نويسنده:زینب مقتدایی
منبع: راسخون




 

ویژگی‌های فضای مجازی و جذابیت‌های زندگی دوم

فضای مجازی از آنجا که حاصل تکنولوژی شبکه جهانی اینترنت است به خودی خود از ویژگی‌های جذاب و مهمی‌برخوردار است که مهمترین آن ها شاید عبور کاربران از سدهای محکم زمان و مکان و شکسته شدن مرزهای جغرافیایی باشد. به این دو قابلیت مهم می‌توان امکانات گسترده فضای مجازی در کسب و کار، آموزش و ارتباطات فردی را در کنار سرعت بالا افزود اما سوای این ها فضای مجازی در سایه امکان برقراری نوع دیگری از زیستن یا «زندگی دوم» توام با جذابیت‌های خاصی است که در اینجا به آن ها خواهیم پرداخت. این جذابیت‌ها روز به روز گسترده تر می‌شوند و هر روز بیش از پیش افراد جدیدی تمایل به حضور در سایت‌های زندگی دوم و تجربه نوع جدیدی از زندگی پیدا می‌کنند:

۱- نوع جدیدی از گذران اوقات فراغت

فضای مجازی و سایت‌های زندگی دوم باعث پدیدار شدن شرایطی شده است که در آن اوقات فراغت از اشکال سنتی خویش جدا شده و به نوعی رسانه ای و خانگی شده است. دو فرآیند رسانه‌ای شدن و خانگی شدن، توصیف‌کننده‌ی گذران بخش عمده فراغت در فضای مجازی است که جوانان ایرانی بیش از همه در این فضا سرگرمند. ناگفته نماند این امکان مهم ممکن است در آینده بر نحوه تعاملات انسانی و ارتباطات اجتماعی نسل بعد تأثیر منفی بگذارد.

۲- نوع جدیدی از فعالیت‌های اقتصادی

با توجه به شکل جدید زندگی شهری که پایه‌ی آن‌ها بر مبنای واحد مسکونی است، فضای مجازی این قابلیت را دارد که در محیط خانه نقش پررنگی را در گذران زندگی افراد ایفا نماید. با توجه به این قابلیت فضای مجازی، سایت‌های زندگی دوم، بخصوص با پررنگ نمودن نقش اقتصاد و کسب درآمد هر چه بیشتر نقش فعالیت خارج از مسکن را کم‌رنگ ساخته اند این به آن معناست که فعالیت خارج از خانه به نوعی بر مبنای خانه شکل می. ناگفته نماند درآمد ساکنین فضای مجازی به صورت واحد پول (LindenDollar) LD است. قیمت LD بر پایه دلار آمریکا سنجیده می‌شود و از فوریه سال ۲۰۰۷ قیمت آن بطور منطقی به ثبات رسیده و از حالت نوسان خارج شده است. تقریباً هر ۲۷۰ LD معادل یک دلار است. جالب اینکه به تازگی به دلیل استقبال زیاد از زندگی دوم معاملات پول Linden در بورس آمریکا نیز وارد شده است.
ساکنین زندگی دوم قادرند کالاهایی تولیدکنند و آن ها را به یکدیگر بفروشند و پول Linden دریافت کنند و حتی برای خدماتی که می‌توانند انجام دهند، دستمزد دریافت کنند. به تازگی یکی از ساکنین زندگی دوم که اهل کشور چین است توانسته با طراحی فضاهای طبیعی و فروش آن ها میلیون‌ها دلار کسب کند. او بنام اولین میلیونر در دنیای مجازی شناخته شده است. زندگی دوم از ابتدا به گونه‌ای طراحی شد که دارای چرخه اقتصادی بسیار قوی باشد، زیرا بنیانگذاران آن اهداف بزرگی از ایجاد آن داشتند. اقتصادانان مجرب از دانشگاه‌های معتبر در آمریکا و کارشناسان بانک مرکزی با بررسی گردش پول و نقدینگی در زندگی دوم قادرند نرخ تورم، حق بیمه و مالیات را در محیطی مجازی اندازه‌گیری نمایند، و آن را به دنیای واقعی تعمیم دهند.

۳- تنوع و تازگی

فضای مجازی با نو بودن و به روز بودن خویش، محیطی مناسب برای جوانان و مخاطبان دیگر ایجاد کرده است. این قابلیت در سایت‌های زندگی دوم به مراتب افزایش یافته است. تازگی فضای مجازی باعث می‌شود تا افراد بسیاری از جمله جوانان نه فقط برای گذران اوقات فراغت بلکه برای خرید و ارتباطات آموزشی نیز وارد این فضا شوند. از دیگر سو، یکی دیگر از ویژگی فضای مجازی در ایران، که این محیط را به عنوان محیطی نو به افراد معرفی می‌کند، حجم بالای اطلاعات و قابلیت است که به صورت روزانه وارد این محیط می. روزانه در حدود چندین هزار سایت و وبلاگ وامکان بازی به فضای مجازی اضافه می و از این نظر، این محیط را کمتر می‌توان با تجربه دیگر زندگی مقایسه کرد. این کاربرد باعث آن می که کاربر هر روزه انگیزه‌ی مضاعفی برای تجربه‌ی امکانات جدید در سایت داشته باشد.

۴- کسب تجارب غیر ممکن در دنیای واقعی

یک شهروند در محیط «زندگی دوم» می‌تواند با توجه به ابزارهایی که در اختیار دارد به خلق آثاری بپردازد که عملاً در دنیای واقعی امکان ساخت آن ها را نداشت. این امکان در فضایی موسوم به Second Life-Art.com برای او فراهم شده است. افراد می‌توانددر این فضا هنرهایی را فراگیرند که تا پیش از این و در دنیای واقعی به دلیل مشکلات مختلفی از قبیل وقت، هزینه و… امکان تجربه آن ها را نداشته‌اند. بطور مثال آن ها قادرند نقاشی کنند، کارهای گرافیکی انجام دهند، موسیقی یا فیلم بسازند و یا هر اثر هنری دیگری را که موردعلاقه‌شان است خلق نمایند، حتی می‌تواند آثار هنری خود را در گالری مخصوص به خود در معرض دید دیگر شهروندان قرار دهند. آثار هنری این افراد در موزه‌ای بنام Louver قرار می‌گیرد و قابل دیدن برای دیگر شهروندان نیز می‌باشد. شهروندان دیگر این شهر مجازی نیز قادرند در «زندگی دوم» با پول رایج در آن محیط هر کدام از آثار موردعلاقه‌شان را خریداری کنند و هزینه آن را به فروشنده بپردازند.

۵- کسب تجارب مالی و اقتصادی جدید

از دیگر جذابیت‌های زندگی در فضای مجازی موسوم به «زندگی دوم» امکان تجارت و فعالیت‌های اقتصادی با ریسک کمتر است. در این فضا بدلیل ارزش کمتر Linden نسبت به دلار افراد تمایل بیشتری خواهند داشت تا در کارهای اقتصادی شرکت نمایند زیرا چنانچه موفق نباشند کمتر متضرر خواهند شد. شرکت Linden به همین منظور پول رایج در «زندگی دوم» را نسبت به دلارضعیف نگه داشته تا قدرت ریسک‌های اقتصادی بالا رود. جالب اینکه شمار زیادی از شرکت‌ها در «زندگی دوم» شعبه دارند و خدمات خود را تبلیغ می‌کنند و در اختیار مردم قرار می‌دهند. ساکنین این دنیای مجازی قادرند املاک و مستغلات مورد نظر خود را خرید وفروش کنند و حتی حقوق قانونی آن را بنام خود در دنیای واقعی به ثبت برسانند، به این صورت که معادل پول Linden، در دنیای واقعی دلار دریافت می‌کنند. اینک نرخ معاملات در زندگی دوم به بیش از ۴ میلیون دلار در ماه رسیده است که انتظار می‌رود روز به روز افزایش یابد.

۶- تحصیل در رشته‌های دلخواه

این موضوع یکی از دلمشغولی‌های جوانان و خانواده‌ها بخصوص در کشورهای درحال توسعه و حتی ایران است در حالی که در «زندگی دوم» شهروندان قادرند در رشته موردعلاقه و نیز دردانشگاه موردنظر خود تحصیل نمایند. هم اکنون دانشگاه‌های Harvard, Stanford,Vassar, Ohio, Ball State, Houston در زندگی دوم شعبه دارند و دانشجو می‌گیرند. به عنوان نمونه خانم نسون مدرس دانشگاه Harvard است که کلاس‌های او در زندگی دوم برگزار می‌شود او می‌گوید زندگی دوم قابلیتی ایجاد کرده است تا در زمان‌های غیررسمی خارج از کلاس‌های دانشگاه بتوانیم کلاس‌هایی با سبک جدید ایجاد کنیم که دانشجو و استاد در تعامل کامل با هم باشند و از راه دور بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. او می‌گوید زندگی دوم پلّی مناسب بین استاد و دانشجو ایجاد کرده است. آقای سنچز محققی از دانشگاه تگزاس است که تحقیقاتی در رابطه با ارزشیابی تحصیلات در زندگی دوم انجام داده است. در بیان نتایج بدست آمده، می‌گوید که تحصیلات در این دانشگاه مجازی از کیفیت بالا یی خوردار است و حاکی از این مسئله است که دانشجویان در زندگی دوم از فضایی در جهت یادگیری استفاده کرده‌اند که سطح کیفی تحصیلات آن ها را در حد قابل توجهی بالا برده است. محیط دانشگاه در زندگی دوم بسیار مورد پسند دانشجویان است زیرا شرایطی بسیار آسان و مفرح را برای فراگیری ایجاد می‌کند و دانشجویان در این فضا همکاری متقابلی با یکدیگر دارند.

۷- امکان جدید برای حضور در فعالیت‌های سیاسی

در اوایل سال ۲۰۰۷ کشور سوئد اولین سفارتخانه را در زندگی دوم افتتاح کرد. در این سفارتخانه به افراد راهنمایی‌های لازم جهت تهیه ویزا و سفر به این کشور داده می‌شود. افراد با وارد شدن به این سفارتخانه با فرهنگ، آداب‌ورسوم و مکان‌های دیدنی کشور سوئد آشنا می‌شوند. در واقع این کار تبلیغی برای جذب گردشگر است. با توجه به جذابیت‌هایی که در این فضا وجود دارد، کشورهای دیگری هم درخواست باز کردن سفارتخانه را نموده‌اند. چندی پیش اهالی زندگی دوم تظاهراتی برعلیه سیاست‌های بوش برپا کردند. آن ها روی پلاکاردها و تی‌شرت‌های خود شعارهایی مثل «بوش جنایکار است» و یا «با کودکان عراقی نجنگید» نوشته بودند. این تجمع در عرض ۱۵ دقیقه سازماندهی شد و خبر این تظاهرات و حواشی آن از طریق خبرگزاری رویتر که به تازگی شعبه‌ای در زندگی دوم ایجاد کرده است، پخش شد. زندگی دوم این قابلیت را دارد تا در آن گروه‌های سیاسی و اجتماعی مختلف با برپا کردن تجمع‌های گوناگون بتوانند به ترویج و تبلیغ نظرات خود بپردازند.

فرهنگ مجازی

گاهی درکنار اصطلاح فضای مجازی به اصطلاح فرهنگ مجازی برخورد می کنیم. مسائلی که برای نظریه پردازان در حوزه فرهنگ در فضای مجازی مطرح میشوند شامل مسائلی همچون شکل گیری فرهنگ جدید، بازنمائی و درک از واقعیت مجازی و هویت می شوند.
اهمیت و قدرت اشکال اجتماعی مانند اجتماعات مجازی و گفتمان فضای مجازی در فرهنگ عامه و حوزه های دیگر هم بخش دیگری از حوزه مطالعاتی این نظریه پردازان را تشکیل می دهند.
پس از ظهور فرهنگ مجازی کم کم سر و کله خرده فرهنگ های مجازی هم پیدا شد. جماعت های مجازی و آنلاین که به زیر شاخه های مختلف تقسیم می شوند باعث ظهور این خرده فرهنگ ها شده اند.
بل (۲۰۰۱) فرهنگ مجازی را مصنوع فضای مجازی می داند. کلماتی که روی صفحه کامپیوتر پدیدار می شوند تشکیل جماعت می دهند. این جماعت های مجازی فرهنگ خاص خود را دارند و هویت ها هم در این جماعت ها دوباره تعریف می شوند. نکته مهم در باره این هویت ها این است که در فضای مجازی چنین هویت هایی به شدت انعطاف پذیر و فریبنده می شوند. فرهنگ مجازی در چنین فضایی شکل می گیرد. رینگولد (۱۹۹۹) معتقد است عامه مردم در برخورد با فضای مجازی همان کاری را خواهند کرد که با بقیه فناوری های ارتباطی کرده بودند یعنی متخصصان ارتباطات را شگفت زده خواهند کرد. اما باید اذعان کرد که پیش بینی اینکه فرهنگ مجازی چه مسیری را طی خواهد کرد بسیار مشکل است.

ویژگی های روانشناختی فضای مجازی

نظریه های ارتباطی با روانشناسی ارتباط نزدیکی دارند. مسأله تأثیر در بیشتر این نظریه ها به عنوان ستون فقرات محسوب می شود. حال به اجمال ویژگی های روانشناختی فضای مجازی را بررسی می کنیم.

▪ کاهش احساسات: بدلیل اینکه اغلب ارتباطات در این فضا بصورت نوشتاری است، فاقد احساسی است که در فضای واقعی از طریق قدم زدن، سخن گفتن و... بدست می آید. افراد با وجود امکانات ارتباطی در فضای مجازی دیگر اهمیتی به کیفیت روابط نمی دهند و این مسئله به کاهش بیشتر احساسات منجر می شود.
▪ متن گرایی: علیرغم امکانات چند رسانه ای موجود در فضای مجازی هنوز هم قسمت عمده ای از ارتباطات درفضای مجازی را ارتباطات متنی در قالب ایمیل و چت تشکیل می دهد. ارتباطات متنی می تواند شکل جدیدی از هویت مجازی را شکل دهد.
▪ انعطاف پذیری هویتی: افراد در فضای مجازی بدلیل نبود راهنماهای چهره ای می توانند بازنمایی های متفاوتی از خود ارائه دهند.
▪ دریافت های جایگزین: در ارتباطات مجازی شما می توانید دیوارها را بشکنید، به حوزه خصوصی دیگران وارد شوید و حرف هایی که حاضر نیستند در ارتباط چهره به چهره به شما بگویند را بشنوید.
▪ جایگاه های مساوی شده: با کمی چشم پوشی می توانیم مدعی شویم که جایگاه طرفین گفتگو در ارتباطات مجازی برابر است. برخی از متخصصان به این ویژگی فضای مجازی دموکراسی شبکه می گویند.
▪ فرامکانی: نقش جغرافیا در تعیین ارتباطات مجازی بسیار کمتر از نقش آن در ارتباطات واقعی است. بعنوان مثال یک مرد تاجر در آلمان می تواند از طریق یک پایگاه ارائه دهنده خدمات اینترنتی در استرالیا با یک متخصص امور تبلیغاتی در ایران ارتباط برقرار کند.
▪ انعطاف پذیری موقت: ارتباطات همزمان یعنی اینکه دو نفر در یک زمان از طریق اینترنت با هم ارتباط برقرار کنند. در اینگونه ارتباط ما با افراد مختلف و گوناگونی ارتباط برقرار می کنیم و رفته رفته یاد می گیریم که با هر کسی چگونه باید ارتباط برقرار کرد.
▪ گونه گونی اجتماعی: در اتاق های گفتگو، افراد مختلف با جایگاه های اجتماعی متفاوت در مورد یک یا چند موضوع خاص به گفتگو می نشینند و نظرات خود را بیان می کنند.
▪ قابلیت ذخیره سازی: یکی از خصوصیات برجسته ارتباطات مجازی قابلیت ذخیره سازی محتوای آن است.
▪ واپاشی رسانه ای: وقتی کامپیوتر ما دچار مشکل می شود یا ارتباط اینترنتی ما مختل می شود بناگاه به عمق روابط خود با فضای مجازی پی می بریم. وابستگی شدید ما به فضای مجازی باعث می شود که بخش های مهمی از فعالیت روزمره خود را در این فضا انجام دهیم و مختل شدن یکی از کارکردهای این فناوری های فراهم کننده فضای مجازی می تواند پدیده "چاله سیاه" را بوجود بیاورد. این پدیده زمانی اتفاق می افتد که به دلایل فنی یا غیر فنی دسترسی خود را به شبکه از دست می دهیم وخود را در آشفتگی از دست دادن یکی از ابزار های مؤثر شناخت می یابیم.

نگاهی به مفهوم و ویژگی های شبکه های اجتماعی مجازی

امروزه فراگیری اینترنت و فن آوری های جدید ارتباطی و اطلاعاتی، موجب ظهور فضای مجازی در کنار جهان واقعی شده که این امر، معادلات و الگوهای ارتباطات سنتی، تولید، انتقال و مصرف اطلاعات را به هم زده و موجب تغییر در آن شده است. چنین فضایی که به عنوان واقعیت مجازی یک پارچه، درنظر گرفته می شود، از ویژگی هایی چون بی مکانی، فرا زمان بودن، صنعتی بودن محض، عدم محدودیت به قوانین مدنی متکی بر دولت- ملّت ها، از معرفت شناسی تغییر شکل یافته پسامدرن برخوردار بودن، قابل دسترسی بودن همزمان، روی فضا بودن و برخورداری از فضاهای فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی، سیاسی ونیز آزادی از هویت بدنی و جنسی جدید برخوردار است.
از سال 2005 میلادی تاکنون موضوع شبکه های اجتماعی مجازی اصلی ترین مشغله کاربران اینترنت در دنیا و به تبع آن در ایران بوده است. شبکه های اجتماعی مجازی در حال حاضر قوی ترین رسانه‌ی بر خط (آنلاین) در دنیا به شمار می روند. این شبکه ها به دلیل تکثر و تنوع محتوایی و قابلیت های متعدد نرم افزاری و اینترنتی با استقبال وسیعی از کاربران مواجه شده اند.
شبکه های اجتماعی مجازی، امروزه نقش بسیار مهمی در خلق این فضای مجازی دارند. از خلال همین واقعیت های مجازی است که آسیب های روانی و سیاسی بسیارگسترده ای را می توانند برای یک جامعه به وجود آورند. شبکه های اجتماعی، به مجموعه ای از افراد که به صورت گروهی با یکدیگر ارتباط داشته و مواردی مانند اطلاعات، نیازمندی ها، فعالیت ها و افکار خود را به اشتراک بگذارند، شبکه های اجتماعی گویند. شبکه های اجتماعی را می توان به دو دسته شبکه های مجازی و شبکه های غیرمجازی تقسیم کرد. شبکه های غیرمجازی در واقع شبکه هایی هستند که توسط مجموعه ای از افراد و گروه های به هم پیوسته، در محیط اجتماعی عمل می کنند. شبکه اجتماعی مجازی یا شبکه اجتماعی اینترنتی، وب سایت یا مجموعه ای از وب سایت هایی است که به کاربران امکان می دهد، علاقه مندی ها، افکار و فعالیت های خود را با یکدیگر به اشتراک بگذارند؛ به عبارت دیگر، شبکه های اجتماعی سایت هایی هستند که با استفاده از یک موتور جست وجوگر و افزودن امکاناتی مانند چت، پیام رسانی الکترونیک، انتقال تصویر و صدا و...، امکان ارتباط بیشتر کاربران را در قالب شبکه ای از روابط فردی و گروهی فراهم می آورند. وبلاگ ها، فیس بوک، توییتر، یوتیوب و پادکست ازجمله شبکه های اجتماعی است.
از نظر بوید و الیسون شبکه های اجتماعی مجازی خدمات مبتنی بر وبی هستند که به افراد اجازه می دهند:
1- در چهارچوب یک سیستم معین؛ پروفایل های عمومی و نیمه خصوصی ایجاد کنند.
2- با سایر کاربران حاضر در سیستم به تبادل نظر و اطلاعات بپردازند و ارتباط برقرار کنند.
3- لیست پیوندهای خود و سایر کسانی که در آن سیستم هستند را مشاهده کنند.

اجزای شبکه های اجتماعی مجازی

- پروفایل

با ورود فرد به شبکه های اجتماعی مجازی، از وی خواسته می شود فرمی را تکمیل کند که معمولاً شامل سؤالاتی در مورد سن، جنس، تحصیلات، محل زندگی و علایق کاربر است. به مجموعه اطلاعاتی که شخص در مورد خود در شبکه های اجتماعی ثبت کرده است به همراه مجموعه آیتم هایی که در شبکه بارگذاری کرده است، پروفایل کاربر گفته می شود.

- دوستان

دوستان یک کاربر در شبکه اجتماعی، افراد قابل اعتمادی هستند که کاربر آن ها را از میان اعضای شبکه اجتماعی انتخاب و با آن ها رابطه برقرار می کند.

- آواتار

آواتار به عکس کوچکی می گویند که بالای پروفایل قرار می گیرد. معمولاً صاحبان پروفایل عکسی از خودشان را قرار می دهند؛ اما بعضی نیز از تصویر افراد یا چیزهایی که دوست دارند استفاده می کنند.

- شبکه ها، گروه ها و صفحات

شبکه های اجتماعی اینترنت دارای شبکه ها، گروه ها و صفحات مختلف هستند که افراد می توانند به آن ها بپیوندند. کاربران همچنین می توانند گروه های مورد علاقه خود را به وجود آورند و یا طرفدار گروه خاصی شوند که برخی از این گروه ها توسط سازمان به عنوان وسیله ای برای تبلیغات استفاده می شود. صفحات، توسط افراد و شرکت ها به وجود می آیند و به کاربران این امکان را می دهند که طرفدار فرد، محصول، خدمات یا عقیده ای خاص شوند.

- وال (دیوار)

منظور از وال فضایی در صفحه پروفایل هر کاربر است که به دوستان این امکان را می دهد تا از طریق آن پیام های خود را برای کاربر ارسال کنند.

معرفی برخی از شبکه های اجتماعی مجازی

در این بخش برخی از مهمترین سایت هایی را که در زمینه ترکیب و ارتقای ارتباطات اجتماعی موجود و هم چنین تشکیل اجتماعی گروه های جدید هستند معرفی می شود. این سایت ها از جمله شبکه هایی هستند که با سرعت در اینترنت در حال رشد و نشان دهنده پدیده ای غیر معمول به نام «اعتبار روز افزون اجتماعی» هستند.

1- فیس بوک

فیس بوک یک شبکه اجتماعی آنلاین است که مارک زوکربرگ دانشجوی دانشگاه هاروارد در سال 2004 تأسیس کرد. عضویت در این وب سایت، ابتدا محدود به دانشجویان هاروارد بود و در ماه اول، بیش از نیمی از دانشجویان دوره کارشناسی هاروارد برای استفاده در آن ثبت نام کردند. نام وب سایت، برگرفته از کتابچه ای است که در آمریکا در ابتدای هر سال دانشگاهی، توسط دانشکده به دانشجویان داده می شود تا دانشجویان یکدیگر را بهتر بشناسند.
در فیس بوک، کاربران می توانند با ایجاد پروفایل (نمایه) و در معرض دید قرار دادن آن برای دوستان خود با یکدیگر ارتباط برقرار کنند؛ علاوه بر آن می توانند دوستان خود را اضافه کنند و برای آن ها پیام بفرستند. کاربران هم چنین می توانند به شبکه های سازمان یافته توسط دانشگاه، محل کار و مدرسه بپیوندند. در این پایگاه اینترنتی می توان با دوستانی که دارای حساب کاربری در فیس بوک هستند؛ عکس، فیلم یا پیغام به اشتراک گذاشت. این پایگاه هم اکنون از نظر تعداد کاربر عضو و نیز از نظر کارشناسان و در یک جمله در زمینه کاری خود، پایگاه شماره یک جهان محسوب می شود. فیس بوک هم اکنون به طور رایگان در اختیار مردم جهان قرار دارد. وب سایت فیس بوک بیش از یک میلیارد کاربر دارد و هم اکنون به 70 زبان از جمله فارسی قابل دسترس است. محیط فیس بوک در واقع مجلسی از دوستان و آشنایان یک کاربر به شمار می آید.
فیس بوک یک پروفایل شخصی برای کاربر فراهم می کند در حالی که امکان ارتباط برقرار کردن، اشتراک اطلاعات، ایجاد فهرست دوستان، آلبوم های عکس، ایجاد یا شرکت در گروه های اجتماعی مورد علاقه و انواع مختلفی از بازی های آنلاین را می دهد. به طور خلاصه، افراد عضو فیس بوک می توانند عکس های خود را به اشتراک بگذارند، پیغام بفرستند، چت کنند، عکس ها را برای خود و دیگران علامت گذاری کنند، روی وال های خود و دیگران بنویسند، عضو گروه ها شوند، گروه جدیدی ایجاد کنند، ایده های خود را در بحث های گروهی به اشتراک بگذارند، انواع درخواست ها را اضافه کنند و در فیس بوک بازی کنند.

2- توئیتر

توئیتر یک شبکه اجتماعی اینترنتی است که به کاربران خود این امکان را می دهد تا پیام هایی را با عنوان توئیتر به یکدیگر ارسال و دریافت کنند. توئیت ها، پست های متنی هستند که می توانند حداکثر 140 حرف باشند و در صفحه پروفایل نویسنده، نمایش داده می شود و به مشترکان نویسنده متن؛ یعنی کسانی که در صفحه توئیتر فرد عضویت دارند و به آن ها «تعقیب کنندگان» نیز گفته می شود، ارسال می شوند. ارسال کنندگان پیام می توانند پیام های خود را تنها برای حلقه دوستان خود ارسال کنند، یا بر مبنی پیش فرض تعیین شده، اجازه دسترسی به پیام را به همه اعضای توئیتر بدهند. تمام کاربران می توانند توئیت (پیام) خود را از طریق وب سایت توئیتر، سرویس پیامک (اس.ام.اس)، یا برنامه های خارجی (که توسط تلفن های هوشمند ایجاد و برنامه ریزی شده اند) ارسال و دریافت کنند. استفاده از خدمات این وب سایت رایگان است، با این حال استفاده از آن از طریق تلفن همراه، هزینه خود را دارد. این وب سایت تاکنون در سراسر جهان بیش از 150 میلیون کاربر دارد.
وب سایت توئیتر، زمانی شکل گرفت که اعضای یک شرکت پادکستینگ برای ارتباط با یکدیگر دنبال راه کاری بودند تا با عمل کردی مشابه سامانه پیامک، آن ها را مرتباً در جریان رویدادهای مهمی که برای اعضای گروه اتفاق می افتد، قرار دهند. در حقیقت تلفن همراه و پیامک، ایده اصلی را در اختیار بنیان گذاران توئیتر گذاشت. نام توئیتر، که در اصل به معنی صدای چهچه زدن پرنده است، به این دلیل انتخاب شد که القا کننده جریان متناوب و ممتد اطلاعات است؛ جریانی که هدف اصلی سازندگان آن عنوان شده است. کار روی پروژه، در 21 مارس 2006 و با اولین ارسال پیام توئیتری توسط جک دورسی آغاز شد. اولین نمونه توئیتر، به عنوان خدمتی برای کارمندان اودئو «odeo.com» کار خود را آغاز کرد و بعد در جولای 2006، نسخه کامل آن در دسترس عموم قرار گرفت. شرکت توئیتر، شرکتی خصوصی است که در سان فرانسیسکو و کالیفرنیا بنیان نهاده شد. مؤسسان آن «جک دورسی، ایوان ویلیامز و بیز استون» هستند. این شرکت وب سایتی است که در سراسر جهان قابل استفاده است. توئیتر به چند زبان انگلیسی، اسپانیایی و ژاپنی در دسترس کاربران قرار دارد. با این حال زبان غالب توئیت های ارسال شده به زبان انگلیسی است.

3- یوتیوب

یوتیوب وب سایتی است کاربر محور و این امکان را فراهم آورده است که کاربران اینترنتی از سراسر جهان، ویدئوهای مطلوب خود را با افراد مورد نظرشان به اشتراک بگذارند. این وب سایت دریچه ای است که از کانال ویدئو، انسان ها را به هم پیوند می دهد، به همان نسبت خود نیز حاصل تفکری پیوندی است، سازندگان اولیه آن استیو چن، چاد هورلی و جاوید کریم هستند. این وب سایت در سال 2005 با ابتکار مبدعانش افتتاح شد، اما در سال 2006 به گوگل واگذار گردید. بنابراین، امروز یوتیوب هم یکی از اندام های این غول اینترنتی به حساب می آید. مقر یوتیوب ابتدا در سنت متئو قرار داشت، اما امروز به سن برونو، در کالیفرنیا، منقل شده است. پیش از راه اندازی یوتیوب در سال 2005، ارسال ویدئو به صورت آنلاین چندان آسان نبوده است. یوتیوب با تدارک یک رابط کاربری ساده این امکان را فراهم آورد که هر کاربر در عرض چند دقیقه ویدئوی مد نظر خود را در دسترس همه جهان قرار دهد و این امکان به ایجاد فرهنگ های اینترنتی جدید انجامید. یوتیوب، یکی از عرصه های مهم جهانی شدن مجازی است که، به ادعای خود، به کاربران امکان می دهد «خود را منتشر کنند» و به عرصه «ارتباطات همه جا حاضر» وارد شوند. از مهمترین کارکردهای رسانه های اجتماعی نظیر یوتیوب، این است که فرهنگ عمومی از دل این رسانه زاده می شود. در کنار پیشرفت فناوری رسانه های اجتماعی، پاسخ گویی به نیاز و توانایی فزاینده انسان ها در دسترسی و به اشتراک گذاشتن اطلاعات در جهان امروز نیز از نقاط قوت این گونه رسانه ها به حساب می آید.

- اهداف و کارکردهای شبکه های اجتماعی

1. انواع گروه های اجتماعی مجازی

شبکه های اجتماعی از گروه هایی عموماً فردی یا سازمانی تشکیل شده است که از طریق یک یا چند نوع از وابستگی ها به هم متصل اند و در بستر یک جامعه اطلاعاتی پیچیده، کارکرد مؤثر شبکه همگرا را تصویر می کنند و موفقیت و محبوبیت روز افزون آن ها به دلیل داشتن رنگ و بوی اجتماعی است.
همان گونه که فلسفه وجودی شبکه های اجتماعی واقعی، تشکیل و پیوند گروه های اجتماعی بر محور مشترکات اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی است، بسیاری از شبکه های اجتماعی در اینترنت نیز با انگیزه سازماندهی کردن گروه های اجتماعی مجازی با تکیه بر اشتراکات مختلف شکل می گیرند. پیدا است که اعضای این اجتماعات مجازی با پیوندهایی که با یکدیگر دارند، در مجموع به دنبال تحصیل یک هدف مشترک در دنیای واقعی که غالباً هدفی سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی است، هستند.

2. توسعه مشارکت های اجتماعی

در شبکه های اجتماعی، همواره اعضای شبکه به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به شرکت در فعالیت های واقعی در زندگی اجتماعی تحریک و تشویق می شوند. تأثیرگذاری قابل توجه شبکه های اجتماعی بر میزان و کیفیت مشارکت های اجتماعی در جوامع مختلف به حدی بوده است که اخیراً تعداد قابل توجهی از شبکه های اجتماعی، دقیقاً با هدف توسعه مشارکت اجتماعی مردم در زمینه های خاص ایجاد شده اند.
پایگاه های شبکه اجتماعی مشارکت مخاطب را، از طریق بحث های با واسطه رایانه ای با اعضای دیگر اجتماع، دوستان یا تماس ها تشویق می کنند. در واقع، فناوری های نوین به کاربران عادی کمک کرده است تا محتوا و مطالب اصلی خویش را از طریق شبکه های مختلف در اینترنت، تولید و توزیع کنند. از طریق اجتماعی شدن برخط، کاربران جزئی از شبکه های اجتماعی و عمومی می شوند و به درون اعضای اجتماعات مجازی نفوذ پیدا می کنند.

3. اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها توسط اعضا

یکی از رویکردهای اصلی شبکه های اجتماعی، به اشتراک گذاشتن علاقه مندی های کاربران شبکه با یکدیگر است. موضوع به اشتراک گذاشتن علاقه مندی ها در شبکه های اجتماعی، از چنان اهمیتی برخوردار است که می توان گفت بدون آن، شبکه اجتماعی معنا نخواهد داشت. هدف از این کار آن است که هر یک از کاربران بتواند دغدغه های خود را مطرح نموده و در جریان دل مشغولی های دیگران نیز قرار بگیرد. همچنین از طریق این ویژگی شبکه های اجتماعی کاربران می توانند به بسیاری از نرم افزارهایی که سایر کاربران به اشتراک گذاشته اند، به‌آسانی دسترسی داشته باشد.

4. محتوا توسط اعضا

بر خلاف سایر رسانه ها که مخاطبان، چندان تعاملی در تولید محتوا و انتخاب محتوای دلخواه خود ندارند، در وب سایت های شبکه های اجتماعی، کاربران می توانند تولید کننده، تأثیرگذار و دارای قدرت انتخاب و بهره‌برداری از تنوع بیشتری باشند. با توجه به این مطلب، پایگاه‌های شبکه های اجتماعی بیش از هر رسانه دیگری می توانند با پیشرفت فناوری و توسعه جوامع به برتری های سایر رسانه ها همچون تلویزیون که از قوه شنیداری و دیداری به‌خوبی بهره می برد، خاتمه دهند.

5. هدفمند اینترنتی

شبکه‌های اجتماعی در اینترنت، یکی از منابع مهم برای کسب درآمد از راه تبلیغات به شمار می‌آیند؛ چرا که اعضای شبکه های اجتماعی در صفحات مربوط به خود درباره علایق خود صحبت می کنند و این به شرکت های تبلیغاتی اجازه می دهد که بر اساس همین علایق، برای آن ها آگهی بفرستند. علاوه بر این، بسیاری از شرکت ها با ایجاد حساب کاربری و صفحات شخصی در شبکه های معروف، با سایر کاربران و مشتریان خود و نیز سایر شرکت ها ارتباط برقرار نموده و امور تجاری خود را پیش می برند.

6. اطلاع رسانی

یکی از کارکردهای اساسی رسانه ها، و خصوصاً شبکه های اجتماعی مجازی، اطلاع رسانی و پوشش خبری است. این مجموعه با ایجاد پوشش خبری کامل در زمینه های مختلف اعم از اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ...، سعی در جهت دهی افکار عمومی به سمت اهداف خود را دارند.
کتابنامه
فارسی:
- ذکائی، محمد سعید، (1383)، جوانان و فراغت مجازی، نشریه علوم اجتماعی، مطالعات جوانان، بهار، شماره 6.
- ضیایی پرور، حمید و عقیلی، سید وحید، (1388)، بررسی نفوذ شبکه های اجتماعی مجازی در میان کاربران ایرانی، نشریه علوم اجتماعی، رسانه، زمستان، شماره 8.
- جعفری، نسیم و دیگران، (1391)، خانواده و آسیب رسانه ای؛ رایانه و اینترنت، اصفهان: نشر آموخته.
- عدلی پور، صمد، (1391)، تبیین جامعه شناختی پیامدهای شبکه های اجتماعی مجازی بر هویت اجتماعی کاربران جوان شهر اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی، اسفند ماه.
- طهماسبی، امیر هوشنگ، (1390)، ابزارهای جنگ نرم علیه ایران، تهران: نشر ساقی.
- رنجبران، داوود، (1388)، جنگ نرم، تهران: انتشارات ساحل اندیشه تهران (سات).
- عاملی، سعید رضا، (1389)، مطالعات انتقادی استعمار مجازی آمریکا، تهران: امیر کبیر.
- عاملی، سعید رضا، (1383/ الف)، جهانی شدن ها: مفاهیم و نظریه ها، فصلنامه ارغنون، شماره 24.
- عاملی، سعید رضا، (1383/ ب)، دو جهانی شدن ها و آینده هویت های همزمان، خردنامه همشهری، شماره 26.
- عاملی، سعید رضا، (1383/ ج)، فناوری همزمان ارتباطات و دو فضایی شدن فرهنگ، دیدگاه، شماره 1.
- رحمان زاده، سید علی، (1389)، کارکرد شبکه های اجتماعی مجازی در عصر جهانی شدن، مطالعات راهبردی جهانی شدن، سال اول، پیش شماره اول، زمستان.
- سلیمانی پور، روح الله، (1389)، شبکه های اجتماعی، فرصت ها و تهدیدها، نشریه اطلاع رسانی و کتابداری، ره آورد نور، تابستان، شماره 31.
- ویستا، زندگی دوم در فضای مجازی (۱۳۹۲) http://vista.ir/article/320106: نشانی سایت.
- شاقاسمی، احسان، مروری بر زمینه های تاثیر فضای مجازی بر نظریه های ارتباطات، دانشجوی کارشناسی ارشد ارتباطات دانشگاه تهران دانشگاه تهران، نشریه جهان رسانه.
انگلیسی:
-Boyd, D; Ellison,N. (2007)."Social Network Sites: Definition, History and Scholar Ship", Journal of Camputer Mediated Communication Vo113,210-230.
-Lacy, Sarah(2011). Facebook: Opening the Doors Widr. Business Week.
 

/ج