر روز بشوييد.
 

براى شستن ترشحات كهنه بينى‏تان، از محلول طبيعى سالين استفاده كنيد و يا 1 قاشق چاى‏خورى از نمك غذاخورى را با 2 فنجان آب جوشيده‏ى گرم و يك سر انگشت جوش شيرين مخلوط كنيد و آن را داخل يك ليوان سوزنى بريزيد. سرتان را به عقب خم كنيد و يك سوراخ بينى را با انگشت شست بگيريد و در سوراخ ديگر محلول را بريزيد. سپس به آرامى فين كنيد؛ در طرف ديگر نيز همين كار را تكرار كنيد.

مايعات فراوان بنوشيد.
 

در طول روز مايعات زيادى، اعم از گرم يا سرد بنوشيد. اين كار باعث رقيق شدن موكوس و جريان روان آن مى‏شود. نوشيدن چاى‏هاى گياهى داغ نيز مثل رازيانه به حركت روان موكوس كمك مى‏كند.

هر دفعه در يك طرف بينى فين كنيد.
 

اين كار مانع از ايجاد فشار در گوش كه مى‏تواند باكترى‏ها را به داخل راه‏هاى سينوس براند مى‏شود.

عادت خود را فراموش كنيد، پيش برويد و آب بينى خود را بالا بكشيد.
 

بالا كشيدن آب بينى، روش خوبى براى تخليه‏ى سينوس‏ها و هدايت ترشحات مانده به داخل گلوست.

با مصرف قرص‏هاى ضد احتقان، گرفتگى سينوس خود را برطرف كنيد.
 

بهترين دارو براى خشك كردن سينوس‏ها قرص‏هاى ضد احتقان است. ضد احتقان‏ها رگ‏هاى خونى را منقبض مى‏كنند و باعث عبور هوا از بينى مى‏شوند و فشار را كاهش مى‏دهند. اگر در اثر عفونت دچار گرفتگى سينوسى شديد، از مصرف داروهاى حاوى آنتى‏هيستامين خوددارى كنيد، زيرا اين داروها ترشحات بينى شما را خشك مى‏كنند و ممكن است باعث انسداد بيشتر شوند.

از اسپرى‏هاى استنشاقى به طور محدود استفاده كنيد.
 

استفاده كم از قطره‏هاى بينى خوب هستند اما استفاده متناوب از آنها بيمارى را طولانى و يا بدتر مى‏كند كه متخصصان آن را اثر معكوس مى‏خوانند.
در ابتدا اسپرى‏ها، پوشش بينى را منقبض و جمع مى‏كنند اما بعدا موكوس نسبت به حالت اول خود، حتى بيشتر متورم مى‏شود و باعث شروع چرخه ناقصى مى‏شود. بعد از توقف استفاده از اسپرى‏ها، چند هفته طول مى‏كشد تا تورم فروكش كند.

راه برويد تا سرتان تخليه و پاك شود.
 

ورزش مى‏تواند باعث تسكين شود چرا كه باعث آزاد شدن آدرنالين مى‏شود. آدرنالين رگ‏هاى خونى را منقبض مى‏كند و تورم سينوس‏ها را كاهش مى‏دهد.

براى تسكين اينجا را فشار دهيد.
 

ماليدن سينوس‏هاى دردناك، باعث رسيدن خون تازه به ناحيه‏ى مورد نظر مى‏شود و اثر تسكين دهنده دارد. انگشت شست را محكم به دو طرف بينى فشار دهيد و 15 تا 30 دقيقه نگه داريد. دوباره اين كار را تكرار كنيد.

شستشو درد را از بين مى‏برد.
 

استفاده از گرماى مرطوب روى سينوس‏هاى درگير، راه ساده‏اى براى از بين بردن درد سينوس‏ها است. يك حوله گرم را روى چشم‏ها و گونه‏ها بگذاريد و آنقدر نگه داريد تا احساس كنيد درد فروكش كرده است. ممكن است چندين دقيقه طول بكشد.

راهى ديگر
 

غذاى پر ادويه سفارش دهيد.
 

شايد راه درمان سينوس‏هاى شما از معده‏تان بگذرد. با خوردن غذاهاى خاصى كه داراى ادويه و چاشنى‏هاى خاصى است اين كار را انجام دهيد.
جاى خود را عوض نكنيد، بلكه عادات خود را تغيير دهيد.
اگر در هنگام جوانه زدن غنچه‏ها، علايم سينوزيت تشديد مى‏شود، شايد بخواهيد كه به مناطق گرم‏تر و يا دشت صحرا نقل مكان كنيد. البته اگر حساسيت داشته باشيد چنين نقل مكانى، سينوزيت شما را درمان نمى‏كند. هر جا برويد، سينوزيت همراه شما خواهد بود و دوباره ظاهر مى‏شود. به عبارت ديگر حتى در صحرا نيز ممكن است به شن‏هاى آن آلرژى پيدا كنيد و يا اگر به منطقه‏ى مرطوبى برويد، ممكن است به قارچ‏ها حساسيت پيدا كنيد.
راه حل؟ سعى كنيد در برابر مواد آلرژى‏زا در محيط زندگى خود قرار نگيريد.

هشدار پزشكى
 

چه موقع خوددرمانى كافى نيست.
 

اگر ظرف 3 تا 4 روز به درمان خود پرداخته‏ايد و هنوز دچار گرفتگى، فشار و درد در ناحيه سينوس‏ها هستيد، بايد براى تخليه و از بين بردن عفونت به پزشك مراجعه كنيد وگرنه سينوزيت شما منجر به آبسه چشم‏ها و يا بدتر از آن، درگير كردن مغزتان مى‏شود.
شايد نياز باشد آنتى‏بيوتيك مصرف كنيد و اگر علايم همچنان باقى ماند، براى از بين بردن انسداد، به جراحى احتياج داشته باشيد. دكتر متخصص سينوزيت مى‏تواند از سينوس‏ها عكس بگيرد و علت احتقان آن را مشخص كند. عفونت ويروسى، انسدادهاى نظير پوليپ، آلرژى و يا حساسيت به داروهايى نظير قرص‏هاى ضد باردارى و آسپيرين مى‏تواند علت احتقان باشد.

سير
 

اين غذاى تند، حاوى همان ماده‏ى شيميايى است كه در داروها براى رقيق كردن موكوس به كار مى‏رود.

ترب كوهى
 

ريشه‏ى تند اين گياه، نيز براى روانى حركت موكوس مفيد است زيرا مشابه ماده‏اى است كه در داروهاى ضد احتقان يافت مى‏شود.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا ،مترجمان : دکتر حسن کریمی یزدی و دکتر پدرام مصطفایی ،انتشارات سپهر اندیشه - 1387

منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387