نشانه‌ها، عوارض و روش‌های درمانی انواع سینوزیت
 
چکیده
با شروع فصل سرما دوباره سرماخوردگی بین مردم شایع می‌شود. دراین‌میان، یکی از بیشترین مشکلاتی که برای خیلی از افراد، به‌وجود می‌آید مشکل سینوزیت است که در برخی مواقع نیز با آلرژی اشتباه گرفته می‌شود، اما چطور می‌توان علایم سینوزیت را تشخیص داد و درمان مناسب برای آن چیست؟ دکتر ژانت سروش، متخصص عفونی، اطلاعات کاملی درباره نشانه‌ها، عوارض و روش‌های درمانی انواع سینوزیت را به‌طور کامل شرح می‌دهد.

تعداد کلمات 1854/ تخمین زمان مطالعه 10 دقیقه

‌کار سینوس‌ها در بدن چیست؟

سینوس‌ها در ناحیه فک و صورت قرار دارند و از بدو تولد نوزاد در بدن تشکیل می‌شوند. این اعضا، حوزه‌های توخالی هستند که قسمتی از صورت و جمجمه را اشغال می‌کنند و عملا کار فیزیولوژیکی زیادی در بدن انجام نمی‌دهند ولی اگر دچار التهاب، عفونت و ترشح غیرعادی شوند، علایمی ایجاد می‌کنند که به آن التهاب سینوس یا سینوزیت می‌گویند. باید بدانید که سینوس‌ها به خودی‌خود مشکلی برای سلامت بدن ایجاد نمی‌کنند و در عین حال، کار خاصی نیز انجام نمی‌دهند اما اگر به دلایلی این حفره‌ها دچار التهاب شوند به شکل سینوزیت ظاهر می‌شوند و در این صورت مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند.
معمولا سینوزیت از یک سرماخوردگی ویروسی معمولی شروع می‌شود که اغلب، التهابی که بر اثر این ویروس در مخاط سینوس ایجاد می‌شود، خودبه‌خود و بعد از گذشت چندروز بهبود پیدا می‌کند و احتیاجی به آنتی‌بیوتیک یا درمان‌های دیگر نیست. ولی گاهی اوقات به دنبال سرماخوردگی ویروسی، علایم سینوزیت ادامه پیدا می‌کند و بیش از یک هفته یا 10روز هم ادامه پیدا می‌کند.

‌
علایم و نشانه‌های بیماری سینوزیت چیست؟

از علایم بیماری سینوزیت می‌توان به ترشح بینی اشاره کرد که از حالت شفاف به صورت چرکی، زرد یا سبزرنگ تبدیل می‌شود. معمولا بیماران از سردردهای مزمن شکایت می‌کنند به خصوص وقتی سرشان را به سمت جلو یا پایین حرکت می‌دهند احساس پری یا سنگینی در این ناحیه می‌کنند. از آنجایی که ترشحاتی که از سینوس در پشت حلق جمع می‌شود هنگام دراز کشیدن فرد آن را بیشتر تحریک می‌کند. بنابراین، بیمار دچار سرفه‌های مداوم در طول شب یا زمان خوابیدن می‌شود که هنگام دراز کشیدن این حالت شدت پیدا می‌کند.
ممکن است در مراحل حاد سینوزیت، بیمار دچار تب شود ولی اگر مدت، بیماری از دو یا سه هفته بیشتر شود به آن سینوزیت مزمن اطلاق می‌شود و معمولا در این نوع سینوزیت، دیگر ابتلا به تب وجود ندارد. علایم بیماران در سینوزیت مزمن نیز شبیه بیماران مبتلا به نوع حاد آن است. بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن نیز از ترشحات غلیظ چرکی از بینی، پشت حلق، سرفه‌های مزمن به خصوص در حالت دراز کشیدن و سردردها و سنگینی صورت شکایت می‌کنند. در اینجا روی این مساله تاکید می‌کنم که برخلاف تصور عامه مردم که اغلب فکر می‌کنند که سردرد در ناحیه پیشانی، ناشی از سینوزیت است باید بگویم که سردردها می‌توانند علل مختلفی داشته باشد و صرفا هر سردرد یا احتقان بینی، ناشی از سینوزیت نیست.
اگر فردی دچار سردردهای مزمن و آزاردهنده می‌شود، حتما باید با پزشک متخصص مغز و اعصاب مشورت کند تا علل دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرد. بیماران به هیچ‌عنوان نباید بدون تجویز پزشک به طور خودسرانه برای سینوزیت خود آنتی‌بیوتیک مصرف کنند، چون باعث وخیم‌تر شدن وضعیت و عوارض دیگر می‌شود.
 

بیشتر بخوانید: علایم سینوزیت


‌علل بروز سینوزیت چیست؟

اولین علتی که منجر به عفونت یا التهاب سینوس می‌شود، عفونت‌های ویروسی است که به دنبال اثراتی که ویروس روی مخاط سینوس می‌گذارد آن را مستعد به التهاب و سینوزیت می‌کند و در این حالت سینوزیت چرکی اتفاق می‌افتد. اغلب سینوزیت‌ها ویروسی هستند و باکتریال نیستند، ولی ممکن است به دنبال سینوزیت ویروسی، عفونت باکتریال نیز اضافه شود که در آن صورت عفونت باکتریال ثانویه خواهیم داشت. 30 تا 50درصد سینوزیت‌های حاد باکتریال هستند و بقیه به صورت ویروسی و خودبه‌خود محدودشونده هستند و معمولا احتیاجی به درمان ندارند. برخی از عادت‌ها منجر به انسداد مجرای تنفسی بینی یا سینوس می‌شوند که از مهم‌ترین آنها آلرژی‌ها هستند.
کسانی که به آلرژی درازمدت و حتی آسم مبتلا هستند به دلیل مخاط ملتهب و انسداد نسبی که در مجرای سینوس آنها وجود دارد مستعد این هستند که به‌طور مکرر دچار سینوزیت چرکی شوند. گاهی اوقات همین آلرژی و آسم منجر به تشکیل شدن پولیپ‌های بینی می‌شوند که در نتیجه روی مخاط بینی برجستگی‌هایی را ایجاد می‌کنند و مجرای سینوس‌ها را باریک یا مسدود می‌کند. بنابراین، ترشحات سینوس به راحتی تخلیه نمی‌شود و از علت‌های مهم سینوزیت‌های مکرر است. افرادی که در فصل زمستان و حتی فصل‌های دیگر دچار سینوزیت‌های چرکی می‌شوند حتما باید از نظر زمینه آلرژی و پولیپ‌های بینی مورد بررسی قرار گیرند.
انحراف تیغه یا سپتوم بینی، می‌تواند یکی دیگر از علل بروز سینوزیت باشد. انحراف تیغه بینی باعث می‌شود تا ترشحات سینوس، نتوانند به راحتی تخلیه شوند. در نتیجه، سینوزیت‌های چرکی مکرر اتفاق می‌افتد. کسانی که دچار انحراف بینی شدید هستند، سینوزیت‌های چرکی به صورت پشت‌سرهم اتفاق می‌افتد. بنابراین بیمار باید این عیب آناتومی را با مراجعه به پزشک و درمان به موقع رفع کند در غیر این صورت سینوزیت‌های عفونی به طور مکرر برای بیمار اتفاق می‌افتد.
اینکه فکر کنید کسی که دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شود باید حتما از آنتی‌بیوتیک استفاده کند تا به سینوزیت چرکی مبتلا نشود، تصور اشتباهی است چون لزوما هر فردی که دچار سرماخوردگی ویروسی می‌شود بعدا به سینوزیت چرکی مبتلا نمی‌شود. اغلب سینوزیت‌هایی که با علایمی مانند سردرد، گرفتگی بینی، خلط پشت حلق و سرفه‌های شبانه، خود را نشان می‌دهند به دلیل التهاب مخاط ویروسی هستند و نیاز به درمان از طریق آنتی‌بیوتیک ندارند، فقط زمانی که پزشک معالج تشخیص دهد عفونت ویروسی دوره‌اش تمام شده و علایم بیش از حد معمول ادامه پیدا کرده و منجر به سینوزیت چرکی باکتریال شده است آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود تا عفونت سینوزیت چرکی برطرف شود. ولی مصرف آنتی‌بیوتیک به عنوان پیشگیری از سینوزیت چرکی کار کاملا نادرستی است.
تحریک‌های شیمیایی و آلودگی هوا نیز می‌توانند از دیگر علت‌های بروز سینوزیت باشند. برخی افراد که برحسب شغل‌شان با موادشیمیایی سروکار دارند یا در محیط‌هایی که آلودگی هوا شایع است زندگی می‌کند با تحریک دایمی مخاط، علایمی شبیه سینوزیت پیدا می‌کنند و دچار پولیپ‌های بینی می‌شوند که در نتیجه آن سینوزیت مکرر برای آنها اتفاق می‌افتد. به این نکته هم اشاره کنم که لزوما علت سینوزیت، ویروس و باکتری نیست و گاهی اوقات علت آن می‌تواند قارچ نیز باشد به خصوص کسانی که زمینه آسم و آلرژی دارند سینوزیت می‌تواند علت قارچی داشته باشد که باز هم باید تحت معالجه پزشک متخصص قرار گیرد و درمان خاص برای این نوع سینوزیت را انجام دهند.
 

‌از چه روش‌هایی برای درمان سینوزیت استفاده می‌شود؟

همان‌طور که گفتم به هیچ‌وجه درمان پیشگیری از طریق مصرف آنتی‌بیوتیک پیشنهاد نمی‌شود اما کسانی که زیاد به سرماخوردگی ویروسی مبتلا هستند و استعداد بیشتری برای ابتلا به سینوزیت دارند باید بیماری زمینه‌ای آناتومی که منجر به انسداد مجاری تنفسی شده را برطرف کنند. یعنی اگر فرد به انحراف بینی دچار است باید با عمل جراحی اصلاح شود و اگر به آلرژی مبتلا است آن را درمان کند تا سینوزیت‌ به‌طور مکرر اتفاق نیفتد. اگر بتوانیم این عیب آناتومی را برطرف کنیم، فرد اگر دچار عفونت سرماخوردگی معمولی ویروسی شود می‌تواند با شست‌وشوی مکرر با محلول‌های سرم فیزیولوژیکی که در داروخانه‌ها در دسترس است یا آب‌نمک استریلی که خودمان می‌توانیم در منزل تهیه کنیم و بتوانیم از تجمع میکروب در حفره‌های سینوس جلوگیری کنیم.
در نتیجه احتمال ابتلا به سینوزیت چرکی را کمی کاهش دهیم. برای کسانی که تشخیص داده می‌شود که به سینوزیت چرکی مبتلا هستند، انواع آنتی‌بیوتیک‌ها در دسترس است. آموکسی‌سیلین، آمپی‌سیلین، کوآموکسی‌کلاو و داروهای جدیدتری که در بازار موجود است مانند آزیترومایسین را می‌توان برای درمان سینوزیت استفاده کرد. گاهی اوقات درمان این بیماری مشکل می‌شود و فرد به صورت مزمن دچار علایم می‌شود که در این مواقع، حتما باید با نظر متخصص از ترکیب چند آنتی‌بیوتیک استفاده شود، چنین بیماری حداقل دو هفته طول می‌کشد به این دلیل آنتی‌بیوتیک باید حفره‌ای پوشیده پیدا کند که این عمل کمی مشکل انجام می‌شود در نتیجه به درمان آنتی‌بیوتیکی طولانی‌مدت احتیاج است.
در بعضی از سینوزیت‌های مزمن که فرد بیشتر از سه تا چهار هفته علایم آن را دارد در صورت التهاب شدید و ضخامت مخاط سینوس نیاز به دخالت جراحی است. البته عمل جراحی به این معنا نیست که حتما سینوس‌ها باید باز شوند و شخص حتما به اتاق عمل برود، امروزه با تکنولوژی‌هایی که در عمل پزشکی موجود است از طریق وسیله‌ای به نام سینوسکوب و یا آندوسکوپی بینی لوله‌های ظریفی را وارد مجاری بینی و سینوس می‌کنند و مخاط ملتهب و ضخیم‌شده سینوس را می‌تراشند و آن را برمی‌دارند. شخصی که به سینوزیت مزمن دچار شده برای درمان، احتیاج به دخالت آندوسکوپی و جراحی نیز پیدا می‌کند و ممکن است به تنهایی با درمان آنتی‌بیوتیکی بهبود پیدا نکند.
 

‌آیا بوی بد دهان ناشی از سینوزیت است؟

بوی بد دهان (هالیبروزیس) می‌تواند علت‌های زیادی داشته باشد که تمامی آنها به حفره‌های دهان بازمی‌گردد. خرابی دندان، لثه، حضور میکروب‌ها روی مخاط زبان یا حضور میکروب‌ها روی سینوس‌ها، حتی ناراحتی معده، مری و ریفلکس یعنی برگشت اسید معده همگی می‌توانند از علل بوی بد دهان باشند. بنابراین سینوزیت چرکی علت شایع بوی بد دهان نیست، ولی می‌تواند یکی از دلایل آن باشد. فردی که به سینوزیت چرکی مبتلا می‌شود به علت اینکه به طور دایم پشت حلق ترشحات چرکی دارد، باعث بروز بوی بد دهان می‌شود ولی این مساله به معنای آن نیست که فردی که مرتب دچار بوی بد دهان می‌شود، مبتلا به سینوزیت است. اگر فرد دچار علایم سینوزیت مانند خلط چرکی پشت حلق، گرفتگی و ترشحات بینی و سرفه‌های شبانه شود بوی بد دهانش می‌تواند به این علت ایجاد شده باشدکه با درمان سینوزیت این مشکل برطرف می‌شود.
 

‌کشیدن سیگار چه تاثیری روی وضعیت سینوزیت دارد؟

همان‌طور که گفتیم، با تحریک مخاط بینی و سینوس، پلیپ‌های بینی و التهاب مخاط ایجاد می‌شود که این التهاب‌ها به طور ثانویه موجب می‌شود تا ترشحات سینوس به راحتی تخلیه نشود و حفره‌ها پر از ترشحات چرکی و در نتیجه سینوزیت چرکی شود. موادشیمیایی، آلودگی هوا و آلرژن‌ها این موضوع را تشدید می‌کنند که به طور قطع سیگار در رأس این مواد قرار دارد یعنی یکی از علت‌های اصلی که باعث التهاب و تحریک مخاط بینی و سینوس می‌شود کشیدن سیگار است. سیگار می‌تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم منجر به سینوزیت چرکی مکرر شود مثلا در افرادی که سیگاری هستند این مورد در فصل زمستان به وضوح دیده می‌شود که هرچند با هر بار درمان آنتی‌بیوتیک کمی بهبود پیدا می‌کند ولی با ادامه دادن به سیگار کشیدن قطعا سینوزیت دوباره عود می‌کند.
 

‌چرا آلرژی با سینوزیت اشتباه گرفته می‌شود؟

با توجه به اینکه برخی از علایم آلرژی مانند ترشحات دایمی و گرفتگی بینی به علایم سینوزیت شباهت دارد ممکن است در برخی موارد با آن اشتباه گرفته شود و در ضمن نکته مهم‌تر این است که در بسیاری مواقع آلرژی و سینوزیت به طور همزمان ایجاد می‌شوند یعنی فردی که مستعد آلرژی است مستعد ابتلا به سینوزیت نیز است. معمولا روش‌هایی برای تشخیص سینوزیت با آلرژی وجود دارد برای مثال فردی که با علایم سینوزیت به پزشک مراجعه می‌کند سریعا شروع درمان انجام نمی‌شود، معمولا عکس رادیوگرافی ساده سینوس و در صورت لزوم، سی‌تی‌اسکن سینوس برای فرد بیمار صورت می‌گیرد، در آن صورت تشخیص سینوزیت چرکی بسیار راحت انجام می‌شود چون به سادگی می‌توان حفره‌های بینی را مشاهده کرد که پر از چرک و عفونت هستند در این صورت این بیماری دیگر با آلرژی اشتباه گرفته نمی‌شود.

منبع: سلامت نیوز
ارسال توسط کاربر محترم سایت: hasantaleb